تحلیل جغرافیایی توسعه روستایی در شهرستان شفت با تاکید بر توپوگرافی و شیب

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

دوره 20، شماره 4 - شماره پیاپی 73، اسفند 1404، صفحه 1-11   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه تقی زاده ناصرانی¹؛ تیمور آمار^{* 2}؛ نصرالله مولایی هشجین³؛ پرویز رضائی²

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

³استاد، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

مقدمه: امروزه نقش مطالعات توپوگرافی در مبحث توسعه روستایی بسیار حائز اهمیت می­باشد. به کمک شاخص­های محیطی می­توان خطاهای موجود دربرنامه و طرح­های توسعه روستایی در حال اجرای شهرستان را  شناسایی کرد و در سیاستگذاری­های بعدی از تکرار مجدد آنها جلوگیری بعمل آورد. با توجه به موقعیت استقرار روستاهای محدوده در سه سطح (جلگه،کوهپایه و کوهستان) و فاکتورهای طبیعی (ارتفاع، شیب، جهت) بیشترین تاثیر توسعه را می­توان در عامل محیطی وابسته به سطح ارتفاعی مربوط به سکونتگاه­های روستایی شهرستان شفت دانست.
هدف: جهت ارزیابی و بررسی روابط بین عناصر طبیعی و توسعه پایدار محدوده مورد مطالعه و پاسخ به این پرسش که بر با توجه به عوامل جغرافیایی (‌ارتفاع و شیب) کدام روستاها ی مستقر در شهرستان شفت  درمحدوده ناپایدار قرار دارند ؟ داده­های توصیفی و مکانی  باهم تلفیق گردیدند.
روش‌شناسی تحقیق: در این پژوهش که از نوع  توصیفی- کاربردی می­باشد، مراحل تحقیق شامل شناسایی منابع مطالعاتی وتجزیه و تحلیل و تهیه جداول و نقشه جهت ارزیابی و بررسی روابط بین عوامل جغرافیایی (ارتفاع و شیب) و توسعه پایدار محدوده مورد مطالعه بصورت تمام شماری روستاها در قالب جامعه آماری مورد تحقیق قرار گرفته است. بر این اساس لایه­های اطلاعاتی پس از زمین مرجع شدن و تبدیل شدن به شیپ فایل  به ترتیب با استفاده از دستورات MERGE  و CLIP وOVERLAY و سایر دستورات داده کاوی،  تجزیه و تحلیل و تلفیق شده  است و در نتیجه نقشه­ای که بیانگر اطلاعات لایه­ های مورد بررسی شده باشد، بصورت مدل تولید شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستاهای شهرستان شفت از استان گیلان می­باشد.
یافته­ ها: یافته­ ها حاکی از آن است که رتبه توسعه­ای ضعیف مربوط به روستاهای زردکام و والی سرا وخرفکل و ونه بنه و کوچک کومسار و داکله سرا و محرمان وماشاء الله کل و آقانور سه تن و لیسم و سفیدخانی وتنز وبابارکاب وامامزاده ابراهیم وطالقان است و در روستاهای کوهپایه ­ای و کوهستانی (با شرایط ارتفاعی و شیب خاص) به درستی اعمال نشده و روستاها از حداقل ظرفیت خود برای پایداری محدوده مطالعاتی استفاده می­کنند که فقط ناشی از مدیریت  غیر استراتژیکی می­باشد.
 نتایج: موقعیت و شرایط طبیعی هر یک از روستاهای استقرار یافته در دهستان­ها براساس عامل ارتفاع یکی از مهمترین فاکتورهای لازم برای توسعه روستاهای شهرستان  بمنظور برنامه­ریزی جهت ایجاد برخورداری و یا دسترسی به خدمات در راستای افزایش سطح توسعه در برش دهستانهای شهرستان شفت  می باشد ، مثلا راه­های ارتباطی که یکی از اصلی­ترین عوامل محیطی در توسعه روستایی می­باشد و غالباً  بر اساس توپوگرافی روستاهای پراکنده در سطح شهرستان شفت شکل پذیرفته اند در هر چهار دهستان در سطح غیر قابل قبول کیفی و کمی در راستای بهره برداری پایدار از ظرفیت­های روستاهای شهرستان قرار دارند. 

کلیدواژه‌ها

توپوگرافی؛ شیب؛ توسعه پایدار؛ توسعه روستایی؛ شهرستان شفت

مراجع