زن خنیاگر بر اساس شواهد به دست آمده از تدفین گورستان عصر‌آهن گوهر‌تپه

پیام باستان‌شناس

مقاله 2، دوره 15، شماره 29، بهمن 1402، صفحه 23-38   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/peb.2023.1991888.1022

نویسندگان

عاطفه رسولی^* ؛ میثم میری آهودشتی

گروه تاریخ و باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

موسیقی نوعی رفتار انسان تلقی می‌شود که از نظر تأثیر بسیار نیرومند است. موسیقی را باید اولین ابزار بیان غریزی انسان دانست. آن چه که مسلم است انسان از همان آغاز آفرینش برای توصیف حالت‌های درونی خویش از رقص و آواز استفاده می‌کرده است. موسیقی در تاریخ ایران باستان سابقه‌ای بسیار طولانی دارد. بررسی آثار و مدارک نشان‌دهنده جایگاه والای موسیقی در ایران باستان است و موسیقی در تشریفات مذهبی ایران نقش موثری داشته است. هدف از این پژوهش، شناخت ابزار و ادوات موسیقی دوران باستان به ویژه ساز مکشوفه از گورستان عصر‌آهن گوهر‌تپه و اهمیت نقش زن در خنیاگری و موسیقی است. با توجه به کاوش‌ها و بررسی‌هایی که در محوطه‌های عصر‌آهن منطقه مازندران و گیلان صورت گرفته، تا به حال چنین سازی به دست نیامده است. زیرا این ساز از شاخ گاو ساخته شده و قسمت انتهای آن که از فلز نقره است با هفت میخ به بدنه ساز پرچ  شده است. در کنار این تدفین علاوه بر ساز فوق ماسکی از جنس مفرغ، زیورآلات، اشیای فلزی، مهره‌های لاجورد و تعدادی ظروف سفالین کشف گردیده که نشان‌دهنده جایگاه والای شخص متوفی و نقش زن در خنیاگری و موسیقی عصر‌آهن ایران است. این پژوهش با روش تحلیلی – تجربی و با استفاده از مطالعات میدانی صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد ساز مکشوفه از گوهر‌تپه که شبیه به ساز ‌نی است، جزو سازهای بادی محسوب می‌شود که از قدیمی‌ترین سازهای دوران باستان بوده است.

کلیدواژه‌ها

ساز موسیقی؛ عصر‌آهن؛ گوهر‌تپه؛ بهشهر

مراجع