کاربستِ نمایه‌های تصویری در سوره‌ی مبارکه‌ی طه، بر اساس مؤلفه‌های هنری تشبیه، استعاره ومجاز

فصلنامه مطالعات قرآنی

دوره 14، شماره 55، بهمن 1402، صفحه 329-348   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/qsf.2023.1962472.2896

نویسندگان

مالک عبدی^{* 1}؛ زهره نور محمد نهال²

¹دانشگاه ایلام

²دانشجوی دکتری زبان وادبیات عرب. دانشگاه لرستان

چکیده

قرآن کریم شاهکاری بی‌بدیل و تکرار ناشدنی است که به دلیل دارا بودن مفاهیم والا که در ساختاری بی‌نظیر در دسترس همگان قرار گرفته، همواره مورد توجه پژوهشگران بوده است. همه‌ی مفاهیم این کتاب مقدس در اوج فصاحت و بلاغت قرار دارند و یکی از روش‌های زیبا‌سازی آن، تصویرپردازی هنری برای هر رویداد است تا بدین شیوه، مخاطب به درک و دریافتی بهتر از پیام قرآن برسد. بنابراین واکاوی تصویرپردازانه‌ی محتواهای قرآنی و تبیین نحوه‌ی کاربست‌ این تصاویر در القای مفاهیم هدایتگرانه ضرورتی انکارناپذیر است. در ذیل بررسی بافتهای معنایی این کتاب آسمانی به جلوه‌های خاصی از پردازشگری تصویری در سوره مبارکه طه می‌رسیم که به مدد استفاده از شگردهای هنری در قالب سطوح تشبیهی، مجازی واستعاری به شکل خاصی نمود یافته است. پژوهش حاضر با رهیافتی توصیفی- تحلیلی پس از تبیین مفهوم کلی تصویر و بیان ویژگی‌های تصاویر قرآنی درصدد بررسی ساز و کار بیانی تصویرهای هنری و عناصر ساختاری در سوره طه، به‌عنوان یکی از ابزارهای بیان آموزه‌های انسانی و اخلاقی است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که برجسته‌ترین مؤلفه-های تصویرپردازی در این سوره که نقش بی‌بدیلی در چارچوب‌مندیِ مفاهیم سوره داشته‌اند در قالب تصویرگری‌های تشبیهی، استعاری و مجازی تبلور یافته است. همچنین قرآن کریم از طریق تصویرسازی ذهنی، مفاهیم انتزاعی را عینی می‌سازد تا وضوح آنها در ذهن مخاطب، بیشتر و درنتیجه تعامل مخاطب با متن بهتر گردد و در این راستا قرآن بر یک گونه‌ی خاص از تصویرسازی تکیه نمی-کند؛ بلکه از گونه‌های متنوعی از تصاویری که در درون بافت با هم در تعاملند، بهره می‌جوید.

کلیدواژه‌ها

قرآن کریم؛ تصویرپردازی؛ سوره طه؛ تشبیه؛ استعاره ومجاز

مراجع