مقایسه انرژی ورودی، خروجی و پتانسیل گرمایش جهانی مزارع کلزا و جو دیم در استان گلستان (شهرستان آق قلا)

پژوهش های به زراعی

دوره 14، شماره 2، شهریور 1401، صفحه 215-238   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

محمدتقی فیض بخش^{* 1}؛ عفت پروار²

¹دانشیار

²کارشناس تحقیقات

چکیده

مقایسة انرژی گیاهان زراعی یکی از روش­هایی است که می­تواند در اولویت­بندی کشت گیاهان مختلف زراعی در هر منطقه به کار گرفته شود. به منظور مقایسه انرژی ورودی، خروجی و پتانسیل گرمایش جهانی مزارع کلزا و جو دیم در استان گلستان (شهرستان آق­قلا) آزمایشی در پاییز 1398 انجام پذیرفت. به این منظور از طریق مصاحبه با کشاورزان مختلف (برای جو دیم و کلزای دیم به­‫ترتیب 37 و 21 کشاورز از طریق تکمیل پرسشنامه در محدوده شهرستان آق­قلا) جمع­آوری داده­های مورد نیاز نظیر ماشین آلات و نهاده­های مصرفی شامل بذر، کود، سوخت و سموم در دو محصول صورت گرفت. پس از آن داده­های موردنیاز در سه بخش مصرف سوخت، سوخت مصرفی و پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از انتشار گازهای گلخانه­ای بر مبنای معادل دی­اکسید کربن محاسبه گردید. بیشترین درصد انرژی ورودی مستقیم در مزارع کلزا و جو دیم ترتیب با 3/39 و 8/46 درصد مربوط به مصرف سوخت بود. بیشترین و کمترین پتانسیل گرمایش جهانی به ترتیب از مزارع کلزا و جو دیم (به ترتیب1492و 1/739  کیلوگرم CO₂ در هکتار) به­دست آمد. همـچنین در هـر دو محـصول کمتـرین میـزان تولـید گازهـای    گلخانه­ای مربوط به کود پتاسیم به میزان 3/26 کیلوگرم معادل CO2  برای کلزای دیم و 1/13 برای جو دیم بود.  در هر دو محصول مصرف سوخت و کود بالاترین انرژی مصرفی و تولید گازهای گلخانه­ای را تشکیل می­دهد. استفاده از ادواتی که باعث کاهش مصرف سوخت شوند توصیه می­گردد و همچنین لزوم بررسی و تحقیق جهت کشت­های تناوبی و استفاده از گیاهانی که قادر به تثبیت نیتروژن هستند آشکار می­گردد.

کلیدواژه‌ها

انرژی ویژه؛ انرژی غیرمستقیم؛ سوخت؛ عملیات زراعی

مراجع