بررسی کیفیت رابطة میان انسان و خداوند در رویکرد عرفانی نیکوس کازانتزاکیس

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 1، دوره 19، شماره 73، آذر 1402، صفحه 13-47   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/mmlq.2023.705536

نویسندگان

علی بهادری^{* 1}؛ لیلا محمدی قطبه²

¹استادیار گروه الهیات دانشگاه فرهنگیان، پردیس زینبیه، تهران، ایران

²دانش‌آموختة کارشناسی‌ارشد فلسفه دین، دانشکده الهیات و معارف، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

ادبیات در اصطلاح عام، زبان عمومی فرهنگ‌ها، نقطة اتصال جان‌های فرهمند و سرمایه‌داران معنا در تاریخ حیات انسان بوده است. در همین راستا ادبیات عرفانی، در طی سده‌های متمادی، حلقة واصل هزاران روح سرشار از شور و ارادت به ماوراء و معنویت بوده و از گوشه‌های گونه‌گون جهان انسانی، جان‌های هم‌دغدغه را به شاهراه عرفان راه نموده و با آثار مکتوب، ضمیر تشنگان را سیراب کرده است. نیکوس کازانتزاکیس در جایگاه یک ادیب با مجموعه‌ای از آثار متعدد ادبی و عرفانی در حوزة ادبیات معاصر جهانی، نمونه‌ای از آن دست سرگشتگان و دل‌آشوبان عصیانگری است که ادبیات عرفانی، جولانگاه قلم اوست. این مقاله ضمن بررسی عمومی آثار و واکاوی نظرگاه عرفانی کازانتزاکیس، کیفیت رویکرد او را در ارتباط با رابطة عرفانی انسان و خدا، با روش توصیفی ـ تحلیلی مورد مطالعه قرار می‌دهد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که نگرش معنوی کازانتزاکیس به جهان، خداوند و انسان در خلق آثار او اثربخشی نمایانی دارند. او در بیان ارتباط انسان با خدا از عشق، رهایی از تعلقات، جدال میان جسم و روح، رنج‌های وجودی انسان و مواجهة درونی با خدا سخن می‌گوید و از مرگ به‌ عنوان پدیده‌ای فرا جسمانی که موجب جاودانگی روح انسان و وصال او با خداست، استدلال می‌کند.

کلیدواژه‌ها

خدا؛ انسان؛ ادبیات عرفانی؛ نیکوس کازانتزاکیس؛ عشق

مراجع

دامبروفسکی، دانیل ا، 1397. فلسفه دین افلاطونی از منظری پویشی. ترجمة علیرضا حسن‌پور، طیبه حجت زاده. تهران: ققنوس.

رستمی، شهلا، 1393. «بررسی سبک و ساختار ادبی و سلوک عرفانی در کتاب‌‌های ترجمة رسالة قشیریه، اسرارالتوحید و کشف‌المحجوب و تطبیق آن‌ها با سیر و سلوک از کازانتزاکیس یونانی»، رسالة دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

زرخواه، مریم، 1391. «بیان معنویت از دیدگاه نیکوس کازانتزاکیس»، پایان‌نامة دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه سمنان.

سعیدی، سیروس، 1368. «چند نامه از نیکوس کازانتزاکیس»،  نشریه ادبستان فرهنگ و هنر.  (2)، صص. 12-10.

عابدی، کامیار، 1380. «نیکوس کازانتزاکیس؛ روایتی از جان‌های بی‌قرار»،  نشریة کتاب ماه ادبیات. ( 47 و 46)، صص. 46-44.

کازانتزاکیس، نیکوس، 1362 الف. سودوم و گومورا. ترجمة همایون نوراحمر. تهران: مرزبان.

ـــــــــــــــــــ ، 1362ب. آخرین وسوسة مسیح. ترجمة صالح حسینی. چ3. تهران: نیلوفر.

ـــــــــــــــــــ ، 1382.  تجربه‌های معنوی: بیداری. ترجمة مسیحا برزگر. تهران: کتاب خورشید.

ـــــــــــــــــــ ، 1392. به سوی آزادی. ترجمه‌ی محمد دهقانی. تهران: جامی.

ـــــــــــــــــــ ، 1393. گزارش به خاک یونان. ترجمة صالح حسینی. چاپ ششم. تهران: نیلوفر.

ـــــــــــــــــــ ، 1395.  باغ سنگی. ترجمة قاسم صنعودی. مشهد: شمشاد.

ـــــــــــــــــــ ، 1397پ. زوربای یونانی. ترجمة حشمت الله آزادبخت. تهران: نوید صبح.

ـــــــــــــــــــ ، 1397ت. برادر کشی. ترجمة محمد ابراهیم محجوب. تهران:  امین الضرب.

ـــــــــــــــــــ ، 1400ث. سرگشتة راه حق. ترجمه منیز جزنی. چ12. تهران: امیر کبیر.

ـــــــــــــــــــ ، 1400 ج. آزادی یا مرگ. ترجمه محمد قاضی. چ7. تهران: خوارزمی.

 

English sources

Charitini Christodoulou. 2012. Dialogic Openness in Nikos Kazantzakis. Cambridge Scholars Publishing.

Daniel A. Dombrowski. 1983. Food for Thought from Saint Ignatius and Nikos Kazantzakis. The John Hobking University Press.

Daniel A. Dombrowski. 1998. Ultimate Reality and Meaning in Nikos kazantzakis. University of Torento Press Jurnal, Vol.21, No.3.

Middleton, Darren. J.N & Bien, Peter .1966. God'S Struggler: Religion in the writings of Nikos Kazantazakis. Mercer Univerdity Predd.

Middleton, Darren. J.N. 2007. Broken Halleluian: Nikos kazantzakis and christian Theology. United Kingdom, Lexington Books.

Oakber, Maria Eugena. 1973. Nikos kazantzakis and Albert Camus. University of Tennessee-Knoxville.

Owens, Lewis. 1999. The Immortal Spirit of Creation; Kazantzakis the Bhagavad Gita. New Blackfrisrs, Vol.80, No. 943.

Poulakidas, Andreas k. 1969. Dostoevsky; kazantzakis' unacknowledged Mentor. Duke University Press on behalf on the University of oregon, VOl.121, No.4.

Qiu, B.A, M.L.S, kui. 1992. Heroic nihilism: Buddhism in the work of Nikos kazantzakis. Ohio state University.

Vonler, B.A, Vava Donowho. 1967. Nikos Kazantzakis' view of Womankind, Council of the North Texas University.

Trakakis, Nick N. 2013. Who is Nikos Kazantzakis' God?. Australian Catholic University.