ارزیابی توسعه ی شهری اصفهان و نقش آن در روند تغییرات پوشش گیاهی محیط شهری

علوم جغرافیایی (جغرافیای کاربردی)

دوره 19، شماره 44، مهر 1402، صفحه 70-96   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی (کاربردی)

شناسه دیجیتال (DOI): 1457

نویسندگان

خلیل علی نژاد¹؛ محمد ابراهیم عفیفی^{* 2}؛ مرضیه موغلی³

¹دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان ، لارستان ، ایران

²دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان، لارستان ، ایران(نویسنده مسئول)

³دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لارستان ، لارستان ، ایران

چکیده

در مناطق شهری رشد و توسعه فضای شهری باعث تغییر کاربری اراضی کشاورزی به مسکونی، تجاری و صنعتی شده است. این تغییرات دارای پیامدهای ناخوشایندی بر روی زندگی شهری همچون افزایش آلودگی هوا، کاهش پوشش گیاهی و افزایش دمای محیط می‎باشند. در این تحقیق ارزیابی 4 شاخص پوشش گیاهی و استخراج کاربری اراضی محدوده شهر اصفهان در سال‎های 2002 و 2015 پرداخته است. تحقیق حاضر از داده‌های ماهواره لندست 7 سنجنده ⁺ETM در سال 2002 و داده‌های سنجنده OLI ماهواره لندست 8 در سال 2015 استفاده شده است. در این تحقیق پس از انجام تصحیحات هندسی، اتمسفری و رادیومتریک با روش‎های مختلف پردازش داده‎ها به منظور آشکارسازی پوشش گیاهی و تغییرات آن، آنالیز گردید. بهترین روش، برای هر یک از زمان‎های مورد بررسی، بر اساس تحلیل همبستگی بین تعدادی از شاخص‎های سنجش از دور، بارزسای پوشش گیاهی و داده‎های برداشت شده از طریق GPS انتخاب شد. نتایج بدست آمده کارایی شاخص NDVI برای داده‎های سال 2002 و 2015 تایید کرد. نتایج بدست آمده شاخص­های NDVI، SAVI، ARVI و NDGI به ترتیب با مقادیر 60/80، 10/78، 50/76 و 23/76 بالاترین صحت کلی را در سال 2002 داشته­اند. همچنین نتایج شاخص‎های مختلف در سال 2015 به ترتیب NDVI، SAVI، NDGI و  ARVI مقادیر 70/84، 80/81، 15/78 و 75/77 بالاترین صحت کلی را داشته­اند. شاخص NDVI به دلیل دارا بودن MAE و MBE پایین‎تر (02/1=MBE و 11/8=MAE) در سال 2002 و (91/0=MBE و 18/6=MAE) در سال 2015  با کمترین خطا و انحراف معیار نسبی همراه است. نتایج تغییرات درصد تاج پوشش گیاهی نشان داد که کلاس‎های با درصد تاج پوشش بین 20-10 درصد سطح بیشتری را در سال 2002 نسبت به سال 2015 به خود اختصاص داده‎اند در مقابل، از مساحت کلاس‎های با درصد تاج پوشش زیاد یعنی بالاتر از 40 % در خلال این مدت افزایش پیدا کرده است و از مجموع 95/5 درصد در سال 2002 به 67/7 درصد در سال 2015 رسیده است. ارزیابی نتایج به دست آمده نشان داد دقت بالاترCCA₂  و PCA₂  مربوط به سال 2015 نسبت بهCCA₁  و PCA₁ که مربوط به سال 2002 می‎باشد بالاتر است. تصاویر ماهواره‎ای محدوده مورد مطالعه از طریق روش نظارت شده حداکثر احتمال طبقه‎بندی شد نتایج کاهش 33 درصدی مساحت طبقه پوشش سبز را به طبقه شهری نشان می‎دهد.

کلیدواژه‌ها

سنجش از دور؛ لندست؛ پوشش گیاهی؛ توسعه شهری؛ اصفهان