وجوه افتراق جایگاه زن در اشعار ژاله قائم مقامی و ژاله اصفهانی

فصلنامه بهارستان سخن

دوره 20، شماره 60، شهریور 1402، صفحه 211-228   

نوع مقاله: مقاله علمی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/bahar.2023.706134

نویسندگان

اعظم دلبری¹؛ سید فضل الله رضوی پور^{* 2}؛ آرش مشفقی³

¹دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

²استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران

³گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

چکیده

ژاله قائم­ مقامی و ژاله اصفهانی هر دو از شاعران معاصر هستند، که تخلّص هر دو شاعر هم ژاله است هر دو در دیوان اشعارشان به موضوع و جایگاه زن پرداخته­ اند، البتّه ژاله قائم­ مقامی بیشتر به این موضوع توجّه داشته است و این موضوع به روال زندگی آن دو باز می­گردد که بر اشعار آن‌ها تأثیر­گذاشته است. این دو شاعر زندگی کاملاً متفاوتی داشته­اند، می­توان گفت آنچه که ژاله قائم­ مقامی آرزویش را داشته است ژاله اصفهانی تقریباً به آن رسیده است و البتّه ژاله اصفهانی آرزوهای بزرگ‌تری در سر داشته است. در این مقاله سعی بر این است تا نگرش ژاله قائم­ مقامی و ژاله اصفهانی نسبت به زن و یا مردستیزی بررسی گردد. فرآیند پژوهش نشان داد که افتراقی در زمینة نگرش آن‌ها به زن وجود دارد. از وجوه افتراق به مواردی چون: مردستیزی و شوهرستیزی، اعتراض به پدر و مادر و سرزنش و بدگویی از زن، غبطه خوردن، چادُر، مادر بودن، زن بیوه در اشعار قائم­ مقامی اشاره کرد، درحالی‌که در اشعار ژاله اصفهانی به علّت زندگی در کشورهای اروپایی و تأثیر جریان روشن­فکری و سازگاری و توفیق در زندگی مشترک به این موارد اشاره نشده است.

کلیدواژه‌ها

وجوه؛ افتراق؛ زن؛ ژاله قائم‌مقامی؛ ژاله اصفهانی

سایر فایل های مرتبط با مقاله

تقدیر و تشکر سازمان مرکزی از فصلنامه بهارستان سخن =25 مرداد .pdf

تقدیر و تشکر آقای دکتر حداد عادل از فصلنامه بهارستان سخن =.jpg

مراجع

الف – کتابنامه

1. احمدی، پگاه، (1384)، شعر زن از آغاز تا امروز، تهران، چشمه.
2. اصفهانی، ژاله، (1384)، مجموعه اشعار ژاله اصفهانی، تهران: نگاه.
3. ــــــــــــ ، (1386)، موج در موج، تهران: البرز.
4. ــــــــــــ ، (1360)، اگر هزار قلم داشتم، تهران: حیدر بابا.
5. ـــــــــــــ ، (1383)، پیشگفتار مجموعه اشعار ژاله اصفهانی، لندن، سایت نور، صص: 553 - 556.
6. تاج­بخش، غزل، (1371)، زن، شعر و اندیشه، تهران: روشن­گران.
7. پورحسین، علی حسین، (1384)، جریان شعر معاصر فارسی، تهران: امیرکبیر.
8. حکیم­پور، محمّد، (1382)، «حقوق زن در کشاکش سنّت و تجدّد»، تهران: نغمه نوع اندیش.
9. سلطانی، پریچهر، (1391)، زندگی و آثار ژاله اصفهانی، تهران: آزادمهر.
10. ــــــــــــــ ، (1391)، صورخیال در شعر ژاله اصفهانی، تهران: آزادمهر.
11. فرّخزاد، پوران، (1380)، نیمه­های ناتمام، تهران: کتابسرای تندیس.
12. فتوحی، محمود، (1390)، سبک­شناسی، تهران: سخن.
13. قائم­مقامی، عالم‌تاجّ، (1345)، دیوان بانو عالمتاج قائم­مقامی، چ ششم، زیر نظر پژمان بختیاری، تهران: ابن­سینا.
14. کراچی، روح‌انگیز، (1383)، عالمتاج قائم‌مقامی، شیراز: داستان‌سرا.

 

ب- مقالات

15-  بهبهانی، سروناز، (اسفند1388و فروردین 1389)، سایه روشن­های حضور زنان در شعر فارسی، تهران: علوم سیاسی، شمارة 216، صص: 19 - 20.

16-  بهنود، مسعود، (1386)، یکی از قربانیانش هم ژاله بود، بخارا: نشریّة فرهنگ و هنر، شمارة 64، صص: 597 - 605.

17-  خلیلی جهان تیغ، مریم و دیگران، (1390)، «مقایسه شعر و زندگی امیلی دیکسون و قائم‌مقامی»، تهران : نشریّة ادبیّات و زبان­ها، شمارة 5، صص: 140- 122.

18-  قاسمی سپاس، رحمت اله و صفری جهانگیر، (1394)، «بررسی جلوه‌ها و نمادهای پایداری در شعر ژاله اصفهانی»، تشری، ادبیّات پایداری، شمارة 12، صص: 217-239

19-  نامدار، لیدا،­ (1391)، «زن­ستایی و زن­ستیزی در شعر معاصر ایران و عرب»، تهران: نشریّة ادبیّات تطبیقی، شمارة 8 ، صص:­257 - 92.

20-  واعظ، لیدا و دیگران، (1384)، «شعر زنان (چهار زن معاصر)»، تهران: نشریّة ادبیّات و زبان‌ها، شمارة 21، صص: ­74 - 79.

21-  مرادی، ایوب، (1394)، شعر ژاله قائم مقامی و دفاع از حقوق زنان، نشریه پژوهشنامة زن، شمارة 3، صص: ­147-161.