مکان یابی نقاط امن در مقابله با زلزله با رویکرد پدافند غیر عامل در راستای توسعه پایدار اجتماعی شهر بابل

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 19، شماره 44، مهر 1402، صفحه 45-69   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 1532

نویسندگان

سید مصطفی هاشمی کرویی¹؛ صدرالدین متولی^{* 2}؛ غلامرضا جانبازقبادی³؛ جلال عظیمی⁴

¹دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

²دانشیار گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران(نویسنده مسئول)

³استادیار گروه جغرافیا ، عضو هیات علمی واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران

⁴دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نور، نور، ایران

چکیده

سکونتگاه­های بشر از دیر باز با وقوع سوانح طبیعی، متحمل آسیب های جانی و مالی قابل توجهی شده است. بیشتر نقاط شهری و غیرشهری کشور در نواحی با خطر نسبی زمین لرزه زیاد قرار گرفته است.  در سالهای اخیر، خطرپذیری شهرهای شمالی ایران، به ویژه شهر بابل، در برابر حوادث و سوانح غیر مترقبه افزایش یافته است. هدف ازاین پژوهش مکان یابی نقاط امن در مقابله با زلزله بارویکرد پدافند غیر عامل در راستای توسعه پایدار اجتماعی شهر بابل است. این پژوهش از نظر ماهیت توصیفی – تحلیلی و میدانی است. روش تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش با استفاده از مدل ارزیابی سلسله مراتبی AHP و نرم افزار ARCGIS به صورت ترکیبی است. براین  اساس برای انتخاب محلهای مناسب جهت مکان یابی نقاط امن، درابتدا معیارهای لازم برای این مکان یابی تهیه می شود. پس از تهیه این معیارها، درمرحله مکان یابی، طبق نظر کارشناسان خبره دست اندر کار مدیریت بازسازی، چارچوبهای امتیازدهی بر اساس این معیارها تعیین می شود. نتایج پژوهش نشان داد از میان شاخص‌های دسترسی، میدان‌ها و ترمینال‌ها با میانگین 3.91 بیشترین تأثیر را در مکان‌یابی نقاط امن دارد که با توجه به توزیع فضایی در سطح شهر بابل و ارتباط آن‌ها با سایر شاخص‌های دسترسی، بهینه‌ترین مکان هفت میدان ولایت، بسیج، کشوری، اوقاف، 17 شهریور، موزیرج و شهید بزاز تعیین گردید. وضعیت ایمنی مکان‌های امن شهر بابل در برابر مخاطرات از بعد کاربری اراضی شهری دارای شرایط مطلوب‌تر و از بعد ساخت شهر دارای وضعیت آسیب‌پذیرتری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

مکان یابی نقاط امن؛ زلزله؛ پدافند غیرعامل؛ توسعه پایدار اجتماعی؛ شهر بابل