دوگانه ی امید و یاس اجتماعی در دولت دوازدهم بررسی عوامل، زمینه و پیامدها

تغییرات اجتماعی - فرهنگی

دوره 20، شماره 1، خرداد 1402   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jscc.2023.1980961.2089

نویسندگان

جلیل مختار^{* 1}؛ منصور حقیقتیان²؛ محمد علی چیت ساز³

¹دانشجوی دکتری، دانشکده علوم انسانی، گروه جامعه شناسی، دانشگاه ازاد اسلامی، دهاقان، ایران

²دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان

³استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر واکاوی ‌دوگانه‌ی امید و یاس اجتماعی است. روش پژوهش حاضر کیفی از نوع نظریه‌ی مبنایی است. نمونه‌گیری به ‌صورت نظری انجام و با 20 نفر از صاحب‌نظران، شامل متخصصین و اساتید دانشگاه باسابقه‌ی پژوهشی مرتبط، مصاحبه‌هایی رودررو، عمیق و با طرح پرسش‌های باز انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که، مقوله‌های محوری امید اجتماعی در ایران شامل" امکان پویایی و تحول، پیش‌بینی فرصت‌های مناسب در آینده، تصور آینده بهتر مطمئن‌تر و پاسخ مثبت به آینده روشن" هست. مقوله‌های محوری یاس اجتماعی در ایران شامل" نارضایتی اجتماعی، زیست اجتماعی پرتنش، بیگانگی اجتماعی به دست آمد. شرایط علی امیدواری اجتماعی شامل " پویایی و پیشرفت، بازتولید انگیزه، احساس کارآمدی و کنترل بر محیط" عوامل علی یاس اجتماعی شامل " احساس خطر و جامعه ریسکی، رسانه و محتوای سراسر ناامیدکننده، ارزیابی منفی آینده، فرسودگی" هست. شرایط زمینه‌ای امیدواری اجتماعی "امید سازگاری در آینده روشن، پویایی و نشاط اجتماعی، تحقق نیازهای اساسی" و شرایط مداخله‌گر یاس اجتماعی شامل" نداشتن افق روشن برای فردا، تحلیل رفتن مشروعیت سیستمی، اختلال در کارکردهای حیاتی جامعه" است. پیامدهای امید اجتماعی "سلامت اجتماعی، پایداری اجتماعی، سرزندگی" است و پیامدهای یاس اجتماعی به ترتیب" آینده هراسی، بازتولید مسائل حاد اجتماعی، تقابل نیاز و محرومیت، رواج رویکرد جمع گریزی، تقابل نیاز و محرومیت، جمع گریزی" به دست آمد. درنهایت راهبرد افزایش امید اجتماعی در ایران شامل " تشدید هیجان‌های مثبت، افزایش اعتماد اجتماعی، مشارکت و تعاملات اجتماعی، فراهم نمودن امکان تحرک اجتماعی و افزایش حمایت اجتماعی" پیشنهاد شد.

کلیدواژه‌ها

امیدواری اجتماعی؛ یاس اجتماعی؛ نظریه مبنایی؛ دولت دوازدهم

مراجع