بررسی و نقد ادبی نثر وقف نامه خواجه عتیقی

مطالعات نقد ادبی

دوره 18، شماره 54، شهریور 1402، صفحه 89-116   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

هادی محمدی¹؛ جواد مهربان^{* 1}؛ محمدشاه بدیع زاده²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،

²گروه زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد مشهد،ایران>

چکیده

سنت حسنه وقف‌نامه نویسی در طول تاریخ با قلم کاتبان و دبیران مسلط به زبان و ادبیات پارسی جاودانه شده است. با بررسی و نقد ادبی نثر متون مقدمه‌ی وقف‌نامه‌ی خواجه عتیقی که از دل نسخه‌های خطی برون‌آوری شده است؛ ویژگی‌های ادبی نثر وقف‌نامه‌ها، نمادی از جلوه‌های پر شور فرهنگی - اجتماعی و لبریز از لطافت احساسات و عواطف مردمان ایرانی است که تلاش داشته‌اند با بهره‌گیری از زیبایی‌های فصاحت، بلاغت و دانش علم معانی بیان، آن همه لطائف تعبیر و ظرائف ترکیب و مضامین روح انگیز جاری در کلام و سخن را به خدمت گرفته تا فاخرترین دستبافت قریحه ادبی خویش را، بر قامت‌نیت واقفان بزرگ اندیش عصر خویش دوخته و نیک بپوشانند. بدون شک با بررسی جنبه‌های ادبی و نقد نثر مقدمه وقف‌نامه‌ی خواجه‌ی عتیقی که از گذشتگان به ما رسیده است پرده از رُخ تلاش‌های خاموش ادبی کاتبان و دبیران این نوع آثار در طول تاریخ کنار خواهد رفت و آن را در ردیف آثار مهم ادبی قرار خواهد داد. امید است با ارزش‌گذاری بر پژوهش‌های ادبی در زمینه نقد نثر وقف‌نامه‌ها، اقدامات ارزشمند و سترگ ادبی کاتبان و دبیران متون منثور مقدمه‌های وقف‌نامه‌ها مورد اهتمام و ارج‌گذاری نهاده شود .

کلیدواژه‌ها

نقد ادبی؛ نثر وقف‌نامه؛ خواجه عتیقی

مراجع

انزابی‌نژاد رضا و همکاران (1388)، بیست وقف نامه از خراسان، مشهد: انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

اباذری فومشی، منصور (1388)، انواع عقد وقف،‌ تهران: انتشارات خرسند.

اشرف‌زاده، رضا (1358)، معانی و بیان، تهران: سمت.

امین شیرازی، احمد (1371)، آیین بلاغت (شرح مختصر المعانی)، قم: انتشارات فروغ قرآن.

تفتازانی، سعدالدین (1380)، شرح مختصر المعانی، ترجمه احمد امین شیرازی، قم: انتشارات فروغ قرآن.

جرجانی، عبدالقاهر (1370)، اسرار البلاغه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حق‌شناس، علی‌محمد (1382)، زبان و ادب فاسی در گذرگاه سنت و مدرنیته، تهران: انتشارات آگاه.

خدایی شریف (1391)، نظریه‌ی نثر در ادب فارسی، تهران: انتشارات داستان سرا.

خطیبی، حسین (1390)، تاریخ تطور نثر فنی، تهران: انتشارات زوار.

روستا، محسن (1395)، سند شناسی سازمان ملی، تهران: انتشارات پرتو .

سکاکى‌، یوسف (1983)، مفتاح‌العلوم‌، بیروت‌.

محمدی، محمدحسین، بلاغت، معانی، بیان و بدیع، تهران: موسسه فرهنگی نشاط، 1387.

وطواط، رشیدالدین محمد عمری کاتب بلخی (1362)؛ حدایق السحر فی دقایق الشعر، تهران: انتشارات سنائی.

همائی، جلال الدین (1370)، معانی و بیان، ج۱، تهران: ماهدخت همایی.

مجلات:

فقیهی، حسین (1385)، بررسی نفوذ ادبیات عربی در متون فارسی، «نشریه علوم انتشار دانشگاهی الزهراء (15)».