اثر سویه‌های باکتری سودوموناس بر عملکرد و جذب عناصر غذایی جو تحت کاربرد قارچ میکوریزا

پژوهش های به زراعی

دوره 14، شماره 4، بهمن 1401، صفحه 427-460   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی بشیرزاده؛ محمدحسین انصاری^*

گروه زراعت

چکیده

جو یکی از مهم ترین گیاهان قابل کشت در دیمزارهای ایران می‌باشد . استان اردبیل یکی از مناطقی است که تولید جو دیم در آن موفقیت‌آمیز بوده است ، اما یکی از مشکلات کشاورزان در این مناطق هزینه بالا و جنبه‌های منفی مصرف کودهای شیمیایی است . امروزه کاربرد برخی از میکروارگانیسم‌ها در دیمزارها به عنوان جایگزین کودهای شیمیایی اهمیت یافته است . به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­ های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اردبیل اجرا شد . عامل­ های آزمایش شامل کاربرد میکوریزا گونه Rhizophagus irregularis و عدم کاربرد و چهار سویه باکتری سودوموناس (سویه‌های S153، S169، S4، S8 و عدم تلقیح) بود . نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر متقابل سودوموناس × میکوریزا بر اغلب صفات معنی‌دار بود . اندازه‌گیری غلظت نیتروژن اندام هوایی در مراحل مختلف رشد گیاه نشان داد که بیشترین غلظت نیتروژن در مرحله ظهور برگ پرچم مشاهده شد و سویه‌های باکتری سودوموناس در شرایط کاربرد میکوریزا غلظت نیتروژن بیشتری را نشان دادند . تلقیح دوگانه میکوریزا - سودوموناس ضمن افزایش کلونیزاسیون میکوریزایی ، غلظت نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، آهن و منگنز دانه را به طور معنی‌دار افزایش داد . ضمن آن‌که فعالیت آنزیم فسفاتاز اسیدی و قلیایی را در ریزوسفر ریشه در گیاهان تلقیحی با سودوموناس تحت شرایط کاربرد میکوریزا افزایش یافت . در این آزمایش حداکثر عملکرد دانه در سال اول 1572 کیلوگرم و در سال دوم 2239 کیلوگرم دانه در هکتار از تیمار تلقیح دو گانه قارچ  میکوریزا + سویه S4 حاصل گردید . با توجه به نتایج به دست آمده و با وجود اینکه در اغلب صفات اندازه‌گیری شده تیمارهای تلقیحی نسبت به تیمار عدم تلقیح از برتری برخوردار بودند ، به ­نظر کاربرد قارچ میکوریزا نیز کارایی تلقیح باکتریایی را افزایش داده و علاوه بر افزایش غلظت عناصر دانه ، عملکرد دانه را نیز افزایش داد . بنابراین برای زراعت جو در شرایط دیم اردبیل تلقیح گیاه با باکتری سودوموناس فلورسنس سویه S4 تحت کاربرد قارچ میکوریزا توصیه می‌شود .

کلیدواژه‌ها

آهن؛ فسفاتاز؛ کلونیزاسیون میکوریزایی؛ نیتروژن

مراجع