تحلیلی بر احساس تعلق اجتماعی دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن (موردمطالعه: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان)

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1402، صفحه 94-121   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

جواد صادقی جعفری^{* 1}؛ پگاه شینی میرزاده²

¹استادیارجامعه شناسی، عضو هیئت علمی گروه مدیریت فرهنگی و رسانه، دانشکدۀ فرهنگ و ارتباطات ، دانشگاه سوره،تهران،ایران (نویسندۀ مسئول)

²کارشناسی ارشد، رشته مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه خاتم، تهران

چکیده

هدف: هدف مقاله بررسی میزان احساس تعلق به جامعه ایران در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان و عوامل مرتبط با آن است.
روش: روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری 6258 نفر دانشجوی شاغل به تحصیل در سال تحصیلی 1401-1400 در دوره‌های تحصیلات تکمیلی است. حجم نمونه 270 نفر (با درنظرگرفتن خطای آلفای 05/0 و خطای بتای 20/0) تعیین و از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای استفاده شد. برای سنجش میزان احساس تعلق اجتماعی از پرسش‌نامه صادقی جعفری و همکاران (1397) استفاده شد. اعتبار درونی پرسش­نامه با محاسبه شاخص AVE (اعتبار همگرا) انجام شد. اندازه ضریب آلفای کرونباخ (پایایی) برای مؤلفه­­های تعلق عاطفی و تعلق عملی 85/0 و 84/0 و برای کل مقیاس 89/0 به دست آمد. تحلیل داده ها با استفاده از آزمون­های تی تک نمونه ای، تی گروه های مستقل، تحلیل واریانس و مدل سازی معادلات ساختاری انجام شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد؛ میانگین نمره تعلق اجتماعی 81/2 از 5 است و آزمون تی تک نمونه‌ای، تعمیم این یافته را به جامعه آماری تأیید کرد. دانشجویان متأهل نسبت به دانشجویان مجرد و دانشجویان گروه علوم‌انسانی نسبت به سایر گروه ها احساس تعلق بالاتری دارند. وضعیت اقتصادی دانشجویان (وضع اشتغال و پایگاه اجتماعی - اقتصادی) ارتباطی بااحساس تعلق آن‌ها ندارد. نمودار مدل معادله ساختاری، اثر مستقیم تعلق دینی و اعتماد نهادی را بر تعلق اجتماعی به ترتیب   37/0 و 39/0 نشان داد. درحالی‌که ضریب تعیین مدل 44/0 به دست آمد. همچنین مجموع اثرات مستقیم و غیرمستقیم تعلق دینی 57/0 است.
نتیجه گیری: احساس تعلق اجتماعی در دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان از حد متوسط (مقیاس) کمتر  است و دو متغیر تعلق دینی و اعتماد نهادی بر آن تأثیر مثبت  دارد.

کلیدواژه‌ها

تعلق اجتماعی؛ تعلق عاطفی؛ تعلق عملی؛ اعتماد نهادی؛ تعلق دینی

مراجع

اسمیت، فلیپ. رایلی، الِگزندر. (1394). نظریه فرهنگی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

اوفه، کلاس. (1389). چگونه می‌توان به شهروندان  اعتماد داشت، در سرمایه اجتماعی، اعتماد و دموکراسی، تهران: شیرازه.

بهشتی، صمد. حق مرادی، محمد. (1395). احساس تعلق به ایران در میان اقوام ایرانی، جامعه‌شناسی کاربردی، 28 (67): 25-40.

بیدل، پریناز. محمودزاده، علی‌اکبر. (1391). بررسی میزان تعلق اجتماعی مردم به جامعه ایران و رابطه آن با اعتماد اجتماعی و فردگرایی؛ مطالعه موردی شهر مشهد، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، 5 (18): 63-31.

حبیبی، آرش و کلاهی، بهاره. (1401). مدل یابی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی (آموزش کاربرد نرم افزار LISREL)، تهران: جهاد دانشگاهی.

دورماگن، ژان – ایو. موشار، دانیل. (1399). مبانی جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: انتشارات آگه.

رحیمی، روح اله. انصاری، مجتبی. بمانیان، محمدرضا. مهدوی‌نژاد، محمدجواد. (1398). رابطه حس تعلق به مکان و مشارکت در ارتقای سرمایه اجتماعی سکونتگاه‌های غیررسمی، معماری و شهرسازی پایدار، 8 (1): 29-15

ریتزر، جرج . (1392). مبانی نظریه جامعه‌شناسی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مسمی پرست، تهران: انتشارات ثالث

شارون، جوئل. (1385). ده پرسش از دیدگاه جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

شیروانی ناغانی، مینا. ادریسی، افسانه. مشیر استخاره، زهرا سادات. (1401). بررسی رابطه بین تعلق به شهر و رفاه ذهنی شهروندان تهرانی، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 12 (42): 34-1

صادقی جعفری، جواد. آرمنده، فاطمه. (۱400). بررسی رابطۀ میان تأثیرپذیری از تبلیغات لوازم آرایشی و خود شیءانگاری در زنان، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، 19 (67): 224-193 

صادقی جعفری، جواد. یزدخواستی، بهجت. اجتهادی، مصطفی. (1396). تحلیل جامعه‌شناختی پیش‌نیازهای فرهنگی تقویت جامعه مدنی در ایران (مطالعه موردی شهر تهران)، مجله تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، 9 (72): 41-80

صادقی جعفری، جواد. یزدخواستی، بهجت. اجتهادی، مصطفی. (۱۳۹۷). تحلیلی بر احساس تعلق مردم به جامعه در حال تغییر ایران و عوامل موثر بر آن، مجله جامعه‌شناسی ایران، 19 (1): ۲۶-۳

صلواتی زاده، بهرام. (1399). سالنامه مهاجرتی ایران، تهران: دانش‌بنیان فناور

صلواتی زاده، بهرام. (1400). سالنامه مهاجرتی ایران، تهران: دانش‌بنیان فناور

فتاحی،تورج. حسین زاده، علی حسین و امینی، یوسف. (1401). تبیین جامعه‌شناختی میزان تاثیرگذاری فرهنگ سیاسی بر مطالبه‌گری مدنی شهروندان اهواز، پژوهشنامه علوم سیاسی، 18(1): 168-139.

فراستخواه، مسعود. (1394). ما ایرانیان (زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی)، تهران: نشر نی.

قاضی مرادی، حسن. (1385). در پیرامون خودمداری ایرانیان، تهران: نشر اختران.

کوئن، بروس. (1399). مبانی جامعه‌شناسی، ترجمه غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: سمت

نیکخواه، هدایت اله. سرافراز، پرنیان. ولی‌پور، زهرا. (1399). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر احساس تعلق شهروندان به شهر، موردمطالعه: شهر بندرعباس، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 10 (35): 102-70

Antonsich, M. (2010). Searching for belonging–an analytical framework, Geography compass, 4(6): 644-659.

Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The need to belong: desire for interpersonal attachments as a fundamental human motivation, Psychological bulletin, 117(3):497.

Castles, S., De Haas, H., & Miller, M. J. (2014). The age of migration: International population movements in the modern world, Guilford Press.

Fenster, T. (2005). Gender and the city: the different formations of belonging. In: Nelson, L. and Seager, J. (eds) A Companion to Feminist Geography, Oxford: Blackwell.

James, B. (2004). Community attachment: Determinants, indicators and measures, Center for Research, Evaluation and Social Assessment: Wellington, New Zealand.

Hagerty, B. M., Lynch-Sauer, J., Patusky, K. L., Bouwsema, M., & Collier, P. (1992). Sense of belonging: A vital mental health concept, Archives of psychiatric nursing, 6(3), 172-177.‏

Hussain, M., Johnson, A. E., Hua, J., Hinojosa, B. M., Zawadzki, M. J., & Howell, J. L. (2021). When belongingness backfires: experienced discrimination predicts increased cardiometabolic risk among college students high in social belonging. Journal of Behavioral Medicine, 51: 1-8.

Laczko, Leslie S (2005) National and Local Attachments in a Changing World System: Evidence from an International Survey, International Review of Sociology, 15 (3): 517-528.

Lim, Chaeyoon, & Putnam, Robert.D. (2010). Religion, Social Networks, and Life Satisfaction, American Sociological Review, 75 (6): 914-933.

Mallet-García, M. L., & García-Bedolla, L. (2021). Immigration Policy and Belonging: Ramifications for DACA Recipients’ Sense of Belonging, American Behavioral Scientist, 22(6): 127-148.

McMillan, David W  & Chavis, David M (1986), Sense of community: A definition and theory, Journal of Community Psychology, 14: 6-23.

Moftizadeh, N., Zagefka, H., & Barn, R. (2022). Negotiating social belonging: A case study of second‐generation Kurds in London: Journal of Community & Applied Social Psychology, 32(6): 1087-1098.

Narayan, D., & Cassidy, M. F. (2001). A dimensional approach to measuring social capital: development and validation of a social capital inventory, Current sociology, 49(2): 59-102.‏

Ng, M. K., Yeung, T. C., Kwan, M. P., Tieben, H., Lau, T. Y. T., Zhu, J., & Xu, Y. (2022). Place qualities, sense of place and subjective well-being: A study of two typical urban neighbourhoods in Hong Kong, Cities & health, 6(6): 1122-1133.

Pollini, Gabriele (2000), ‘Social belonging’, in Encyclopedia of Sociology, eds E. F. Borgatta & R. J. V. Montgomery, Macmillan, New York.

Pollini, G. (2005). Elements of a theory of place attachment and socio-territorial belonging, International Review of Sociology—Revue Internationale de Sociologie, 15(3): 497-515.

Stroope, S. (2011). How culture shapes community: Bible belief, theological unity, and a sense of belonging in religious congregations, The Sociological Quarterly, 52(4): 568-592.

Turunen, E., & Hiilamo, H. (2022). Sense of belonging among people outside of working life in Finland, International Journal of Sociology and Social Policy, 5(2): 125-142.