"بررسی عناصر نامشهود حس مکان: مطالعه موردی مجتمع تجاری لاله پارک تبریز"

مطالعات بین رشته ای در تعالی معماری و شهرسازی

مقاله 5، دوره 2، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 75-89   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jisaud.2023.1989708.1077

نویسندگان

حسین اسمعیلی سنگری^{* 1}؛ راحله پروین²

¹دانشکده ابنیه و بافت تاریخی، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، تهران، ایران. (نویسنده مسئول) [e-mail]

²گروه معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

روح مکان، مبین احساساتی خودآگاه یا ناخودآگاهی است که منجر به تجربه ای با کیفیت، از بودن در یک مکان توسط کنش گران می شود. کلان شهر تبریز به دلیل تراکم فضاهای متنوع بلاخص مراکز مدرن خرید، میزان بالای حضور شهروندان از پتانسیل بالای تعاملات اجتماعی برخوردار است. مطابق مفاهیم پدیدار شناسانه تجربیات احساسی مکان از سوی کاربران و موضع آن از دیدگاه انتقادگرایانه نیازمند تامل است. مفروض آن است که مجتمع تجاری لاله پارک کلانشهر تبریز به سبب تعدد در کیفیت خدماتی و کالبد معماری از ایجاد شرایطی با استمرار پویایی مثبت حمایت می کند. همچنین حس مکان در این مجتمع تجاری انتظارات و توقعات مخاطب از تجربه بودن در یک مکان یا یک فضای خاص دارای شخصیت متمایز و هویت مشخص است. بنابراین با هدف ارتقاء حس مکان از دیدگاه ذینفعان، به بررسی ابعاد پنهان و پیدای تجربیات احساسی کاربران می پردازد. روش تحقیق از نوع آمیخته، توصیف کیفی-کمی مبتنی بر دو روش مطالعات کتابخانه ای و تحلیل پدیدار شناسانه و استفاده از پرسشنامه با جامعه آماری متمرکز به تعداد 40 نفر با نرم افزار SPSS طی فرمول آلفای کرونباخ پایایی کل پرسشنامه برابر با 78/0محاسبه شد. نتایج حاکی از آن است؛ "پیدا" و "پنهان" حس مکان بر پایه قرارگاه رفتاری کنش گران به وجود می آید و برخلاف فرضیات پژوهش اکثریت جامعه آماری عدم رضایت از احساس ناخودآگاه خود در هنگام حضور در مکان را داشته اند. بنابراین اقدامات طراحان و مدیران مجتمع تجاری لاله پارک بر سیر روح مکان به حصول عدالت اجتماعی موثر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

حس مکان؛ مراکز تجاری؛ لاله پارک؛ تبریز

مراجع