تداوم هنر ابتدایی در لرستان (با تأکید بر نقوش شکار در سنگ گورهای لرستان)

نقش مایه

دوره 1، شماره 3، مهر 1401، صفحه 45-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حجت اله حسنوند^{* 1}؛ حامد امانی²

¹مربی، گروه گرافیک، واحد صحنه، دانشگاه آزاد اسلامی، صحنه، ایران

²مربی،گروه صنایع دستی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

 
سنگ گورهای امروزی موجود در لرستان سرشار از نقوش برجسته و تصاویری است که دارای مضامین و مفاهیم عمیق نمادین و سمبولیکی هستند که با حیات و مرگ مردمان این سرزمین گره ‌خورده‌اند. نوع اشکال و نحوه ترکیب آن‌ها یادآور نقوش موجود در دیواره غارهای این منطقه در دوران پیش ‌از تاریخ است. هدف از انجام تحقیق حاضر، بررسی و مقایسه نقوش یاد شده و پرداختن به میزان  و اشکال برگرفتگی آن­ها به‌عنوان «متن­های نهایی» از نقوش غارها (به‌عنوان متن­های اولیه)، به لحاظ عناصر، موضوع و مضمون در جهت امکان‌سنجی وجود پدیده «تداوم هنر ابتدایی» در این منطقه  بوده است. درعین‌حال، به این پرسش‌ها پاسخ‌ داده ‌شده است که: 1- نوع و شکل روابط احتمالی چگونه قابل‌تعریف خواهد بود؟ 2- بررسی سیر تاریخی نقش و نماد اسب در هنر لرستان چگونه می­تواند در اثبات تداوم هنر ابتدایی در لرستان مؤثر باشد؟ و هم‌چنین این پرسش بنیادین که: 3- می‌توان به چیزی به‌مثابه «ذات هنر»  باور داشت که بتواند فراتر از زمان و فراتر از مکان، فرهنگ مردمان عصر حاضر و دوران پیش ‌از تاریخ (در این منطقه خاص) را به یکدیگر پیوند دهد؟  تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و نیز رویکرد بیش‌متنیت ژرار ژنت به انجام رسیده است. گردآوری داده‌های متنی و تصویری نیز بر اساس مشاهدات میدانی (دیدن نمونه‌ها در محل) و سپس مطالعات کتابخانه­ای صورت گرفته است. بررسی­ها نشان‌دهنده وجود دلایل نسبی و کافی در اثبات وجود روابط «همانگونی» و سپس «دگرگونی»، در متن­های پیشین و پسین  است؛ به‌گونه‌ای که وجود اشتراکات در وجه بصری و طراحی و نیز مضمون و کاربرد نمادین  عناصر تکرارپذیر به‌خصوص«اسب» پیوندی بنیادین است. این علائم نشان از وجود دلایل کافی در اثبات «تداوم یک ثبات و هویت مشخص از گذشته‌های دور تا به دوران معاصر» در این منطقه دارد.

کلیدواژه‌ها

هنر ابتدایی؛ لرستان؛ غار نگاره‌ها؛ گور نگاره‌ها؛ اسب؛ بیش‌متنیت

مراجع