تعلیق های معنایی در سلوک شمس تبریزی

عرفان اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 شهریور 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.1967056.2003

نویسندگان

محمود خرم ابادی¹؛ علی اکبر افراسیاب پور^{* 2}؛ علی فتح الهی³

¹دانشجوی دکتری گروه ادیان و عرفان ،واحد خرم آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،خرم آباد،ایران.

²دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجائی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail]

³دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد خرم آباد،دانشگاه آزاد اسلامی،خرم آباد، ایران.

چکیده

نفی متافیزیک حضور و تعلیق‌های معنایی در سلوک شمس تبریزی
چکیده
بدون تردید مباحث عرفانی و تجربه‌های مکاشفه‌ای بر محور ایجاز و رمزگونگی، تأویل و چند معنایی، فراهنجاری زبان، تعلیق و تعویق در حوزة معنایی می‌چرخد. به همین دلیل زبانی گنگ و غیرمستقیم است و مانند زبان علم، روشن و صریح و منطقی نیست، بلکه پر از تعلیق‌های معنایی است. ایجاز و ابهام در کلام شمس می‌تواند متاثر از ویژگی‌های روحی و شخصیتی وی باشد. مخاطب شمس اگر اهل نیاز باشد، کلام موجز او را درمی‌یابد. شمس اهل بحث و جدل نیست، بلکه اهل اشارت است. مخاطب شمس باید اهل رمزخوانی و تاویل کلام باشد. ظرفیت زبان از نظر شمس، بسیار محدود و تنگ است. و گنجایش وسعت معانی و مفاهیم روحانی را ندارد؛ همین امر یکی از دلایل مهم بیان‌ناپذیری معانی عرفانی از دیدگاه شمس است. نتیجه‌ی این نگرش، پارادوکس یا متناقض‌نمایی است. نفی متافیزیک حضور یکی از عناصر شالوده‌شکنی در دیدگاه دریدا است. تفکر دریدایی می‌گوید: متن می‌خواهد تکثر معنایی را در خدشه‌دار کردن انگاره‌های متافیزیکی بازسازی کند و به معناهای تازه از متن دست یابد. مقالات شمس تبریزی، نمونه‌هایی از شکستن عناصر فلسفة غرب (متافیزیک حضور)، در درون خود دارد که گوینده در تلاش است این انگاره-های متافیزیکی را در هم بشکند و با تعلیق‌های پیاپی معنایی، دال‌ها و نشانه‌های بی‌شماری ا برای معناهای متکثر حاصل کند.

کلیدواژه‌ها

شمس تبریزی؛ مقالات شمس؛ متافیزیک حضور؛ تعلیق های معنایی؛ سلوک

مراجع