نگاهی تربیتی به دو داستان حی بن یقظان و رابینسون کروزو: جستاری مقایسه ای

فصلنامه تعالی تعلیم و تربیت و آموزش

دوره 1، شماره 4، شهریور 1402، صفحه 20-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی ستاری^{* 1}؛ مریم بناهان¹؛ معصومه بهاری جویباری²

¹استادیار، گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران،

²دانش آموخته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش تحلیل دلالت های تربیتی دو داستان حی بن یقظان و رابینسون کروزو بصورت مقایسه ای با شناسایی بارزترین مفاهیم تربیتی آنها است. روش پژوهش بصورت توصیفی- تحلیلی با بهره گیری از شیوه تحلیل محتوا همراه با رویکرد استقرایی است. در بررسی داستان ها، جمله بعنوان واحد تحلیل در نظر گرفته شد. در این راستا، جمله های همسو با نظام مقوله بندی مشخص و در فهرست وارسی ثبت شدند. مقوله های اصلی شامل اهداف، اصول، انواع و روش های تربیتی تعیین شدند. زیر مقوله ها در ذیل مقوله های اصلی با رویکردهای دلالت های تربیتی مفهوم پردازی شدند. یافته های تحقیق نشان می دهد که وجه اشتراک دلالت های تربیتی دو داستان در اصول تربیتی مبنی بر اصل فردیت، اصل تکلیف نسبت به خود و اجتماع، اصل تکامل پیرامون خلقت انسان اولیه و چگونگی رشد و نمو نفس بشری، نمایان می گردد. از سوی دیگر، مهمترین وجوه افتراق دو داستان در اهداف تربیتی است؛ بدین صورت که حکایت سیر معرفتی انسان از شناخت وجود حقیقی در داستان حی‌بن یقظان نسبت به داستان رابینسون کروزو است. تلاش برای کشف حقیقت وجود و ارائه معنای جدیدی برای زندگی به عنوان نقش برجسته در داستان حی بن یقظان جلوه گر است.

کلیدواژه‌ها

دلالت های تربیتی؛ داستان حی بن یقظان؛ داستان رابینسون کروزو؛ تحلیل محتوا

مراجع

بحرانى، مرتضی(1393) وجوه فردی وجمعی روایت حی بن یقظان. پژوهش های فلسفی – کلامی . 16(3) (پیاپی 63)؛ 93-114.

حافظ ‌نیا، محمدرضا(۱۳۹۴) مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت.

زهره‌وند سعید، رحیمی منصور(1396) تحلیل گفتمان انتقادی «هویّت» براساس روش فرکلاف در رسالۀ حیّ بن یقظان و رمان‌های رابینسون کروزوئه و جزیرۀ سرگردانی. فصلنامۀ مطالعات نظریه و انواع ادبی. ۲ (۱) :۹۷-۱۳۰.

ستاری، علی(1394) بررسی اندیشه فلسفی ابن طفیل در داستان حی بن یقظان و استنتاج های تربیتی حاصل از آن. مجله  اندیشه های نوین تربیتی، 11(4) ، شماره پیاپی 4 . 27-54.

شعاری نژاد، علی اکبر(1390) فلسفه‌ آموزش و پرورش . تهران، انتشارات امیرکبیر.

عرب، عباس؛خسروی، راضیه(1391)  تطبیق عناصر داستانی بر رساله حی بن یقظان ابن طفیل. نشریه زبان و ادبیات عربی، 4 (7). 56-72.  

طاهر، علی(1400) اهمیت ادبیات داستانی در تعلیم و تربیت کودک،پنجمین همایش بین المللی زبان و ادبیات فارسی، همدان،https://civilica.com/doc/1434979

کاردان، علی محمد(1372) سیرآراء تربیتی در غرب. تهران. انتشارات سمت.

کم، فیلیپ(1389) با هم فکر کردن، کندوکاوهای فلسفی برای کلاس. ترجمه مژگان رشتچی و فرزانه شهرتاش، تهران: انتشارات شهر تاش.

مصباح یزدی ، محمد تقی (1390) فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه).

میرصادقی، جمال(1392) شناخت داستان. تهران: انتشارات نگاه.

ناصری، ذوالفقار؛ نصیری، منصور(1392) بررسی حی بن یقظان ابن طفیل از منظر ذات گرایی و ساخت گرایی، فصلنامه نقد و نظر، 18(72): 175-150.

ولدبیگی، شاهد(1399) تئوری‌های فلسفی جان لاک در پاملا ١، پاملا ٢ آثار ساموئل ریچاردسون و رابینسون کروزوئه اثر دانیل دفو . (پایان نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه تهران (پردیس البرز). تهران.

 

Aljenfawi, K. (2020). Daniel Defoe, Moral Relativism and The Science of Human nature in Robinson Crusoe, An-Najah University Journal for Research- B (Humanities) .34 (8): 43-56 https://digitalcommons.aaru.edu.jo/anujr_b/vol34/iss8/8

Bassmah, B. K. A. (2014). Daniel Defoe and Luis Buñuel's Robinson Crusoe: Individuality in Film and Fiction. International Journal of Literature and Arts. 2(3): 65-68. https://doi:10.11648/j.ijla.20140203.12

Bengtsson M, 2016, February. How to Plan and Perform a Qualitative Study Using Content Analysis. Nursing Plus Open, 2, 8-14. doi:10.1016/j.npls.2016.01.001

Bozovic, M. (2017). The Process of Civilization in Ibn Tufayl’s Hayy Ibn Yaqzan. Centar za religijske nauke "Kom".6 (2): 77–90. https://doi: 10.5937/kom1702077B

Gomez, A. S. (2010). robinson crusoe: literature and religion. Revista Praxis. 6(1):7-14. https://doi.org/10.21676/23897856.76

Cam, Philip (1995). Thinking Together: Philosophical Enquiry for the Classroom, Primary English Teaching Association.

Idris, M. (2016). Producing Islamic philosophy: The life and afterlives of Ibn T: ufayl’s Hayy ibn Yaqzan in global history, 1882–1947. European Journal of Political Theory. 15(4): 382–403. https://DOI: 10.1177/1474885116666032

MacDonald, K. (2019). Robinson Crusoe and the Island of Despair: Heroic Metaphors and Contradiction in Leading for Social Justice. Journal of Educational Administration and History. 51(2). 133-148. https://doi.org/10.1080/00220620.2019.1583174

Nasaina M, 2018. Plato's Educational System in Athens - 4th Century. Open Journal Studies in History, 1(2), 39-48. doi:10.32591/coas.ojsh.0102.01039n

Vandermeersche, G; Soetaert, R. (2012). Landscape, Culture, and Education in Defoe's Robinson Crusoe. CLCWeb: Comparative Literature and Culture. 14 (3): 128-139. https://doi.org/10.7771/1481-4374.2043