شناسایی عوامل موثر بر رهبری مثبت گرا در بین مدیران مدارس

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1402، صفحه 194-211   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

موسی مقدس¹؛ پریوش جعفری^{* 2}؛ محمد نور رحمانی³؛ نادر قلی قورچیان⁴

¹دانشجوی دکتری ، گروه مدیریت آموزشی ، واحد بندر عباس ، دانشگاه آزاد اسلامی ،بندر عباس ، ایران.

²دانشیارگروه مدیریت آموزشی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ،ایران

³استادیار ، گروه مدیریت آموزشی ، واحد بندر عباس ، دانشگاه آزاد اسلامی ،بندر عباس ، ایران.

⁴استاد گروه مدیریت آموزشی ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران.

چکیده

هدف: توانمندی رهبری مثبت‌گرا می‌تواند برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد نماید. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر رهبری مثبت‌گرا در بین مدیران مدارس انجام شد.
روش: این مطالعه از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه اجرا، کیفی از نوع اکتشافی بود. جامعه پژوهش متخصصان تعلیم‌وتربیت و افراد خبره در حیطه مدیریت و رهبری آموزشی استان فارس بودند که تعداد 16 نفر از آنها طبق اصل اشباع نظری به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با چهار سوال بود که به‌صورت انفرادی انجام و علاوه بر یادداشت مطالب، صدای مصاحبه‌ها جهت بررسی مجدد ضبط شد. روایی مصاحبه‌ها با روش مثلث‌سازی تایید و پایایی آن با روش بازآزمایی 20 روزه 77 درصد و با روش ضریب توافق بین دو کدگذار 79 درصد محاسبه شد. داده‌ها با روش کدگذاری در نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شدند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که عوامل موثر بر رهبری مثبت‌گرا در بین مدیران مدارس شامل 30 مفهوم در سه عامل فردی (با 11 مفهوم)، عامل سازمانی (با 13 مفهوم) و عامل محیطی (با 6 مفهوم) بود. در نهایت، الگوی عوامل موثر بر رهبری مثبت‌گرا در بین مدیران مدارس ترسیم شد.
نتیجه‌گیری: با توجه به عوامل موثر شناسایی‌شده بر رهبری مثبت‌گرا در بین مدیران مدارس و الگوی ترسیم‌شده برای آن، متخصصان و برنامه‌ریزان تعلیم‌وتربیت با توجه به آنها می‌توانند گام موثری در جهت بهبود و ارتقای رهبری بردارند و برای سازمان خود مزیت رقابتی ایجاد نمایند.

کلیدواژه‌ها

رهبری مثبت گرا؛ رفتار سازمانی مثبت گرا؛ عوامل موثر؛ مدیران مدارس

مراجع

حکاک، محمد. مومنی مفرد، معصومه و تقی‌پور، صابر. (1400). طراحی مدل زمینه‌ای رهبری مثبت‌گرا با روش داده‌بنیاد، پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 7(1): 92-79.

خلخالی، علی. خلعتبری، جواد و اذعانی، مریم. (1390). رابطه‌ی فلسفه‌ی تربیتی و سبک رهبری مدیران مدارس، فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(2): 40-23.

طرحانی، عباس. عبدالهی، بیژن. زین‌آبادی، حسن‌رضا و عباسیان، حسین. (1398). طراحی الگوی تربیت مدیران مدارس، مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، 15(1): 134-111.

نریمانی، بهمن. مهرداد، حسین و جلیلی، راضیه. (1400). طراحی مدل بهبود عملکرد مدیران مدارس ابتدایی: یک مطالعه کیفی، مجله علوم روانشناختی،20(3): 484-471.

نصیری ولیک نبی، فخرالسادات و قادری شیخی آبادی، مریم. (1399).  تحلیل همبستگی رهبری مثبت‌گرا و رهبری هوشمند با کارآفرینی مدارس: آزمون نقش میانجی خودکارآمدی معلمان، مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، 16(4): 258-237.

نظری، علی. حسنی، رفیق و شیربگی، ناصر. (1399). ارائه الگوی بومی رهبری مراقبتی مدیران مدارس، مجله اندیشه‌های نوین تربیتی، 16(1): 152-121.

Allison, S. T., Eylon, D., Baggan, J. K., & Bachelder, J. (2009). The demise of leadership: Positivity and negativity biases in evaluations of dead leaders, The Leadership Quarterly, 20(2): 115-129.

Bush, A., Fitzpatrick, A. M., Saglani, S., Anderson, W. C., & Szefler, S. J. (2022). Difficult-to-treat asthma management in school-age children, The Journal of Allergy and Clinical Immunology: In Practice, 10(2): 359-375.

Corcoran, R. P. (2016). Principals on the path to excellence: Longitudinal, multisite cluster-randomized controlled trials of the national institute for school leadership’s executive development program, International Journal of Educational Research, 79: 64-75.

De Tantillo, L., & Christopher, R. (2021). Implementing the national incident management system at schools of nursing in response to COVID, Journal of Professional Nursing, 37(2): 255-260.

Graves, L. M., Sarkis, J., & Gold, N. (2019). Employee pro environmental behavior in Russia: The roles of top management commitment, managerial leadership, and employee motives, Resources, Conservation and Recycling, 140: 54-64.

Hui-Chou, H. G., Wo, L. M., Plana, N. M., Smith, K., & Lin, I. C. (2022). A positive correlation of leadership, faculty, and fellow gender and racial diversity in US academic hand surgery, Orthoplastic Surgery, 10: 21-27.

Hwang, R. L., Huang, A. W., & Chen, W. A. (2021). Considerations on envelope design criteria for hybrid ventilation thermal management of school buildings in hot–humid climates, Energy Reports, 7: 5834-5845.

Lande, M. B., Herendeen, N. E., Little, E., & Halterman, J. S. (2023). School-based telemedicine for hypertension management in urban adolescents, Journal of Adolescent Health, 72(4): 640-642.

Lin, I. C., McKenney, M., & Elkbuli, A. (2022). The state of emergency preparedness and disaster management response education and training in American medical schools: Preparing the future generations of medical professionals, The American Journal of Emergency Medicine, 51: 420-421.

Liphadzi, M., Aigbavboa, C. O., & Thwala, W. D. (2017). A theoretical perspective on the difference between leadership and management, Procedia Engineering, 196: 478-482.

Liu, W., Wei, W., Choi, T. M., & Yan, X. (2022). Impacts of leadership on corporate social responsibility management in multi-tier supply chains, European Journal of Operational Research, 229(2): 483-496.

Martin, J., & Wright, S. (2017). The application of Cameron's positive leadership model in a New Zealand law enforcement organization, New Zealand Journal of Employment Relations, 43(1): 36-55.

Podsakoff, P. M., & Podsakoff, N. P. (2019). Experimental designs in management and leadership research: Strengths, limitations, and recommendations for improving publish ability, The Leadership Quarterly, 30(1): 11-33.

Randel, A. E., Galvin, B. M., Shore, L. M., Ehrhart, K. H., Chung, B. G., Dean, M. A., & Kedharnath, U. (2018). Inclusive leadership: Realizing positive outcomes through belongingness and being valued for uniqueness, Human Resource Management, Review, 28(2): 190-203.

Ruiz, A. E., DeLong, A., & Hinton, A. (2022). Creating a positive feedback loop in leadership to accelerate cultural change, Trends in Parasitology, 38(12): 1020-1022.

Sawada, Y., Aida, T., Griffen, A. S., Kouka, E., Noguchi, H., & Todo, Y. (2022). Democratic institutions and social capital: Experimental evidence on school-based management from a developing country, Journal of Economic Behavior & Organization, 198: 267-279.

Shin, N., & Park, S. (2021). Supply chain leadership driven strategic resilience capabilities management: A leader-member exchange perspective, Journal of Business Research, 122: 1-13.

Vervet, R., Van Houtte, M., & Stevens, P. A. J. (2018). Multicultural school leadership, multicultural teacher culture and the ethnic prejudice of Flemish pupils, Teaching and Teacher Education, 76: 68-77.

Yan, Y., Zhang, J., Akhtar, M. N., & Liang, S. (2023). Positive leadership and employee engagement: The roles of state positive affect and individualism-collectivism, Current Psychology, 42(11): 9109-9118.

Youssef-Morgan, C. M., & Luthans, F. (2013). Positive leadership: Meaning and application across cultures, Organizational Dynamics, 42(3): 198-208.