نامیرایی وجهان پس از مرگ از دیدگاه ادبیات حماسی با نگاهی بر داستان گیل گمش

مطالعات نقد ادبی

دوره 18، شماره 54، شهریور 1402، صفحه 75-88   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فاطمه خداکرمی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات آلمانی ، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران ایران

چکیده

با آغاز زندگی، مرگ، بعنوان قانون هستی و حقیقت لاینفک حیات بشری، بر زندگی انسان ها سایه می افکند. به قول هایدگر هستی انسان آغشته به نیستی است. ترس و نگرانی از گذر زمان و به پایان رسیدن زندگی دنیوی همواره دغدغۀ اصلی بشر بوده است. رهایی از مرگ و یافتن آب حیات و گیاه جوانی برای نامیرا شدن بن مایۀ خلق اسطوره‌های جهانی شده‌اند. یکی از مسائل مطرح شده در اساطیرجهانی، تلاش بشر برای رهایی از رنج و ناکامی و رسیدن به روئین تنی و نامیرایی است. حماسۀ گیل گمش با قدمتی چهارهزار ساله، یکی از جامع‌ترین و زیباترین آثار ادبیات سومری و بابلی است که به عنوان یک حماسه جهانی و یک اثر اگزیستاشیالیستی بشری، روایت گر تکامل "انکیدو" و در نهایت تن دادن "گیل گمش" به حیات اخروی است. کانون این افسانۀ اساطیری هراس از مرگ و تحمل رنج‌های بسیار برای یافتن گیاه جوانی است. قهرمان این کهن‌ترین حماسۀ بشری، به مانند سایر قهرمانان جاودانه جوی، در جستجوی راز جاودانگی و نامیرایی است. مقاله حاضر با روش تحلیلی- توصیفی ضمن پرداختن به تلاش نافرجام قهرمان داستان برای نامیراشدن و آگاهی از حقیقت زندگی، به فلسفۀ جاودانگی و بقا روح و عالم پس از مرگ از منظر اسطوره می پردازد.

کلیدواژه‌ها

گیاه جوانی؛ زندگی جاوید؛ جهان پس از مرگ؛ اسطوره بین‌النهرین؛ حماسه گیل گمش

مراجع

اباذری، یوسف و همکاران (1372). ادیان جهان باستان، جلد اول. موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه). ص 255.

باستید، روژه (1370). دانش اساطیر. ترجمه جلال ستاری، انتشارات توس.

بهجو، زهره، فرهادپور، مراد (1372). ادیان جهان باستان، جلد دوم، مصر و بین‌النهرین، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه).

مان، توماس (1982). کوه جادو، ترجمه دکتر حسن نکو روح، نگاه.

دویل، آرتور کنان (1388). جهان پس از مرگ، ترجمه دکتر جلال‌الدین کزاری، دنیای کتاب، تهران.

رضایی، مهدی (1383).  آفرینش و مرگ در اساطیر، انتشارات اساطیر.

فاطمی، سعید (1374). اساطیر یونان و روم یا افسانه خدایان، جلد اول. انتشارات دانشگاه تهران.

گری، جان (1378). اساطیر خاورنزدیک، ترجمه باجلان فرخی، انتشارات اساطیر.

واحددوست، مهوش (1381). رویکردهای علمی به اسطوره شناسی، انتشارات سروش.

مک کال، هزینا (1373). اسطوره‌های بین النهرین، ترجمه عباس مخبر، نشرمرکز.

معتمدی، غلامحسین (1372).  انسان و مرگ، نشرمرکز، تهران.

معقولی، نادیا (1398). سیمای مرگ در اساطیر، مهرنوروز، تهران.

منشی‌زاده، داوود (1383). گیلگمش کهن‌ترین حماسه‌ی بشری، نشر اختران.