رویکرد انجمن ها و ایلات فارس در جنبش مشروطیت

پژوهش نامه تاریخ

دوره 19، شماره 73، اسفند 1402

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/hstr.2023.1965464.1783

نویسنده

ابوالحسن نجف زاده^*

دانشگاه

چکیده

چکیده
آشفتگی فراگیر جامعه ایرانی در برابر موج فزاینده ناراضایتی رو به رشد آن در قرن نوزدهم، باعث پدیدار شدن جنبش مشروطیت گردید که فصل تازه‌ای را در تاریخ ایران رقم زد. سیر تکوین و شکل‌گیری جنبش مشروطیت در فارس تابع سه عامل قدرتمند بود که هر یک نقش متفاوتی در این برهه به نمایش گذاشتند: نخست خاندان فئودال قوام‌الملک که از دیرباز حاکم بلامنازع شیراز و ریاست ایل خمسه را بر عهده داشتند و از مخالفان سرسخت مشروطه به شمار می رفتند. انجمن‌های طرفدار مشروطه‌خواهی که با وجود اختلافات داخلی از دشمنان سرسخت خاندان قوام به شمار می‌رفتند و در آخر اسماعیل‌خان صولت-الدوله رئیس ایل قشقایی که بر بخش گسترده‌ای از ایالت فارس فرمانروایی می‌کرد و همواره در رقابت ایلی با خاندان قوام و ایل خمسه بود. در نتیجه برهم کنش این قدرت‌ها، زمینه مساعدی برای رشد رهیافت‌های مشروطه همچون قانون، مساوات و تأسیس عدالتخانه را در دامان خود پرورش ندادند.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: مشروطیت؛ فارس؛ خوانین و ایلات؛ انجمن‌های مشروطه‌خواهی

مراجع