تحلیل عفت و ورع در حوزه معرفتی عرفان و فقه

عرفان اسلامی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 26 مهر 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.2234/erfan.2023.1971450.2031

نویسندگان

حیدر امیرپور^{* 1}؛ قاسم جعفری¹؛ سمانه رامهء²؛ محمد حسن شیبانی فر¹؛ علیرضا پور بافرانی¹

¹عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد پیشوا ورامین- مدرس حق التدریس

چکیده

در واقعیات عملی زندگی مسلمانان، عدم استفاده از اخلاق اسلامی در گفتار و عمل قابل توجه است و این کوتاهی شخصیت آن‌ها را مخدوش و موجودیت‌شان را با خطر مواجه می‌کند. تعهد به عبودیت و اجرای آن از مسیر شناخت مفاهیم و مصادیق پرستش و تقرب به ذات الهی همچون "ورع" و "عفت"، زندگی جامعه اسلامی را با ایجاد تعادل و مقاومت در برابر وسوسه‌های ویرانگر، حفظ می‌کند. در مطالعه پیش رو به بحث و غور در آیات قرآن و نقد روایات مربوط به ورع و عفت پرداختیم. نتایج پژوهش دلالت بر این دارند که ورع و عفت از واژه‌های مهم حوزه فقه السلوک و علم السلوک معارف اسلامی هستند و اشتراک معنوی با هم دارند و تحت این عناوین، مصادیق مختلفی قرار می‌گیرند. اگر دانش فقهی، شامل اعمال ظاهریِ نماز، زکات، ذکر، حمد و دعا باشد، علم السلوک و عرفان، مربوط به نیت، اخلاص، توکل، توبه به سوی خدا، امید، ترس، شکرگذاری، صبر، تقوا، عفت، زهد و ورع و سایر منازل سلوک برای سائرین و سالکان این راه است. هر دو این عناوین برگونه‌ای از بازدارندگی، پرهیز و ممانعت، دلالت دارند. معنای ورع و عفت در مصادیق خود بنابه شرایط متن و فرامتن که این مصداق، در آن نمود پیدا می‌کند متفاوت خواهد بود. مطالعه پیش رو به شیوه توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

عبودیت؛ عبد؛ پرهیز؛ تکلیف؛ ورع؛ عفت

مراجع