توانمند سازی شرکت های نفتی ایران جهت خودکفایی در مقابله با تحریم های آمریکا و اروپا با طراحی مدل بازی همکارانه

مجله توانمندسازی سرمایه انسانی

مقاله 1، دوره 6، شماره 4 - شماره پیاپی 23، اسفند 1402، صفحه 277-294   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

شادی صفری¹؛ منصور صوفی^{* 1}؛ علیرضا امیرتیموری²؛ مهدی فدایی¹

¹گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

²گروه ریاضیات کاربردی، دانشکده علوم پایه، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

چکیده

هدف این تحقیق طراحی سناریوهای برگرفته از مدل بازی همکارانه مبتنی بر نظریه بازی برای بررسی پاداش و جریمه مشاهده شده از به اشتراک گذاشتن و یا عدم اشتراک دانش توسط شرکت ها است. جامعه آماری تحقیق شامل مدیران و خبرگان 30 شرکت خصوصی برتر فعال در عرصه پروژه های نفت و گاز می باشند. روش تحقیق بر اساس طبقه بندی کومار،کاربردی، تفسیری، اکتشافی با ماهیت کمی و کیفی است. این مطالعه بر اهمیت به اشتراک گذاری کارآمد دانش به عنوان راهی برای ایجاد همکاری در سرمایه گذاران پورتفوهای شرکت ملی نفت ایران برای رقابت با رقبای خارجی در دوران تحریم تأکید می‌کند. با مرور نتایج چهار سناریوی حاصل از بازی، مشاهده گردید که پاداش مشاهده شده شرکت ها از به اشتراک گذاشتن دانش، وابسته به رفتار ناشی از به اشتراک گذاری دانش توسط سایر شرکت ها می باشد. هر چه قابلیت های سازمان در مؤلفه های تأثیرگذار بر انتقال دانش و نوآوری بالاتر باشد، آنگاه شرکت ها در صورت همکاری، عایدی بیشتری کسب خواهند کرد. آنالیز حساسیت در مورد هزینه های همکاری پروژه ها که به واسطه دشواری اجرای پروژه های مشترک ایجاد می گردد نشان داد که با افزایش هزینه، شرکت ها از استراتژی همکاری به سمت استراتژی تلافی و سپس به سمت استراتژی عدم همکاری سوق پیدا می کنند. این استراتژی ها بر اساس تطبیق نتایج معادله سود طراحی شده با سه بازی متواتر همکارانه معمای زندانی، بازی شاهین و کبوتر و بازی معمای اعتماد به دست آمده اند.

کلیدواژه‌ها

تئوری بازی؛ بازی همکارانه؛ مدیریت دانش؛ نوآوری؛ شرکت ملی نفت ایران

مراجع

بیاتی، الف.، صفوی، ب.، جعفرزاده، الف (1398) همکاری ایران و قطر در برداشت از زخایر مشترک گازی پارس جنوبی (گنبد شمالی) با تاکید بر نظریه بازی ها. 1(1): 56-76.

جعفرزاده، امیر، عبدلی، قهرمان، جوان، افشین. (1399). «قدرت چانه‌زنی گزینه‌های صادرات گاز از کریدور جنوبی به اروپا»، پژوهش‌های اقتصادی ایران، 25 (84): 1-34.

خسروی‌لقب، زهره ؛ سالارزهی، حبیب‌اله ؛ مصلح، عبدالمجید ؛ یعقوبی، نورمحمد ؛ آرمان، مانی .(1399). بررسی انتقال فناوری به عنوان انگیزه ورود به اتحاد راهبردی فناورانه بین المللی در صنعت نفت. پژوهش های مدیریت راهبردی، 7(6):  39 - 59.

سبزه، مجید ؛ تهرانی، رضا ؛ کارگری، یاسر .(1400).  تحلیل تضاد بین سهامداران، وام‌دهندگان و دولت در تقسیم سود نقدی با رویکرد نظریه بازی‌ها.  دانش مالی تحلیل اوراق بهادار (مطالعات مالی) ، 4(9) . 87-100.

سلیمی، محمد جواد ؛ تقوی فرد، محمد تقی ؛ فلاح شمس، میرفیض ؛ خواجه زاده دزفولی، هادی . (1397). بهینه‌یابی تکاملی چهارهدفه فازی و غیرفازی سبد سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار تهران.  مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار . 6(3): 1-16.

سیفلو، سجاد؛ صادقی شاهدانی، مهدی؛ عسکری، محمدمهدی. (1398). شناسایی و اولویت‌بندی ریسک‌های پروژه‌های بالادستی نفت وگاز در ایران با استفاده از قالب ساختار شکست ریسک (RBS) و تکنیک تاپسیس (TOPSIS). پژوهش ها و سیاست های اقتصادی24(78): 57-96.

شریف پور، بهنام ؛ باقری زاده، علی ؛ نویسنده : انوشه، ابراهیم ؛ گل‌پرور، مجید . (1399). تحلیل دگرگونی موازنه قدرت بین ج.ا.ایران، عربستان و آمریکا در حوزه ژئوپلیتیک خلیج‌فارس پس از حادثه 11 سپتامبر 2001. راهبرد دفاعی . 133-160.

شفیعی، م.، فرح گل،پ (1398) کاربرد تئوری بازی درتحلیل زنجیره تامین با رویکرد بازار مشتری (مورد مطالعه: سیمان فارس). فصلنامه علمی مطالعات مدیریت صنعتی، 53، 185-217.

شهریاری سلطانعلی، فیروزان سرنقی توحید، فرازمند نیما. (1398). «بررسی سیاست های نفتی ایران در اوپک براساس نظریه بازی ها»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، ۹ (۱) :۲۸-۱.

محمدی، تیمور؛ ابراهیمی، سید نصراله؛ راغفر، حسین و مددی امیری، روح اله. (1401). «بررسی روش کسب فناوری در صنعت بالادستی نفت وگاز ایران با استفاده از نظریه بازی‌ها در دو حالت همکارانه (انتقال) و غیرهمکارانه (استقلال)»، فصلنامه پژوهش ها وسیاست‌های اقتصادی، ۳۰ (۱۰۱) :۵۰۴-۴۶۵.

محمودی نبی کندی، س. ا. زارع چاوشی (1400). «شبیه سازی یک مذاکره بین دو کشور به کمک نظریه بازی ها و حل موضوع تصمیم گیری»، فصلنامه آینده پژوهی دفاعی، 6(21): 34-10.

هوشنگی، مریم، امامی میبدی، علی، جوکار، لاله. (1399). «تقابل یا تعامل اوپک و مجمع کشورهای صادرکننده گاز؟ رویکرد ترکیبی از نظریه بازی‌ها و مدل‌های پویای متغیر طی زمان»، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 9(35): 203- 235.

Aaron D. Wood, Charles F. Mason, David Finnoff, (2016), “OPEC, the Seven Sisters, and Oil Market Dominance: An Evolutionary Game Theory and Agent-Based Modeling Approach”, Journal of Economic Behavior & Organization, Vol 132, Part B, pp. 66-78.

Alsulami, B. S., Bajracharya, C., & Rawat, D. B. (2021). Game theory-based attack and defense analysis in virtual wireless networks with jammers and eavesdroppers. Digital Communications and Networks, 7(3), 327-334.

Babaei, M., Asgarian, F., Jamali, M.B., Rasti-Barzoki, M., Piran, M.J., (2020) A game theoretic approach for pricing petroleum and determining investors’ production volume with the consideration of government and intermediate producers. Sustainable Energy Technologies and Assessments, 42, XXX-XXX.

Bagheri Nasrabadi, M., Jaasbi, A., Bonyadi Naeini, A., Shavvalpour, S. (2022). 'Evolutionary Game Theory Approach to Technology Development of Oil and Gas Equipment Manufacturing Industry: The Case of the Ten Major Commodity Groups’ Project of the Petroleum Industry', Iranian Journal of Management Studies, 15(2), pp. 365-380.

Bishnoi Deepika, Chaturvedi Harsh. (2022). Optimization site selection of hybrid renewable installations for flare gas reduction using Multi-Criteria decision making. Energy Conversion and Management:13 :1-13.

Carsten Lund Pedersen; Ritter, Thomas. (2018). The four executive challenges of project-based Strategy & Leadership; Chicago. 4(6): 44-49.

Esmaeili, M., Bahrini, A., & Shayanrad, S. (2015). Using game theory approach to interpret stable policies for Iran’s oil and gas common resources conflicts with Iraq and Qatar. Journal of Industrial Engineering International, 11(4), 543-554.

Jafarzadeh, A., Shakeri, A., Ghasemi, A., & Javan, A. (2021). Possibility of potential coalitions in gas exports from the Southern Corridor to Europe: a cooperative game theory framework. OPEC Energy Review, 45(2), 217-239.

Khanizad, Rahim & Montazer, Gholamali. (2018). Participation against competition in banking markets based on cooperative game theory. The Journal of Finance and Data Science 4 (2018) 16-28.

Keshavarz, M., Iranmanesh, H., Dehghan, R. (2021). Modelling the Iranian Petroleum Contract fiscal regime using bargaining game theory to guide contract negotiators. Petroleum Science, 18, 1887-1898.

Khanizad, A., Montazer, G (2018). Participation against competition in banking markets based on cooperative game theory. The Journal of Finance and Data Science, 4, 16-28.

Kumar, S., Soundrapandiyan, R. (2021). A multi-image hiding technique in dilated video regions based on cooperative game-theoretic approach. Journal of King Saud University Computer and Information Sciences, 34, 5841-5855.

Kumar, A., Sah, B., Singh, A. R., Deng, Y., He, X., Kumar, P., & Bansal, R. C. (2017). A review of multi criteria decision making (MCDM) towards sustainable renewable energy development. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 69, 596-609.

Lopes, Y. G., & De Almeida, A. T. (2018). A multicriteria decision model for selecting a portfolio of oil and gas exploration projects. Pesquisa Operacional, 33(3):  88-102.

Nazemi, J., Seyed-Hosseini, S-M., Fadaei, M. (2011). A Game-Theoretic Approach to Knowledge Sharing between Suppliers A Case Study in the Iranian Automotive Industry (SAIPA). Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5(11). 1731-1741.

Omrani, H., Shafaat, K., Emrouznejad, A. (2018). An integrated fuzzy clustering cooperative game data envelopment analysis model with application in hospital efficiency. Expert Systems with Applications, 114, 615–628.

Rizki, Firmansyah. Setya Budi, SarjiyaSasongko. Pramono, Hadi. (2021). Multi-Level Game Theory Model for Partially Deregulated Generation Expansion Planning. Energy.Volume 237, 15 December, 121-165.

Raujo F. C., Leoneti A. B., (2018) “GAME THEORY AND 2x2 STRATEGIC GAMES APPLIED FOR MODELING OIL AND GAS INDUSTRY DECISION-MAKING PROBLEMS’’, Articles  Pesqui. Oper. 38 (3).

Ren, H., Huang, H., Li, Q., Wu, Q., & Yang, Y. (2020). Operation optimization of multi-participants in a regional energy system based on evolutionary game theory. Energy Reports, 6, 1041-1045.

Renton, J., Page, K.M. (2021). Cooperative success in epithelial public goods games. Journal of Theoretical Biology, 528, XXX-XXX.

Rui, X., Feng, L., Feng, J. (2020) A gas-on-gas competition trading mechanism based on cooperative game models in China’s gas market. Energy Reports, 6, 365–377.

Safari, M., Fallah, M., & Kazemipour, H. (2022). Pricing Strategy for Reproduction of Worn-out Ball and Gate Valves in Oil and Gas Industry: Using Game Theory on Four Closed-loop Supply Chain Scenarios. Scientia Iranica.

Safari, H & Soufi, M. (2014) A Game Theory Approach for Solving the Knowledge Sharing Problem in Supply Chain. International Journal of Applied Operational Research, 4(3), 13-24.

Safari, M., Fallah, M., & Kazemipour, H. (2022). Pricing Strategy for Reproduction of Worn-out Ball and Gate Valves in Oil and Gas Industry: Using Game Theory on Four Closed-loop Supply Chain Scenarios. Scientia Iranica.

Yang, Xi. (2022). How Should Oil Companies and New Energy Companies Compete and Cooperate in the Context of Carbon Neutralization? A Strategy Analysis Approach Based on Cooperative Game Theory. Modern Economics & Management Forum, 3(2), pp.142-150.

Yihong Li, Zhiqiang Hu. (2022). A review of multi-attributes decision-making models for offshore oil and gas facilities decommissioning. Journal of Ocean Engineering and Science,7 (13): 58–74.