تأثیر و نقش طب تمدنهای غیر اسلامی بر طب تمدن اسلامی

فصلنامه تاریخ

دوره 16، شماره 63، اسفند 1400، صفحه 481-505   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد علی شاه حیدری¹؛ غفار پوربختیار^{* 2}؛ عبدالعزیز موحد³

¹دانشجوی دکتری تاریخ، گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

²استادیار، گروه تاریخ، واحدشوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

³گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

چکیده

رشد و گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی تنها مرهون پزشکان مسلمان نیست، چراکه پزشکان غیر مسلمان نیز در شکل‌گیری و شکوفایی این دانش سهم داشته‌اند. واکاوی سهم پزشکان غیر مسلمان در پزشکی دوره اسلامی از راه بررسی کمی و کیفی آثار آنان در سه حوزه ترجمه، درمان وتألیف امکان‌پذیر است. بنابر بررسی آماری کتابهای ترجمه شده علوم طبی ونزدیک به نیمی از پزشکان حاذق و مشهور شاغل در دربار خلفای جهان اسلام، مسیحی، یهودی و بعضاً صابئی و سامری بودند. نیاز خلفا و درباریان به درمانگر، کمبود پزشکان حاذق مسلمان به نسبت پزشکان غیرمسلمان، و تساهل و تسامح خلفا و مصونیت نسبی این پزشکان زمینه ساز حضور آنان در دربار خلفای اسلامی بود. از سوئی حضور این پزشکان در دربارها افزون بر درمانگری، نتایج و آثار دیگری، از جمله گسترش و پیشرفت دانش پزشکی را در پی‌داشت . این پژوهش در صدد است با اشاره به راههای انتقال طب سایرملل به حوزه تمدن اسلامی و نقش اطبای آنها در توسعه دانش پزشکی جهان اسلام و زمینه‏های تأثیرپذیری پزشکان مسلمان از این حوزه را بررسی کند. یافته‏های اساسی این پژوهش نشان می‏دهد، که از دوره عباسیان به بعد، مسلمانان به طور مستقیم و غیرمستقیم، به اخذ و اقتباس علم پزشکی ملل مختلف پرداخته‏اند و در کنار تأثیرپذیری از آنها، در برخی از شاخه‏ها، همچون پزشکی، درمان ، گیاه شناسی و داروسازی از ایشان متأثر گردیده‏اند.

کلیدواژه‌ها

علم طب؛ نهضت ترجمه؛ دانشگاه جندی شاپور؛ پزشکان غیر مسلمان؛ تساهل خلفا

مراجع