خوانشی بر گردشگری میراثی در الگوی بازآفرینی بافت تاریخی با بهره گیری از نظریه داده بنیاد (مورد پژوهی: شیراز)

برنامه ریزی و توسعه محیط شهری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مهر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/juepd.2023.1994479.1247

نویسندگان

سعیده قادری¹؛ زهرا سادات سعیده زرآبادی^{* 2}؛ مجتبی رفیعیان³

¹گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران

²گروه شهرسازی، دانشکده عمران، معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

³عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

     بارزترین شاخصه بافت های تاریخی شهرها، میراث شهری ملموس و ناملموس ارزشمند و ظرفیت های قابل عرضه و واجد اهمیت است که مورد کم توجهی تصمیم سازان و تصمیم گیران قرار می گیرد. گردشگری میراثی به دلیل نقشی که در ایجاد مزیت های رقابتی در مقیاس ملی و محلی دارد یکی از ابزارهای مهم بازآفرینی بافت های تاریخی شهرها محسوب می شود، این نقش توجه توأمان به حفاظت و توسعه بافت های تاریخی را مدنظر قرار می دهد. استفاده از گردشگری میراثی در مناطق تاریخی می تواند به بازآفرینی شهری موفق این بافت ها کمک نماید. پژوهش حاضر درصدد آن است  تا دارایی‌ها و ظرفیت های موجود در حوزه گردشگری میراثی را شناسایی نماید و خوانشی بر الگوی گردشگری میراثی در بازآفرین بافت تاریخی شیراز داشته باشد. این پژوهش برگرفته از پارادایم تفسیرگرایی است، رویکرد آن استقرایی، نوع پژوهش کاربردی – توسعه ای و ماهیت آن توصیفی – تحلیلی است و در زمره رویکردهای کیفی قرار می گیرد، روش گردآوری داده ها اسنادی، پیمایشی و روش نمونه گیری هدفمند است و تجزیه و تحلیل داده های آن نیز بر اساس کدگذاری باز، محوری و گزینشی است برای تبیین الگو از راهبردهای نظریه داده بنیاد استفاده گردیده است. در این پژوهش جهت دستیابی به اهداف آن با 12 نفر از افراد متخصص که شامل بهره وران و استفاده کنندگان، ذی نفوذان و ذی مدخلان بافت بودند مصاحبه های عمیق نیمه ساختار انجام گردید. بر اساس نظریه داده بنیاد، اسناد گردآوری شده در  175 کد باز، 131 مفهوم، 49 مقوله فرعی و 15 مقوله اصلی تحلیل شدند. نتیجه خوانش بیانگر این است که الگوی گردشگری میراثی در بازآفرینی بافت تاریخی شیراز، باید آموزش و پرورش، گردشگری فرهنگی، اجتماعی و مذهبی، گردشگری کالبدی، رویدادمحوری، ارزش های سنتی، میراث معنوی و انسجام اجتماعی را مدنظر قرار دهد، همزمان با آن ظرفیت سازی، الگوسازی، ترویج و تشویق، تعامل، همکاری و کنش گری در بستر تدوین و بازبینی قوانین ملی و محلی، تسهیلگری و میانجیگری، تسهیل کردن و اختیار دادن زمینه بروز خلاقیت کالبدی، مشارکت مردمی و سرزندگی اجتماعی فراهم شود و منتج به تقویت هویت کالبدی، فرهنگی و اجتماعی گردد.

کلیدواژه‌ها

گردشگری میراثی؛ بازآفرینی بافت تاریخی؛ نظریه داده بنیاد؛ شیراز

مراجع

• Afkhami, behrooz. Alizadeh, mohammad. Orouji, hasan. (2016). Identifying the factors affecting the satisfaction of heritage tourists from Sheikh's World Collection Saf Yaddin Ardabili . Journal of Tourism Management Studies, 12 (37), p 95-114
• Creswell, John W. (2007). Qualitative and Research Design: Choosing among Five Approaches, 2nd ed
• Danaeifard, H., Alvani, S, M., Azar, A. (2015). Qualitative Research Methodology in Management: a Comprehensive Approach, Safar Publications, Tehran
• Danaeifard, H., Emami, S, M. (2007). Strategies of Qualitative Research: a Reflection on Grounded Theory, Sterategic Management Thought, 1(2), pp: 69-97
• Esmailpoor, Najma. Esmaeilpoor, Fatemah. Rezaeian, Fereshte (2023).Explaining the causes of population outflow from the historical fabric of Yazd city. Cities https://doi.org/10.1016/j.cities.2023.104318
• Huimin, Gu, Chris, Ryan. (2008). Place attachment, identity and community impacts of tourism: the case a Beijing hutong. Tour. Manag. 29(4), 637–647.
• Iman, M. (2015). Philosophy of Human Research Methods, Institute of the Howzeh and University Publications, Tehran
• Khalid S. Al-hagla. (2010). Sustainable urban development in historical areas using the tourist trail approach: A case study of the Cultural Heritage and Urban Development (CHUD) project in Saida, Lebanon. Cities 27 ,234–248
• Kim, Kim, Hyun. Maurice Woosnam, Kyle (2023). Considering urban regeneration policy support: Perceived collaborative governance in cultural heritage-led regeneration projects of Korea. Journal of Habitat International 140. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2023.102921
• Martinović, Ana. Ifko, Sonja (2018). Industrial heritage as a catalyst for urban regeneration in post-conflict cities Case study: Mostar, Bosnia and Herzegovina. Cities 259 – 268. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.12.013
• Marzooghi, R. (2016). Reflections on the Neglected Field of "Philosophy of Curriculum Science": An Approach to the Governing Paradigms in the Field of Theorizing and Researching Curriculum Studies, The 7th National Conference of the Philosophy of Education Association of Iran, Shiraz
• Megeirhi, Huda A. Kyle, Rebeiro. Alector Ribeiro, Manuel. Ramkissoon, Haywantee. Denley, Tara J. (2020). Employing a value-belief-norm framework to gauge Carthage residents’ intentions to support sustainable cultural heritage tourism. Journal of Sustainable Tourism 28. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1738444
• Mirzakhani, Arman. Turro, Mateu. Jalilisadrabad, Samaneh. (2021). Key stakeholders and operation processes in the regeneration of historical urban fabrics in Iran. Cities 118. https://doi.org/10.1016/j.cities.2021.103362
• Nuryanti, Wiendu . (1996) Heritage and postmodern tourism. Annals of Tourism Research 23(2), 249–260
• Park, Hyung Yu. (2014). Heritage Tourism. London and New York: Routledge.
• Sanagustín-Fons, Victoria. Bayardo Tobar-Pesántez, Luis. Ripoll, Ravina (2020). Happiness and Cultural Tourism: The Perspective of Civil Participation. Sustainability https://doi.org/10.3390/su12083465
• Scarpi, Daniele. Raggiotto, Francesco. (2023). A construal level view of contemporary heritage tourism. Tourism Management 94. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2022.104648
• Shahmoradi, Soudabeh. Abtahi, Sayyed Mahdi. Guimarães, Pedro. (2023). Pedestrian street and its effect on economic sustainability of a historical Middle Eastern city: The case of Chaharbagh Abbasi in Isfahan, Iran. Geography and Sustainability 4. 188–199. https://doi.org/10.1016/j.geosus.2023.03.006
• Tao Zhou, Yulin Zhou, Guiwen Liu (2017). Comparison of critical success paths for historic district renovation and redevelopment projects in China. Habitat International 67, 54-68. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2017.06.008
• Wang, Shunyi. Zhang, Jiayin. Wang, Fang. Dong, Ying(2023). How to achieve a balance between functional improvement and heritage conservation? A case study on the renewal of old Beijing city. Sustainable Cities and Society https://doi.org/10.1016/j.scs.2023.104790
• Wei, Hu. (2007) Tour Guides and Sustainable Development: the Case of Hainan, China. Ph.D. Thesis, University of Waterloo, Ontario, Canada.
• Zhang, Shuangyu. Lin, Jiayi. Feng, Zhaoxin. Wu, Yang. Zhao, Qianyi. Liu, Shen. Ren, Yanshen. Li, Houhua (2023). Construction of cultural heritage evaluation system and personalized cultural tourism path decision model: An international historical and cultural city. Journal of Urban Management 12. 96-111. https://doi.org/10.1016/j.jum.2022.10.001
• Zhu Qiana., Hongyan Li. (2017). Urban morphology and local citizens in China's historic neighborhoods: A case study of the Stele Forest Neighborhood in Xi'an. Cities 71, 97–109. https://doi.org/10.1016/j.cities.2017.07.018