تحلیل روایت شناسی ترکیبی در داستان «پرندۀ من» فریبا وفی از دیدگاه بوطیقای ساختارگرا

تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)

دوره 15، شماره 58، دی 1402، صفحه 226-249   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/dk.2022.1955041.2462

نویسندگان

بهزاد پورقریب^{* 1}؛ مسعود احمدی²

¹استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مازندران، بابلسر، ایران.

²استادیار زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس، ایران.

چکیده

درک روایت­ها به واسطۀ علمی‌نظری به نام روایت­شناسی بررسی و تحلیل می‌شود و آنچه از ریشه ساختارگرای روایت ­شناسی در دامنۀ نظرات صاحبنظران این حوزه شکل گرفته است، به تعبیری روایت ­شناسی ترکیبی نامیده می‌شود. این جستار بر آن است تا با توجه به بوطیقای ساختارگرا و مباحث روایت ­شناسی عمده نظریات روایت ­شناسان که در این زمینه شکل گرفته است، داستان پرندۀ من فریبا وفی را تحلیل و بررسی نماید. وفی از نویسندگان زنی است که در بستر روایت زنانه در داستان «پرندۀ من» براساس مؤلفه‌هایی که در این پژوهش با نام شخصیت پردازی،  کانونی شدگی و زمان روایی به آن پرداخته می‌شود، توانسته است مخاطب را با این داستان همبوم کند و داستانی روایت ­پذیر خلق کند تا از طریق بررسی این مؤلفه‌ها تکامل اشخاص داستان در سیر تکوینی آن مشاهده شود و بحث سفر و مهاجرت در وجوه بیرونی و درونی اذهان شخصیت زن و مرد داستان به ساماندهی روانی آنان در بحث زنجیره روایی روایت بینجامد و در بحث کانونی شدگی، پرندۀ روح زن و مرد داستان که در اسارت ترس و وابستگی محصور شده بود به رهایی این اشخاص در بحث مؤلفه­ های روانشناختی در کانونی شدگی برسد. این مقاله در این گفتار به روش توصیفی تحلیلی – تطبیقی انجام گرفته است.

کلیدواژه‌ها

روایت؛ روایت شناسی ترکیبی؛ بوطیقای ساختارگرا؛ پرندۀ من

مراجع

کتاب‌ها آبوت، اچ پورتر (۱۳۹۷) سواد روایت، ترجمه رویا پور آذر نیما.م.اشراق، تهران: فردا. آسابرگر، آرتور (۱۳۸۰) روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و فرهنگ روزمره، ترجمه محمود لیراوی، تهران: سروش. اخوت، احمد (۱۳۷۱) دستور زبان داستان، اصفهان: نشر فردا. اسکولز، رابرت (۱۳۸۳) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگه. تودوروف، تزوتان (۱۳۸۲) بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگه. تولان، جی. مایکل (۱۳۸۳) درآمدی نقادانه- زبان‌شناختی بر روایت، ترجمة ابوالفضل حری تهران: انتشارات بنیاد سینمایی فارابی. حدادی، الهام، درودگریان، فرهاد (۱۳۹۹) روایت‌شناسی و نقد روایت، تهران: نیلوفر. دیچز، دیوید (۱۳۷۹) شیوه‌های نقد ادبی، ترجمة محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، تهران: علمی. ریمون کنان، شلومیت (۱۳۸۷) روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ابوالفضل حری، تهران: نشر نیلوفر. عبداللهیان، حمید (۱۳۸۱) شخصیت و شخصیت‌پردازی در داستان معاصر، تهران: آن. کالر، جاناتان (۱۳۸۲) نظریه ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: مرکز. کبلی، پل (۱۴۰۰) نظریه‌های روایت‌شناسی، در کتاب نقد ادبی با رویکرد روایت‌شناسی، ترجمه حسین پاینده، تهران: نیلوفر. لوته، یاکوب (۱۳۸۶) مقدمه‌ای بر روایت در ادبیات و سینما، ترجمة امید نیک‌فرجام، تهران: مینوی خرد. مندنی‌پور، شهریار (۱۳۸۳) ارواح شهرزاد، تهران: ققنوس. وفی، فریبا (۱۳۹۴) پرندۀ من، تهران: مرکز. یونسی، ابراهیم (۱۳۸۴) هنر داستان‌نویسی، تهران: نگاه. مقالات بقایی، شیرین، نجات، لیلا، و محمدی ده‌چشمه، حمزه. (1395). بازنمایی هویت زن از دیدگاه روایت زنانه در رمان «پرنده من» اثر فریبا وفی. کنفرانس بین‌المللی ادبیات و زبان شناسی. 7-8. بیاد مریم، و نعمتی، فاطمه. (1384). کانون‌سازی در روایت. پژوهش‌های ادبی، 2(۷)، ۸۳-۱۰۷. Dor:20.1001.1.17352932.1384.2.7.5.4. مالمیر، تیمور. (1392). ساختار روایت زنانه در رُمان «پرندة من» نوشتة فریبا وفی. متن پژوهی ادبی، 17(58)، 47-68. Doi: 10.22054/ltr.2014.6620 مشایخ سنگ تجن، زینت، و حیدری، فاطمه. (1396). تحلیل هویّت و جایگاه زن «سووشون» در «پرنده من» سیمین دانشور و فریبا وفی. تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا)، 9(34)، 157-177.