اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فاجعه سازی درد ، پریشانی روانشناختی و نشخوار ذهنی در زنان مبتلا به سرطان تبریز

زن و مطالعات خانواده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مهر 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jwsf.2023.1994672.1892

نویسندگان

مریم عظیمی¹؛ نسترن منصوریه^{* 2}

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی بالینی، واحد علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

²استادیار، گروه روان‌شناسی بالینی، واحد علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail]

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی درمان­شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فاجعه­سازی درد، پریشانی روان­شناختی و نشخوار ذهنی در زنان مبتلا به سرطان تبریز  انجام شد.
روش کار: روش پژوهش حاضر نیمه ­آزمایشی  با استفاده از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش نیز شامل کلیه بیماران زن مبتلا به سرطان مراجعه کننده به مراکز درمانی تبریز در نیمه نخست سال 1402 بودند که دارای پرونده پزشکی بودند. نمونه مورد مطالعه شامل 30 نفر از زنان مبتلا به سرطان بودند که به صورت نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند که در دو گروه 15 نفری (15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل) مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات هم شامل پرسشنامه‌ استاندارد فاجعه‌سازی درد سالیوان، پرسشنامه استاندارد پریشانی روان‌شناختی کسلر و پرسشنامه استاندارد نشخوار ذهنی  هوکسیما- مارو به همراه برنامه آموزشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بود. بعد از اجرای پیش آزمون، پروتکل آموزشی در طی 8  جلسه 2 ساعته  صرفاً برای گروه آزمایش برگزار گردید و گروه کنترل هیچ مداخله‌ای را دریافت نکردند. بعد از برنامه آموزشی مجدداً از هر دو گروه پس آزمون پرسشنامه‌‌های یاد شده به عمل آمد و نتایج داده‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. هم­چنین به منظور بررسی فرضیه‌ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده گردید.
یافته­ ها: درمان‌شناختی مبتنی  بر ذهن‌آگاهی  بر فاجعه‌سازی درد،  در زنان  مبتلا  به سرطان  تاثیر دارد. (96/244=F، 01/0< P و 901/0= η2). هم­چنین درمان‌شناختی مبتنی بر ذهن ‌آگاهی بر پریشانی روان‌شناختی زنان مبتلا به سرطان تاثیر دارد (20/217=F، 01/0< P و 889/0= η2). نهایتاً، درمان‌شناختی مبتنی بر ذهن ‌آگاهی بر نشخوار ذهنی زنان مبتلا به سرطان تاثیر دارد (25/265=F، 01/0< P و 908/0= η2).
نتیجه­  گیری: براساس یافته­ های این پژوهش می­توان گفت، رویکرد شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش میزان فاجعه ­سازی درد، پریشانی روان­شناختی و نشخوار ذهنی زنان مبتلا به سرطان شهرستان تبریز موثر است؛ بنابر این استفاده از آن به عنوان یک روش درمانی مکمل در کنار روش­های پزشکی و دارویی به منظور درمان بیماران سرطانی پیشنهاد می­شود.

کلیدواژه‌ها

درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی؛ فاجعه سازی درد؛ پریشانی روانشناختی؛ نشخوار ذهنی؛ سرطان

مراجع

1. Kumar S.P. "Cancer pain: a critical review of mechanism-based classification and physical therapy management in palliative care". Indian journal of palliative care. 2019; 17 (2): 116.
2. پیرخائفی علیرضا، صالحی فاطمه. اثر بخشی معنا درمانی گروهی بر ارتقای سلامت روان زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت 1393، شماره 2: صفحات61 تا 69.
3. بهرامی بتول، بهرامی عبدالله، مشهدی علی، کارشکی حسین. نقش راهکارهای کنترل شناختی هیجان در کیفیت زندگی بیماران سرطانی. مجله دانشکده پزشکی علوم پزشکی مشهد 1396، شماره 58: صفحات 96 تا 105.
4. حسینی سیده محبوبه. تاثیر سرمایه اجتماعی بر درد در بیماران مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماری‌های پستان 1397، سال هفتم، شماره 2: صفحات 57 تا 70.
5. Nakash O. Levav I. Aguilar - Gaxiola S. Alonso J. Andrade L.H. Angermeyer M.C. "Comorbidity of common mental dsorders with cancer and their treatment gap: Findings from the Word Mental Health Surveys". Psycho - Oncology. 2020; 23(1):40-51.
6. Kasper D. Fauci A. Hauser S. Longo D. Jameson J. Loscalzo J. "Harrison's principles of internal medicine". Mc Graw-Hill Professional Publishing. 2021.
7. Zale E.L. Ditre J.W. “ Pain_related fear, disability, and the fear-avoidance model of chronic pain “. Current Opinion Psychology, 2020 ;5: 24-30.
8. Cheng S.T. , Leung C.M. , Chan K.L. , Chen P.P. , Chow Y.F. , Chung J.W. “ The relationship of self-efficacy to catastrophizing and depressive symptoms in community-dwelling older adults with chronic pain: A moderated mediation model “. PlOS one. 2021; 13(9):e0203964
9. Dehghani M. Asgharzadegan F. Habibi M. “ Prayer and pain catastrophizing coping strategies on headach intensity prediction in patients with headache. “ International Journal of Applied Behavioral Sciences. 2019; 3(2): 1-8
10. Costa W.A. , Monteiro M.N. , Queiroz J.f. , Gonçalves A.K. “ Pain and guality of life in life in breast Cancer patients”. Clinics. 2021; 72 (12): 758-763
11. Xu X, Qu M, Xie C, Cheng Q, Chen Y. “ Pain acceptanc and its associated factors among cancer patients in mainland china: A Cross- Sectional Study “. Pain Research and Management.2019.
12. Elahi N. Imanian M. “ The effects of the continuous care model on sleep quality, pain, fatigue and nausea among breast cancer patients receiving chemotherapy: A clinical trial “. Nursing and Midwifery Studies. 2018; 7(4): 145-50
13. وزیری شهرام، لطفی کاشانی فرح. سبک‌های هویت و پریشانی روانی. اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی 1394، سال هفتم، شماره 26 : صفحات 77 تا 86.
14. Rustoen T. Moum T, Wiklund I, Hanestad BR. ” Quality of life in newly diagnosed cancer patients “. J Adv Nor 2016; 29(2):490-98
15. Lerman C. Trock B. Rimer B. Jepson C. “ Psychological side effects of breast cancer screening”. American psychological association. 2018 ; 10(4): 259-267.
16. Hamer M. Molloy G.J. & Stamatakis E. “ Psychological distress as a risk factor for cardiovascular events: pathophysiological and behavioral mechanisms “. Journal of the America College of Cardiology. 2014 ; 52 (25), 2156-2162.
17. Weiss T. Weinberger M.I. Holland J. Nelson C, & Moadel A. “ Falling through the Cracks: a review of psychological distress and psychosocial service needs in older Black and Hispanic patients with cancer”. Journal of Ceriatric Oncology.2019; 3(2), 163-173.
18. Park J.H.Chun, M., Jung, Y.S., Bae,S.H. “ Predictors of psychological distress trajeactories in the first yearafter a breast cancer diagnosis “. Asian Nursing Research. 2017 ; 11(4)268-275.
19. Smith - Turchyn J, Morgan A, & Richardson J. “ The effectiveness of group-based self-management programmes to improve physical and psychological outcomes in patients with Cancer: а systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials”. Clinical Oncology. 2021 ; 28 (5), 292 – 305.
20. Stewart B.W. & wild C.P. “ World cancer report: Lyon, France: International Agency for Research on Cancer”. World Health organization. 2017 ; 630
21. Eun - Young B, & Change I. “ The effect of visual feed back plus entail practice on three patients with breast cancer woman “. Clinical Rehabilitation. 2007 ; 20, 379-388,
22. Nolen - Hoeksema S. Wisco B.E. & Lyubomirsky S. “ Rethinking rumination “. Perspectives on Psychological science.2016; 3 (5). PP. 400-424.
23. منصوری احمد، منصوری محمود، منصوری نسیبه. رابطه بین اسکیزوتایپی و علایم افسردگی با توجه به نقش میانجی نشخوار فکری. روانشناسی بالینی و شخصیت 1395، سال یازدهم، شماره 21 : صفحات 99 تا 108.
24. Calhoun L.G. , Tedeschi R.G. , Cann A. & Hanks E.A. “ Positive outcomes following bereavement: Paths to posttraumatic growth “. Psychologica Belgica. 2019; 50 (1&2), pp. 125-143.
25. Zhou K. Li X. Li J. Liu M.. Dang S. Wang D. & Xin X. “ A clinical randomized controlled trial of music therapy and progressive muscle relaxation training in female breast Cancer patients after radical mastectomy: results on depression, anxiety and length of hospital stay “. European journal of oncology nursing. 2019 ; 19(1), 54-59.
26. Barre P.V. , Padmaja G. , Rana S. “ Stress and quality of life in cancer patients: medical and psychological intervention “. Indian journal of psychological medicine. 2018 ; 40 (3): 1232-1238.
27. Shennan C. Payne S. Fenlon D. “ What is the evidence for the use of mindfulness- based interventions in cancer care? A review “. psycho-oncology. 2019; 20(7):681-97.
28. Kabat-Zinn, J. “ Wherever you go,There you are: Mindfulness meditation in everyday life “. New York: Hyperion. 1994.
29. Williams, J.M.G., Teasdale , J.D.,Segal, Z.V. “ The mindful way through depression :Yourself From Chronic Unhappiness “. .New York :Guilford Press. 2007
30. Davidson R. J., Kabat-Zinn J., Schumacher J., Rosenkranz M., Muller D., Santorelli S. F. & Sheridan J. F. “ Alterations in brain and immune function produced by mindfulness meditation”. Psychosomatic medicine. 2013 ; 65(4), 564-570
31. Segal Z. V. Teasdale J. D. Williams J. M.. & Gemar M. C. “ The mindfulness based cognitive therapy adherence scale: Interrater reliability, adherence to protocol and treatment distinctiveness “. Clinical Psychology & Psychotherapy. 2018 ; 9(2), 131-138.
32. Brown, K.W., & Ryan, R. M. “ The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being “. Journal of Personality and Social Psychology. 2019 ; 84, 822-848
33. مظفری مطلق محمد رسول، نجات حمید، توزنده جانی حسن، ثمری علی اکبر. اثر بخشی درمان شناختی – رفتاری یکپارچه شده با ذهن آگاهی بر کاهش درد‌های سرطانی بیماران مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران 1399، سال 12، شماره 1 : صفحات 36 تا 45.
34. Mohades Ardabili, A. , Sheyda Anbarani , B, , Bamshghi , M. & Rajaei , Z. “ Cognitive therapies in Corona disease (Covid 19) “. Journal of Psychology and Educational Sciences (Nagareh Institute of Higher Education ).2021; 49 :1-6.
35. زارع حسین، محمدی نرگس، متقی پیمان، افشار حمید، پور کاظم لیلا. تاثیر درمان تعدیل شده شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فاجعه پنداری، پذیرش و شدت درد بیماران مبتلا به فیبرومیالژیا. روان شناسی سلامت 1393، سال سوم، پیاپی 12، شماره 4 : صفحات 93 تا 113 .
36. مهدی پور حمیده و کرد بهمن . رابطه ذهن آگاهی و خودکارآمدی ادراک شده با بهزیستی ذهنی در بین بیماران سرطانی بیمارستانهای شهر تبریز . نشریه پژوهش پرستاری ایران 1397، دوره 13، شماره 1 : صفحات 11 تا 16.
37. Shirkhonzade, M. , Hatami, M. ,Ahadi, H. & Sorami - khurushami , Gh. “ Comaring of the effectiveness of cognitive behavioral therapy , and cognitive therapy based on mindfulness on the psychological distress of people with bulimia nervosa “. Cognitive Analytical Psychology Quarterly. 2020;12(46):109-118.
38. Cully J.A., Paukert A., Falco J., Stanley M. “ Cognitive- behavioral therapy: Innovations for cardiopulmonary patients with depression and anxiety”. Cogn Behav Pract 2020; 16(4): 394- 407.
39. رحمانی نرگس، منصوری احمد. اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نشخوار فکری و رشد پس از سانحه زنان داغدیده. روانشناسی بالینی و شخصیت 1398، دوره 17، شماره 1 : صفحات 23 تا 32.
40. نیکو گفتار منصوره، سنگانی علیرضا، جنگی پریا. اثر بخشی درمان شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب، انگیزه و عملکرد. نشریه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش 1398. دوره 6، پیاپی 22، شماره 2 : 55 تا 65 .
41. Hollis-Walker L. & Colosimo K. “ Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators”. A theoretical and empirical examination.Personality and Individual Differences. 2018 ; 50(2), 222-227.
42. عباچی زاده کامبیز، کرامتی نیا علی اصغر. روندهای اجتماعی و پیش بینی سرطان در ایران تا سال 2025. مجله سلامت اجتماعی 1394. دوره 3، شماره 1 : صفحات 66 تا 73 .
43. فندرسکی افسانه، حاجی زاده ابراهیم، حقیقت شهیر، راسخی علی اکبر. بررسی عوامل مرتبط با بقای کوتاه مدت و بلند مدت بیماران مبتلا به سرطان پستان با استفاده از مدل شفای آمیخته. نشریه بیماری‌های پستان ایران 1401. دوره 15، پیاپی 56، شماره 1 : صفحات 4 تا 17.
44. علی قنواتی سجاد، بهرامی فاطمه، گودرزی کوروش، روزبهانی مهدی. اثر بخشی درمان مبتنی بر شفقت بر نشخوار فکری و نگرانی زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه روانشناسی سلامت 1397، سال هفتم، پیاپی 27، شماره 3 : صفحات 152 تا 168.
45. Baer R.A. , Krietemeyer J. “ Overview of mindfulness- and acceptance-based treatment approaches. Mind fulness-based treatment approaches”. Clinician's guide to evidence base and applications. 2016:3-27.
46. Turner J.A. Anderson M.L. Balder B.H. Cook A.J. Sherman K.J. Cherkin D.C. “ Mindfulness-based stress reduction cognitive-behavioral therapy for chronic low back pain: similar effects on mind fulness, Catastrophizing, self-efficacy, and acceptance in a randomized controlled trial “. Pain. 2020;157(11):2434.
47. حیدریان آرزو، زهرا کار کیانوش، محسن زاده فرشاد. اثر بخشی آموزش ذهن آگاهی بر میزان تاب آوری و کاهش نشخوار فکری بیماران زن مبتلا به سرطان پستان : کارآزمایی تصادفی شده. فصلنامه بیماری‌های پستان ایران 1396، سال نهم، شماره 2 : صفحات 45 تا 52.
48. خوش لهجه صدق انیسی، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی. مولف : ربکا کرین. تهران. انتشارات بعثت 1400، چاپ اول.
49. Sullivan M.J. Bishop S.R. Pivik J. “The pain catastrophizing scale: Development and validation”. Psychol Assess. 1995; 7(4):524-532.
50. Sullivan M.J. Rodgers W.M. Kirsch I. “Catastrophizing, depression and expectancies and emotional distress. Pain. 2001; for pain and emotional distress”. Pain. 2001; 91 (1-2):147-545
51. Kessler, R.C., Andrews, G., Colpe, L.J., Hiripi, E., Mroczek, D.K., Normand, S. L., & Zaslavsky, A. M. “ Short screening scales to monitor population prevalences and trends in non-specific psychological distress”. Psychological medicine. 2002; 32(6), 952-976
52. Andrews G. & Slade T. Interpreting scores on the Kessler Psychological. Distress Scale (K10). Australicon and New Zealand. Journal of Public Health. 2001; 25: 494-497.
53. Furukawa T.A.; Kessler R.C.; Slade T.; & Andrews G. The performance of the K-6 and K-10 screening scales for psychological distress in the Australian National Survey of Mental Health and well-Being - Psychological Medicine. 2003; 23: 357-362.
54. یعقوبی حمید. ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه 10 سوالی پرسشنامه پریشانی روانشناختی کسلر (k-10). فصلنامه پژوهش‌های کاربردی روانشناختی 1394. دوره 6، شماره 4: 45 تا 57.
55. Nolen - Hoeksema. S. “ The role of rumination in depressive disorders and mixed anxiety/depressive symptoms”. Journal of - abnormal psychology.2000 ; 109 (3). 504.
56. سرمد زهره، بازرگان عباس و حجازی الهه. روش تحقیق در علوم رفتاری انتشارات آگاه 1402، چاپ
57. Treynor W.; Gonzalez R. & Nolen Hoeksema S. Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive therapy and research, 2007; 27 (3): 24-7-259.

58.باقری‌نژاد مینا، صالحی‌فدردی جواد و طباطبایی محمود. رابطه بین نشخوار فکری و افسردگی در نمونه‌ای از دانشجویان ایرانی. مجله مطالعات تربیتی و روانشناسی 1395. دوره 11، شماره 1: صفحات 21 تا 38.

59.نوروزی حسن، هاشمی الهام. اثر بخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر نظم‌جویی هیجانی بیماران مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماری‌های پستان 1396. دوره 10، شماره 2: صفحات 38 تا 48.

60.صناعی هاله، موسوی سیدمحمد‌علی، مرادی علیرضا، پرهون هادی و صناعی سولماز. اثر بخشی درمان کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودکارآمدی، استرس ادراک شده و جهت‌گیری به زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصل نامه اندیشه و رفتار 1396. دوره 11، شماره 11: صفحات 57 تا 71.

61. حسنی جعفر، امام وردی فاطمه. اثر بخشی شناخت درمانی گروهی مبتنی بر ذهن آگاهی در ابراز وجود زنان مبتلا به سرطان سینه. فصلنامه علمی پژوهشی ابن سینا 1397، دوره 19، مسلسل 59، شماره 2: صفحات 21 تا 27.
62. شفیعی فایزه، امینی‌فسخوری مریم. اثر بخشی برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی در کاهش فاجعه‌آمیزی و شدت درد در بیماران دارای درد مزمن عضلانی – اسکلتی. فصلنامه علمی پژوهشی بیهوشی و درد 1396، دوره 8، شماره 1: 1 تا 10.
63. محمدی فهیمه. اثر بخشی مداخله حضور ذهن بر مدیریت درد در بیماران مبتلا به درد مزمن. روان شناسی معاصر 1395، ویژه نامه، شماره 5: صفحات 695 تا 671.
64. زارع حسین، محمدی نرگس، متقی پیمان، افشار حمید و پورکاظم طاهره. تاثیر درمان تعدیل شده شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر فاجعه پنداری، پذیرش و شدت درد بیماران مبتلا به فیبرو میالژیا. فصلنامه علوم تربیتی و روانشناسی (روانشناسی سلامت). 1395، شماره 12: صفحات 97 تا 117.
65. عبدالقادری ماریه، کافی سید مرتضی، صابری عالیا و آریاپوران سعید. اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی در درمان شناختی – رفتاری بر کاهش درد، افسردگی و اضطراب بیماران مبتلا به کمر درد مزمن. فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید صدوقی یزد 1394. دوره 21، شماره 6: صفحات 795 تا 807.
66. Petter, M., McGrath, P.J., Chambers, C.T., & Dick, B.D. The effects of mindful attention and state mindfulness on acute experimental pain among adolescents. Journal of pediatric psychology. 2017; 9(13): 49-59.
67. Garland, E.L., Boettiger, C.A., Gaylord, S., Chanon, V.W. and Howard, M.O., Hyperprolactinemia as an adverse effect in regulatory and clinica toxicology role in breast and prostate cancer. 2015; 25(7): 395-411.
68. Hollis-Walker, L., & Colosimo, K. "Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators: A theoretical and empirical examination. Personality and Individual Differences, 2016; 50(2): 222-227.
69. Feldman, G., Greeson, J., & Senville, J. Differential effects of mindful breathing, progressive muscle relaxation, and Loving- Kindness meditation on decentering and negative reactions to repetitive thoughts. Behaviour research and therapy, 2017; 48 (10): 1002-1011.

70.Johannsen, M. O'connor, M. O'toole MS, Jensen AB, Zachariae R. Mindfulness-based Cognitive Therapy and Persistent Pain in Women Treated for Primary Breast Cancer. The Clinical journal of pain. 2018; 34(1):59-67.

71. Hess D. Mindfulness-Based Interventions for Hematology and Oncology Patients with Pain. Hematology/Oncology Clinics. 2018; 32(3): 493-504.
72. Cusens B, Duggan GB, Thorne K, Burch, V. Evaluation of the breath works mindfulness-based pain management programme: effects on well-being and multiple measures of mind fulness. Clinical Psychology of Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice. 2017; 17(1):63-78.
73. خان‌بابایی ناهید، زاهدی راضیه و رفیعی‌پور امین. اثر بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ترس از پیشرفت بیماری و پریشانی روانشناختی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید. نشریه علمی روانشناسی سلامت 1398. سال هشتم، پیاپی 30، شماره 2: صفحات 117 تا 132.
74. ذاکری محمدمهدی، حسنی جعفر و اسماعیلی نفیسه. اثر بخشی آموزش نظم‌جویی فرآیندی هیجان بر پریشانی روانشناختی افراد مبتلا به ویتیلیگو. فصلنامه علمی پژوهشی روانشناسی سلامت 1398. سال ششم، پیاپی 23، شماره 3: 39 تا 56.
75. پورحسینی‌دهکردی راضیه، سجادیان ایلناز و شعربافچی محمدرضا. اثر بخشی درمان مبتنی بر شفقت بر استرس ادراک شده و پریشانی روانشناختی زنان مبتلا به سرطان پستان. روان‌شناسی سلامت 1398. شماره 31: صفحات 37 تا 52.
76. موسوی سیدولی‌اله. مقایسه اضطراب مرگ و امیدواری در مراحل ابتدایی و پیشرفته سرطان و افراد بهنجار. فصلنامه پرستار و پزشک در رزم 1398. سال هفتم، شماره 25: صفحات 13 تا 18.

77.غلام‌رضایی هادی، حسین‌زاده نفیسه و بوستان سیما. اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش افسردگی بیماران. فصلنامه ایده‌های نوین روانشناسی 1399. دوره 4، شماره 8: صفحات 53 تا 61.

78.فروزانفر آزاده. تحمل پریشانی: نظریه، مکانیسم و رابطه با آسیب شناسی روانی. مجله رویش 1396. سال ششم، پیاپی 19، شماره 2: صفحات 239 تا 261.

79.گراوند هوشنگ. نقش میانجی پریشانی روانشناختی در رابطه بین کانون کنترل سلامت و اضطراب کرونا در دانشجویان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی 1400. دوره 17، شماره 65: صفحات 252 تا 261.

80.Eilenberg, T.; Kronstrand, L.; Fink, P. & frostholm, L. Acceptance and commitment group therapy for health anxiety- Results from a pilot study. Journal of Anxiety Disorders. 2015; 27 (5): 461-468.

81.Picardi, A.; Amerio, P.; Baliva, G.; Barbieri, C.; Teofoli, P.; Bolli, S.; Salvatori, V.; Mazzotti, E.; Pasguini, P. & Abeni, D. Recognition of depressive and anxiety disorders in dermatological outpatients. Acta Derm Venereol. 2004; 84: 213-217.

82.Garnefski, N.; Kraaij, V. Cognitive emotion regulation questionnaire development of a short 18 item version (CERQ- short). Pers Individ Dif, 2010; 41: 1045-1053.

83.لطفی‌کاشانی فرح، وزیری شهرام، زین‌العابدینی سیده نرگس و زین‌العابدینی سیده نیلوفر. اثر بخشی امید درمانی گروهی در کاهش پریشانی روان‌شناختی زنان دچار سرطان پستان، فصلنامه روانشناسی کاربردی 1395. سال هفتم، پیاپی 28، شماره 4: صفحات 45 تا 58.

84.زمستانی مهدی، فاضلی نیکلر زهرا. اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش نشانه‌های افسردگی، نشخوار فکری و تنظیم هیجان در زنان باردار. فصلنامه روانشناسی کاربردی 1398. دوره 13، پیاپی 1، شماره 1 : صفحات 119 تا 139.

85.قدم‌پور عزت‌اله، سبزیان سعیده و بیرانوند ساناز. اثر بخشی آموزش شناختی - رفتاری بر اضطراب امتحان دانش‌آموزان دختر دبیرستان‌های شهر اصفهان. مجله راهبردهای شناختی در یادگیری 1395. دوره اول، شماره 1: صفحات 49 تا 60.

86.سلطانی شیرین، مامی شهرام، احمدی وحید، محمد زاده جهانشاه. بررسی اثر بخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش نشخوار فکری، استرس ادراک شده و احساس تنهایی زنان مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. مجله روان شناسی و روان پزشکی شناخت 1401. دوره 6، شماره 9 : صفحات 146 تا 161.

87.جاجرمی محمود، رضوی زاده تبادکان، وکیلی یعقوب. اثر بخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی و سبک پاسخ دهی نشخواری زنان مبتلا به دیابت نوع 2. فصلنامه زن و مطالعات خانواده 1398. دوره 12، شماره 43 : صفحات 85 تا 104.

88. Mohammad Pur, S.; Tajik zadeh, F. & Mohammadi, N.. The effectiveness of Cognitive therapy-based on mindfulness on reducing symptoms of depression, mental rumination and dysfunctional attitudes of pregnant women with depression. Clinical Psychology & Personality. 2018; 30: 187-197.
89. Zeidan,F.; Johnson, S. Diamond, B. J.; David, Z. & Goolkasian, K. Mindfulness meditation improves cognition: Evidence of brief mental training. Conciousness and Cognition , 2014; 19: 597-605.

90.Sipe, W. E.; Eisendrath, S.J. Mindfulness -based cognitive therapy: Theory and practice. Canadian journal of Psychiatry. 2012: 57(2): 63-69.