اثرات اکولوژیکی و اقتصادی تجهیز و نوسازی اراضی در تولید گندم آبی در استان همدان

فصلنامه پژوهش های علوم کشاورزی پایدار

دوره 3، شماره 2 - شماره پیاپی 10، شهریور 1402، صفحه 69-84   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/sarj.2023.1996429.1154

نویسندگان

محمد عبدالملکی^{* 1}؛ فرشته یزدانی²

¹استادیار، گروه کشاورزی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران

²موسسه آموزش عالی عمران و توسعه، همدان، ایران

چکیده

هدف اصلی این تحقیق بررسی اثرات اکولوژیکی و اقتصادی طرح تجهیز و نوسازی اراضی در تولید گندم آبی در استان همدان می باشد. به این منظور پایداری زیست‌محیطی تولید گندم با تحلیل ردپای اکولوژیکی (شاخص‌های انتشار کربن) و کارایی تولید آن با روش تحلیل پوششی داده ها سنجیده شد. جامعه آماری تحقیق متشکل از کشاورزان عضو تعاونی تولید کشاورزی در روستای خردمند در استان همدان است که در طرح تجهیز و نوسازی اراضی مشارکت داشته‌ و گندمکارانی که در این طرح شرکت نکرده‌اند. حجم نمونه برای افراد مشارکت کننده 73 نفر و برای افراد مشارکت نکرده 74 می‌باشد. داده‌های تحقیق از طریق پرسشنامه به صورت مطالعه تک‌مقطعی و به روش تمام‌شماری گردآوری و با نرم افزارهای SPSS26وDEAP2.1 تحلیل گردید. میانگین انتشار گازهای گلخانه تولید گندم برای کشاورزانی که در طرح شرکت کرده و کشاورزانی که شرکت نکرده‌اند به ترتیب 778/15 و 1003 Co2 eq ha-1 کیلوگرم بود. شاخص ردپای اکولوژیکی برای این دو گروه به ترتیب برابر 2/39 و 2/44 هکتار جهانی محاسبه گردید که در سطح 0/01 تفاوت معنی‌داری را نشان داد. براساس نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده‌ها، میانگین کارایی فنی، تخصیصی و اقتصادی اراضی تجهیز شده، بترتیب معادل 0/866 ، 0/893 و 0/797 و در اراضی تجهیز نشده بترتیب 0/863 ، 0/889 و 0/791 محاسبه شد که بین این دو نوع از اراضی در سطح 0/01 تفاوت معنی‌دار نبود. براساس نتایج محاسبه شاخص های انتشار کربن، پایداری زیست‌محیطی اراضی تجهیز و نوسازی شده از وضعیت بهتری برخوردار می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

پایداری زیست محیطی؛ تحلیل پوششی داده‏ ها؛ ردپای اکولوژیکی؛ کارایی تولید

مراجع