اثربخشی درمان مبتنی بر اصلاح تعامل والد – کودک بر خودکارآمدی و کاهش اعتیاد اینترنتی در کودکان 12-9 ساله

فصلنامه روان شناسی تحلیلی شناختی

دوره 14، شماره 53، شهریور 1402، صفحه 71-86   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

قرشته دانش¹؛ مسعود محمدی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه روانشناسی بالینی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

²استادیار گروه روانشناسی بالینی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

هدف : درپژوهش حاضر به بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر اصلاح الگوی تعامل والد-کودک بر خودکارامدی و شدت وابستگی به اینترنت در کودکان 12-9 ساله دارای اعتیاد اینترنتی پرداخته شده است. روش: این مطالعه نوعی پژوهش تجربی بوده بطوریکه تعداد72 دانش آموز 12-9 ساله که دارای اعتیاد اینترنتی بودند به روش تصادفی انتخاب و در دو گروه 36 نفری مورد و شاهد قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش ، پرسشنامه‌ های اعتیاد به اینترنت یانگ و ﺧﻮدﮐﺎرآﻣﺪی ﮐﻮدﮐﺎن و ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن (SEQ–C)بود.شرکت کنندگان به مدت 10 جلسه تحت  آموزش درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک (بر پایه بازی درمانی لندرث) قرار گرفتند. داده ها به وسیله ی نسخه ی 25نرم‌افزار SPSS و آزمون نان پارامتریک علامت ^[1]تجزیه و تحلیل شدند .یافته ها: نتایج حاکی از کاهش میانگین نمره اعتیاد به اینترنت  و افزایش میانگین نمره خودکارامدی گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود(P˂0/05  ). یافته ها اثر بخشی درمان مبتنی بر تعامل والد- کودک (بر پایه بازی درمانی لندرث) را در کودکان12-9 ساله تایید کرد. نتیجه گیری: با توجه به کاهش اعتیاد به اینترنت و افزایش خودکارامدی کودکان12-9 ساله باید به نقش درمان مبتنی بر اصلاح تعامل والد – کودک به عنوان یکی از راهکارهای درمان اعتیاد به اینترنت و افزایش خودکارامدی در کودکان توجه شود.

کلیدواژه‌ها

درمان مبتنی بر اصلاح تعامل والد – کودک؛ اعتیاداینترنتی؛ خودکارامد

مراجع

امان الهی عباس، شادمانی افروز، اصلانی خالد، اثربخشی رابطه درمانی والد-کودک برافزایش پذیرش والدینی مادران و کاهش رفتارهای مخل کودکان، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی،1397، سال نهم، شماره 36، ص 163-184

امیری، علی عباس ، (1396)، پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت بر اساس شیوه‌های فرزندپروری والدین و سبک رهبری معلم در دانش آموزان پایه سوم مقطع متوسطه در سال تحصیلی 96-95، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور واحد کرمانشاه، تابستان 1396.

باقریان، غزاله، (1397)، بررسی اثر بخشی آموزش ارتباط بازی محور به مراقبین به شیوه CPRT برافزایش دلبستگی ایمن کودکان پیش دبستانی مراکز نگهداری شبانه روزی شهر تهران، اولین کنگره بین المللی و پنجمین کنگره کنگره ملی آموزش و سلامت کودکان پیش از دبستان.

بهمنی, & جهان بخشی. (2020). اثر بخشی برنامه مداخله‏ای بازی درمانی مبتنی بر رابطه والد-کودک بربهبود کیفیت تعامل والد-کودک و کاهش پرخاشگری کودکان پیش دبستانی. فرهنگ مشاوره و روان درمانی, 11(44), 131-156.

رستمیان، حمید، (1395)، بررسی نقش سبکهای فرزندپروری مادر بر گرایش به اعتیاد به اینترنت و خودکارآمدی تحصیلی نوجوانان، پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شاهرود، زمستان 1395.

دلیری،مجتبی و آقایوسفی،علیرضا.( 1934 ). نقش خودکارآمدی و هراس اجتماعی در پیشبینی وابستگی به اینترنت در دانشآموزان . فصلنامه رویش روانشناسی، 4(39).114

زهی,  حسین،جنگی زایی ن, نصرت ناهوکی ع. نقش خودکارآمدی دریادگیری و موفقیت تحصیلی. دومین کنفرانس ملی راهکارهای توسعه وترویج آموزش علوم در ایران

سلطانی, & فرهادی. (2021). اثربخشی فیلیال‏تراپی (بازیدرمانی مبتنی بر رابطۀ والد-کودک) بر اعتیاد به بازی‏های رایانه‏ای و پرخاشگری در کودکان پیش‏دبستانی. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی, 22(2), 13-21.

سهرابی, فرامرز, اسدزاده, حسن, عربزاده کوپانی, زهره. (1393). اثربخشی آموزش والدینی بار کلی بر کاهش نشانه‏های اختلال نافرمانی مقابله‏ای در کودکان پیش‏دبستانی. روان شناسی مدرسه, 3(2), 82-103.

مساعدی، زهرا، فرخ‏زاد، پگاه، (1400)، رابطه شیوه‏های فرزندپروری والدین، الگوهای ارتباطی خانواده و سبک‏های دلبستگی با رشد اجتماعی دانش‏آموزان ابتدایی، مجله علمی‏پژوهش در روانشناسی، تابستان 1400،  7(24)، 62-53.

فلاح، زهرا، رسولی، سیده عصمت، (1397)، بررسی رابطه خودکارآمدی، تفکرانتقادی و تاب آوری با اعتیاد به اینترنت در دانش آموزان دختر، اولین همایش ملی یافته‌های نوین روانشناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آیت‌الله آملی.

مصطفوی, سعیده سادات, شعیری, اصغری مقدم, & محمودی قرایی. (2013). تاثیر آموزش بازی‏درمانی مبتنی بر رابطۀ والد-کودک (CPRT) مطابق با الگوی لندرث به مادران برکاهش مشکلات رفتاری کودکان. روانشناسی بالینی و شخصیت, 10(2), 33-42.

نجفی, محمود, & فولاد چنگ. (2007). رابطه خودکارآمدی و سلامت روان در دانش‌آموزان دبیرستانی. روانشناسی بالینی و شخصیت, 5(1), 69-83.

 

علائی، پروانه، (1394)، اعتیاد به اینترنت در میان نوجوانان: نقش حمایت اجتماعی دوستان یا خانواده، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، 10، 1067-1070.

کریمی‏ایوانکی, مرجان, سیدموسوی, پریساسادات, طهماسیان, & کارینه. (2019). اثربخشی درمان مبتنی بر رابطه والدـ‏کودک بر خودکارآمدی و رابطه مادر‏ـ‏کودک. روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی, 15(60), 391-402.

سلماسی، آلمارا داراسیان، رضاخانی، سیمین دخت، (1397)، سهم خودکارآمدی و هیجان خواهی در پیش‌بینی اعتیاد به اینترنت در دختران، مجله مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 17(3)، 56-31.

Armuma, P. & Chellappanb, K. (2016). Social and emotional self-efficacy of adolescents: measured and analysed interdependencies within and across academic achievement leve. International Journal of Adolescence and Yout, 21(3), 279-88.

Aydin, B. (2017). Resorting to internet: A look at university students’ problematic internet use through meaning in life, self-efficacy and self-esteem. Journal of Human Science, 14. (2): 1938-1950.

Bener, A. & Yildirim, E. & Torun, P. & Çatan, F. & Bolat, et al. (2019). Internet addiction, fatigue, and sleep problems among adolescent students: A large-scale study. International Journal of Mental Health and Addiction, 17(4), 959-969.‏

Berte, D.Z. & Mahamid, F.A. & Affouneh, S. (2019). Internet addiction and perceived self-efficacy among university students. Journal of Mental Health and Addiction, 19, 162-176.

Błachnio, A. & Przepiórk, A. & Durak, E. & Durak, M. & Sherstyuk, L. (2016). The role of self-esteem in Internet addiction: a comparison between Turkish, Polish and Ukrainian samples. The European Journal of Psychiatry, 30(2), 149-155.

Bodrova, E. & Leong, D. J. (2005). Self-Regulation: A Foundation for Early Learning. Principal, 85(1), 30-35.‏

Chiu, S. I. (2014). The relationship between life stress and smartphone addiction on Taiwanese university student: A mediation model of learning self-efficacy and social self-efficacy. Computers in human behavior, 34, 49-57.

Chou, C. & Lee, Y. H. (2017). The moderating effects of internet parenting styles on the relationship between Internet parenting behavior, Internet expectancy, and Internet addiction tendency. The Asia-Pacific Education Researcher, 26(3), 137-146.‏

Danko, C. M. & O’Brien, K. A. & Rubin, K. H. & Chronis-Tuscano, A. (2018). The Turtle Program: PCIT for young children displaying behavioral inhibition. In Handbook of Parent-Child Interaction Therapy. Springer, Cham.‏

Demirci, K. & Akgönül, M. & Akpinar, A. (2015). Relationship of smartphone use severity with sleep quality, depression, and anxiety in university students. Journal of behavioral addictions, 4(2), 85-92.‏

Deng, L. & Fang, X. & Yan, J. (2013). The relationship between interparental relationship, parent-child relationship and adolescents' internet addiction. Chinese Journal of Special Education, 9, 71-77.‏

Ganji, B. & Tavakoli S. (2018) Surveying the relationship between psychological capital and academic resiliency with internet addiction of students. Educ Strategy Med Sci, 11(1), 102-107.

Gökçearslan, Ş. & Mumcu, F. K. & Haşlaman, T. & Çevik, Y. D. (2016). Modelling smartphone addiction: The role of smartphone usage, self-regulation, general self-efficacy and cyberloafing in university students. Computers in Human Behavior, 63, 639-649.

Golmohammadi, M. (2012). Investigating the Relationship between Self-Efficacy and Reliance on God with Academic Success in Orphan Students Under the Support of Imam Khamili Relief Committee in Birjand. Birjand: University of Birjand. [In Persian].

‏ Hamidian F. (2008). Internet and mobile phone addiction (study of the effects of Internet addiction, mobile phone and computer games), Ghatreh, Tehran.

Karatay,G. & Gürarslan Baş, A. (2017). Effects of role-playing scenarios on the self-efficacy of students in resisting against substance addiction: A Pilot Study. The Journal of Health Care Organization, Provision, and Financing, 54,1-6.

Kim, E. & Koh, E. (2018). Avoidant attachment and smartphone addiction in college students: The mediating effects of anxiety and self-esteem. Computers in Human Behavior, 84, 264-271.‏

Latifi, Z. & Esteki-Azad, N. (2015). The Effectiveness of Behavioral Strategies Training on Social, Academic, Reading and Emotional Self-Efficacy in Students with Learning Disabilities. Applied Research in Educational Psychology, 2(3):80-97. [In Persian].

Li, J. & Li, D. & Jia, J. & Li, X. & Wang, Y. & et al. (2018). Family functioning and internet addiction among adolescent males and females: A moderated mediation analysis. Children and youth services review, 91, 289-297.‏

Mishra, S.i & Shanwal, V.K. (2014). Role of family environment in developing self efficacy of adolescents. Integrated Jornal of Social Sciences, 1(1):28-30.

Monahan, M. & Agazzi, H. & Jordan-Arthur, B. (2018). The implementation of parent–child interaction therapy for the treatment of Tourette syndrome and disruptive behavior. Clinical Case Studies, 17(1), 38-54.‏

Moses, A. (2012). Child parent relationship therapy for parents of children with disruptive behavior.‏

Rothenberg, W. A. & Weinstein, A. & Dandes, E. A. & Jent, J. F. (2019). Improving child emotion regulation: effects of parent–child interaction-therapy and emotion socialization strategies. Journal of child and family studies, 28(3), 720-731.‏

Schneider, L. A. & King, D. L. & Delfabbro, P. H. (2017). Family factors in adolescent problematic Internet gaming: A systematic review. Journal of behavioral addictions, 6(3), 321-333.‏

Shek, D. T. & Sun, R. C. & Yu, L. (2013). Internet addiction. Springer.‏

Shi, X. & Wang, J. & Zou, H. (2017). Family functioning and Internet addiction among Chinese adolescents: The mediating roles of self-esteem and loneliness. Computers in Human Behavior, 76, 201-210.‏

Shiroodaghaei, E. & Amir Fakhraei, A. & Zarei, E. (2020). Comparison of the effectiveness of cognitive-behavioral play therapy and parent-child interaction therapy on executive functions and parent-child interaction in children with oppositional defiant disorder. Quarterly Journal of Child Mental Health, 7(2), 79-95.‏

Turi, A. & Miri, M. & Beheshti, D. & Yari, E. & Khodabakhshi, H. & Anani Sarab,  G. (2015). Prevalence of Internet Addiction and its relationship with anxiety, stress, and depression in intermediate students in Birjand city in 2014. J Birjand Univ Med Sci, 22(1) :67-75. [In Persian].

Wang, W. & Li, D. & Li, X. & Wang, Y. & Sun, W. & et al. (2018). Parent-adolescent relationship and adolescent internet addiction: A moderated mediation model. Addictive behaviors, 84, 171-177.‏