طراحی الگوی برنامه درسی رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 2 - شماره پیاپی 64، شهریور 1402، صفحه 68-93   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فاطمه بازرگان¹؛ حسین دایی زاد^{* 2}؛ محمدعلی امیرتقوی³

¹دانشجوی دکتری گروه برنامه ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

²استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه بابلسر، بابلسر، ایران

³استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه علوم انتظامی، تهران، ایران

چکیده

هدف: هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی برنامه ­درسی رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان بر اساس سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش بود.
روش: روش پژوهش حاضر کیفی و از نظر هدف کاربردی بود. جامعه مشارکت‌کننده شامل اساتید متخصص و صاحب‌نظر در زمینه برنامه درسی در رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان از دانشگاه فرهنگیان تبریز، دانشگاه تهران، مازندران، خراسان رضوی و قم بودند که بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند و بر اساس قاعده اشباع نظری انتخاب شدند. ابزار پژوهش نیز شامل مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته بود که اعتبار آن با روایی صوری و پایایی نیز با روش کدگذاری مجدد انجام شد که حاصل ضریب توافق بین کدگذاران 84/0 شد. برای تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها نیز روش کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) به‌کاربرده شد.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که طراحی برنامه درسی بر اساس دانش تربیتی و موضوع تربیتی در رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان به‌عنوان مقوله محوری، بر مبنای شرایط علی «محتوای پژوهش» و «روش تدریس و ارزشیابی» و از طریق راهبردهای «تشویق­ های پژوهش-محوردانشجویان» و «برقراری ارتباط دانشجویان با منابع علمی» با در نظر گرفتن ویژگی پذیرندگان (به‌عنوان زمینه الگو) مشتمل برانگیزش، نگرش و ارزش­های پذیرندگان و نیز توسعه مهارت­های پژوهشی به دست می آید. سپس پایایی این الگو توسط متخصصین مورد بررسی قرارگرفته و تائید شد.
نتیجه‌گیری: برنامه درسی رشته آموزش ابتدایی بر اساس سند تحول بنیادین دارای مؤلفه‌ها و شاخص‌های متعددی است که برنامه ریزان نظام آموزش‌وپرورش می‌توانند با اولویت‌بندی این مؤلفه‌ها و شاخص در جهت ارتقای کیفی برنامه درسی اقدام کنند.

کلیدواژه‌ها

برنامه درسی؛ آموزش ابتدایی؛ سند تحول آموزش‌وپرورش

مراجع

ابراهیم پورکومله، سمیرا. نادری، عزت­اله. سیف نراقی، مریم. (1398). شناسایی و بررسی ویژگی های مطلوب عناصر برنامه درسی برای نیل به پرورش مهارت های حل مساله در درس مطالعات اجتماعی برای دوره ابتدایی تحصیلی، مطالعات آموزش و آموزشگاهی، 6(16): 100-135.

احمدی، پروین. ( 1398). الگوی برنامه درسی تلفیقی و جایگاه آن در برنامه درسی ابتدایی ایران، ماهانامه دانشور ،10 (3): 12-3.                                                          

جلالی، کمال. طالب، زهرا. هاشمی، سیداحمد. (1400). الگوی ارزشیابی مبتنی بر شایستگی براساس سند تحول بنیادین در مدارس متوسطه سما، یک مطالعه کیفی، فصلنامه توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 12 (1): 165-154.

خسروی، مهدیه. خسروی، سعید. نادعلی نژاد، جیران. علی مردی، عذری. علی اکبری، سمیرا. (1398). بررسی موانع اجرای سند تحول بنیادین و راهکارهایی برای رفع موانع مربوط به آن، چهارمین کنفرانس بین­المللی پژوهش در روانشناسی، مشاوره و علوم­تربیتی.

رمضانی، سیده گل افروز. مهنی، امید. عزیزی، نعمت الله. (1399). بررسی موانع و  چالش‌های مؤثر بر ناکارآمدی پژوهش در دانشگاه فرهنگیان: رویکردی مبتنی بر نظریه داده بنیاد،  مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 4(2): 50-11.

سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. (1390). مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی.

عبدالخانی، علی. (1398). جایگاه آموزش و توسعه مهارت های پژوهشی دانشجویان در برنامه های درسی دانشگاه فرهنگیان، همایش انجمن مطالعات برنامه درسی ایران.

قاسمی­زاد، علیرضا. (1398). بررسی مشکلات مشارکت دانشجویان در فعالیت­های پژوهشی و ارائه راه حل مناسب، نشریه پژوهش‌های تربیتی، 14(3): 59-38.

کلباسی، افسانه. آقاحسینی، تقی. اسماعیلی جلال آبادی، زهره. (1399). تحلیل محتوای برنامة درسی دورة کارشناسی پیوستة آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان از نظر توجه به مؤلفه‌های حرفه‌ای‌گری، مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 9 (1): 147-123.

مدنی، سید احمد. کوه پیما رونیزی، سمیه. (1398). شناسایی و ارزیابی موانع تحقق اهداف عملیاتی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش از دیدگاه مدیران و معلمان مدارس استان فارس، نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 14 (1): 44-27.

مهدوی هزاوه، منصوره. ملکی، حسن. مهرمحمدی، محمود. عباسپور، عباس. (1399). برنامه درسی تربیت معلم دوره ابتدایی: ارائه الگویی همسو با سند تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش، نشریه پژوهش در تربیت معلم، 1 (1): 74-47.

Eli, Munkebye, Scheie, E., Gabrielsen, A., Jordet, A., Misund, S., ... & yehaug, A. B. (2020). Interdisciplinary primary school curriculum units for sustainable development, Environmental Education Research, 26(6): 795-811.

Hariharan, B., Quarshie, L. S., Amdahl, C., Winterburn, S., & Offiah, G. (2022). Experiencing racism within medical school curriculum: 2020 ICCH student symposium, Patient education and counseling, 105(7): 2599-2602.

Kelly, A.V. (2009). The curriculum: Theory and practice (6th Ed). London: Sage Publications.

Karlsen, G.E. (2019). Decentralized – Centralism” Governance in Education, Canadian Journal of Educational Administration and policy, 13(3): 22-29.

Klein, M. (2020). The emotional life and edg-development of the infant with special reference to the depressive position, in P. King and R. Steiner (eds) The Freud-64.Klein Controversies 1941-1945. London: Tavistock/Routledge. (First presented in 2020).757.

Kocman, D., Števanec, T., Novak, R., & Kranjec, N. (2020). Citizen science as part of the primary school curriculum: A case study of a technical day on the topic of noise and health, Sustainability, 12(23): 10213.

Maba, W., & Mantra, I. B. N. (2018). The primary school teachers’ competence in implementing the 2013 curriculum, In SHS Web of Conferences (Vol. 42, p. 00035). EDP Sciences.

Nakayasu, C. (2016). School curriculum in Japan, The curriculum journal, 27(1): 134-150.

Lee, V. E., & Ready, D. D. (2009). US high school curriculum: Three phases of contemporary research and reform, The Future of Children, 47: 135-156.

Lloyd, A., Truong, S., & Gray, T. (2018). Take the class outside! A call for place-based outdoor learning in the Australian primary school curriculum, Curriculum Perspectives, 38: 163-167.

Stokking, K., Schaaf, M. V., Jaspers, J., & Erkens, G. (2019). Teachers’ assessment of students’ research skills, British Educational Research Journal, 30 (1): 116- 93.

Shahadan, A., & Oliver, R. (2016). Elementary school leaders perceptions of their roles in managing school curriculum: A case study, Educational Research and Reviews, 11(18): 1785-1789.

Varela-Candamio, L., Novo-Corti, I., & García-Álvarez, M. T. (2018). The importance of environmental education in the determinants of green behavior: A meta-analysis approach, Journal of cleaner production, 170: 1565-1578.

White, D. (2020).  Curriculum structure: principles and strategy, European Journal of Dental Education, 12(1): 74-84.

Yidana, M. B., & Aboagye, G. K. (2019). Management of Curriculum Change: A Mechanism for Ensuring Continuous Academic Improvement in Ghanaian Universities, Journal for Innovation Education and Research, 6(2):41-60.