قیاس تطبیقی تاثیر متقابل برگزاری مراسم آیینی در فرهنگ قبایل و شیوه ساخت سکونتگاه‌های بومی سبک کپری(نمونه موردی: مضیف اعراب و خانه‌های علفی ویجیتا)

بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی

دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، شهریور 1402، صفحه 112-129   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/pia.2023.1995662.1052

نویسندگان

فائزه محسنی زاده کرمانی¹؛ سیده مرضیه طبائیان^{* 2}؛ بهرام شاهدی³

¹پژوهشگر دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

²دانشیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

³استادیار،گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

اولین تلاش‌های انسان در مسیر یکجانشین شدن ساخت سکونتگاه‌های بومی بوده و کپرها یکی از اولین نمونه‌های ساخته شده آنها است که تاکنون با وجود همه پیشرفت‌های تکنولوژی ایجاد شده، همچنان ساخته می‌شود. ساخت و بهره برداری از این سازه‌های بومی با برگزاری برخی مراسم آیینی پیوند خورده است؛ لذا هدف مطالعه پیش‌رو، بررسی شیوه ساخت این سازه‌ها از نقطه نظر فرهنگی و با در نظر گرفتن وجوه تاثیر آن در برگزاری مراسم آیینی مربوط به آن‌ها بوده است. پژوهش حاضر به دنبال آن بوده تا با بررسی تطبیقی این دوگونه اصیل در بستر فرهنگ پیوند آن را با فرهنگ قبایل در دوره تغییرات فرهنگی آنان بررسی کند. نمونه‌های موردمطالعه، خانه‌های علفی رایج در میان قبیله ویجیتا و مضیف ساخته شده توسط اقوام عرب می‌باشد، که در اقلیم مشابه گرم و خشک ساخته شده، لیکن دارای حوزه فرهنگی متفاوت‌اند. روش این پژوهش کیفی و میتنی بر شیوه مطالعه موردی با راهبرد تطبیقی-تحلیلی است. روند گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای و میدانی بوده و تحلیل آن در قالب مدل‌های گرافیکی و جداول تحلیل داده‌ها ارائه گردیده است. مطالعه و قیاس نتایج، حاکی از وجود تفاوت‌هایی در زمان برپایی مراسم آیینی وابسته به این ساختارها بود که ریشه آن در منابع مورد مطالعه قرار گرفت. نقطه عطف این تفاوت در پیشینه ساخت نمونه‌های مورد بررسی کشف و نتایج بدست آمده در قالب نمودار و جدول ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می‌دهد پس از تغییرات فرهنگ بومی قبیله‌ای سرخ پوستان ویجیتا و اقوام عرب، ساخت خانه علفی و مضیف به موازات فرهنگ قبیله‌ای آنان رو به کمرنگ شدن رفته است؛ که مبین ضرورت شناخت ریشه‌های پیدایش، پیشینه و جایگاه فرهنگی این گونه سکونتگاه را پیش از هرگونه سیاست‌گذاری و ارائه طرح‌های احیایی نشان می‌دهد.‌

کلیدواژه‌ها

اعراب؛ خانه‌علفی؛ کپر؛ مضیف؛ ویجیتا

مراجع

خسرونیا، مرتضی. (1388)، ارزیـابی رویکردهـای مختلـف پیرامون شکل­گیری مسکن روستایی. فصلنامه مسکن و محـیط روستا، شماره127، صص43-32.

راپاپورت، آموس.(1392)، انسان­شناسی مسکن، ترجمه خسرو افضلیان. تهران، کتابکده­کسری.

ضرغامی، اسماعیل. (1395)، بررسی تطبیقی مسکن عشایر ایران. مجله مسکن و روستا، شماره155، پاییز95، صص19-36.

گل­محمدی، احمد.(1381)، جهانی شدن، فرهنگ، هویت. تهران، نی.

مرادی­اسطلخ­زیر، گیتی.(1394)، شناخت و اولویت­بندی الگوهای صحیح مسکن روستایی در توسعه پایدار معماری روستا با استفاده از تکنیک­های MADMشهرستان ماسال، مدیریت شهری،شماره40، دوره 14، صص381-395.

معینی، مهدی. (1387)، مطالعه روند شکل­گیری مسکن در تازه­آبادهای عشایری(تازه آباد گل افشان سـمیرم، اصـفهان)، نشـریه هنرهای زیبا، شماره 33 ،صص 47-56.

نساج، حمید. (1388)، جهانی شدن و هویت اقوام ایرانی با تاکید بر مولفه­های زبان و آداب و رسوم. پژوهش سیاست نظری(پژوهش علوم سیاسی). شماره5، صص 129-156.

وحیدفام، محمد. (1382)، فرهنگ در عصر جهانی شدن، تهران، روزنه.

هاویلند، ویلیام ای. (1382)، انسان­شناسی فرهنگی. فصلنامه علوم اجتماعی: رشد آموزش علوم اجتماعی، شـماره 22، صص22-31.

Al-Jumeily, D., Hashim, K., Alkaddar, R., Al-Tufaily, M., & Lunn, J. (Eds.) (2018). 2018 11th International Conference on Developments in eSystems Engineering (DeSE): IEEE.

Almusaed, A.(2015) Building materials in eco- energy houses from Iraq and Iran, Case Studies in Construction Materials, vol. 2, pp. 42-54.

Alonso, Núñez, )1999), El hogan: Es más que mi casa es el lugar donde yo rezo. Rev, Española Antropol. Am, 29, 233–259.

Bouza, H., & Aut, S. (2020). Advancing Reed-Based Architecture through Circular Digital Fabrication.

Broadbent, G. (2008). The ecology of the mudhif. Eco-architecture II: Harmonisation Between Architecture and Nature, 113, 1115.

Broadbent, G. (2008), The ecology of the mudhif, WIT Transactions on Ecology and the Environment, 113, pp. 15-26.

Cook. Garrett, Dunbar.John (2008) Mapping an Eighteenth-Century Wichita Village Site, Plains Anthropologist, 53:208, 487-502.

Entidhar,T. Nadhir,A. Knutsson S.(2012) Progress of Building Materials and Foundation Engineering in Ancient Iraq, Advanced Materials Research, vol 446-449, pp 220-241.

Fernandes, R. Mateus, L. Braganca, J.J.C da Silva. (2015). Portuguese vernacular architecture: the contribution of vernacular materials and design approaches for sustainable construction, Architectural Science Review 58(4) 324–336, doi:10.1080/0 0 038628.2014.974019.

Geertz, C. (1975). The Interpretation of Cultures, Basic Books, New York.

Graham, Joe S, “Texas-Mexican Vernacular Architecture,” Handbook of Texas Online, accessed April 08, 2022, https://www.tshaonline.org/handbook/entries/texas-mexican-vernacular-architecture.

Hodge, F. W. (Ed.). (1910). Handbook of American Indians North of Mexico:NZ, Vol. 30, US Government Printing Office.

Kahn, L., Easton, B. (2010). Shelter II. Bolinas Calif: Shelter Publications; Distributed in the United States by Publishers Group West.

Kavas,R, Mutlu Danaci, H. Cal, I. (2020). Standards of architectural design for the ecological certification of the rural settlements, 7, 53–66.

Kbah, A. R. (2019, June). The Integration of Sustainable Cities in the Marshes (Iraq). In IOP Conference Series: Earth and Environmental Science (Vol. 290, No. 1, p. 012125). IOP Publishing.

Dabaieh and M. Sakr (2015), BUILDING WITH REEDS: Revitalizing a building tradition for low carbon building practice.

Malibekuly, Z. Semenyuk, O. Dyisebayev, U, Kuc, S. (2020). Architecture of the yurt and its impact on teaching young architects.

Montero, Burgos. Maria Jesus, et al. (2020). The Sedentary Process and the Evolution of Energy Consumption in Eight Native American Dwellings: Analyzing Sustainability in Traditional Architecture: Sustainability.

Nabokov, P; Easton, R. (1989), Native American Architecture; Oxford University Press: New York, NY, USA.

National Park Service—U. S. Department of the Interior (2017), Knife River Indian Villages.

Ochsenschlager,. Edward"Life on the Edge of the Marshes" Expedition Magazine2 (1998): n. pag. Expedition Magazine. Penn Museum, 1998 Web. 08 Apr 2022 <http://www.penn.museum/sites/expedition/?p=5434>

Piesik, S. (2017), Habitat: Vernacular architecture for a changing planet, Abrams, New York.

Perkins, S.M., Drass, R.R., & Vehik, S.C. (2016). Decolonizing the Borderland: Wichita Frontier Strategies. Great Plains Quarterly 36(4), 259-280.

Rapaport, Amos. (1969). House Form and Culture. Prentice-Hall, London.

Spatz H.C. Beismann H., Brüchert F. Emanns A., and Speck T.(1997). Biomechanics of the giant reed Arundo donax, Philosophical Transactions of the Royal Society of London B: Biological Sciences, vol. 352, no 1349, pp. 1-10.

Jim, “Middle Caddo Village.,” Handbook of Texas Online, accessed April 08, 2022, https://www.tshaonline.org/handbook/entries/middle-caddo-village.

Wilson, G.L. (1924), The Horse and the Dog in Hidatsa Culture; American Museum of Natural History: New York, NY, USA.

Zarrillo, A. (2020). ADAPTIVE DIMENSION IN ARCHITECTURE Modular and transformable structures as an alternative to traditional building systems, 3, 112–129.