بازتاب اصل میان در‌ شاهنامۀ فردوسی و‌مثنوی مولوی

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

دوره 19، شماره 34، شهریور 1402، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا ساریخانی^{* 1}؛ قدمعلی سرامی²؛ عبدالحسین فرزاد³

¹دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد زنجان

³دکترای تخصصی زبان و ادبیّات فارسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

چکیده

 موضوع این نوشتار بازتاب اصل میان در شاهنامۀ ابوالقاسم فردوسی فردوسی و مثنوی مولانا جلال‌الدین است. پژوهندگان با روش توصیفی-  تحلیلی نخست به بیان معنای میان به عنوان مایۀ پیوند و آفریننده و تفاوت آن با وسط و واسطه می‌پردازند سپس با ارائۀ نمونه‌ها و تصاویری از آثار فوق نشان می‌دهند که در نقش‌اندیشی ایرانیان، گیتی و مردم (انسان)، تخم‌های همبستۀ ‌یک خوشه‌اند و همگی از یک بُن‌مایه برآمده و روییده‌اند. بر این اساس میان، که مایۀ پیوند، تحوّل و دوستی است بی آن‌که دیده شود به عنوان گنج مخفی درون و میان چیزها روان و مایۀ هستی و دوام آن‌هاست. بر بنیان این تصویر، ارج همۀ پدیده‌های گیتی (خورشید، ماه، بامداد، غروب...) و انسان (نبی، شاه، پهلوان و ...) در این است که نه عامل جنگ، بریدن و جدایی که مایۀ پیوند، هماهنگی و آفریدن  وحدت رنگارنگی‌ها (تفاوت ها و تضادها) با هم و پیدایش زیبایی باشند.

کلیدواژه‌ها

میان؛ شاهنامه؛ فردوسی؛ مثنوی؛ مولوی