خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت

بنیان های حکمی-فلسفی هنر ایرانی

دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 4، شهریور 1402، صفحه 152-164   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/pia.2023.1994542.1050

نویسندگان

فرزانه واحد دهکردی^{* 1}؛ اصغر جوانی جونی²

¹استادیار، گروه هنر ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران(نویسنده مسئول)

²استاد، گروه نقاشی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

نظریه‌پردازان بینامتنیت بر این عقیده‌اند که هیچ متنی را نمی‌توان اصیل دانست؛ بنابراین آثار مسعود عربشاهی نیز مانند دیگر آثار واگویه‌ای از متن‌های پیشین است. مسعود عربشاهی از جمله هنرمندان معاصری است که در فرم و رنگ آثار خویش از پیش‌متن‌های گوناگونی بهره ‌جسته‌است. استفاده از این پیش ‌متن‌ها به‌واسطه روابط بینامتنی قابل تشخیص است. در پژوهش حاضر که نگاهی دارد به" خوانش بینامتنی فرم و رنگ در آثار مسعود عربشاهی بر اساس آراء ژرار ژنت" ابتدا وجه‌های مختلف متن و بینامتنیت و همچنین نظریه‌پردازان این رویکرد به‌ویژه ژرار ژنت تشریح و سپس بر این اساس آثار مسعود عربشاهی (12 نمونه) که به‌صورت طبقه‌بندی شده و هدفمند انتخاب شده‌اند، بررسی ‌و تحلیل شده و انواع بینامتنیت ژنتی (تعمدی-آشکار، تعمدی- پنهان و تلویحی-ضمنی) در فرم و رنگ این آثار مشخص شده‌است. این پژوهش از نوع کیفی و به‌شیوه توصیفی- تحلیلی است و به‌صورت متن‌خوانی، اسنادی انجام شده‌است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آثار عربشاهی در فرم و رنگ از کدام پیش‌متن‌ها وام گرفته‌است و روابط بینامتنی بر اساس نظریه ژنت در به‌کارگیری پیش متن‌ها در آثار او چگونه‌است؟ یافته‌ها نشان می‌دهد مسعود عربشاهی در آثار خویش از پیش‌ متن‌های هنرهای باستانی ایران و بین‌النهرین بیش از سایر پیش‌ متن‌ها استفاده نموده‌است؛ همچنین استفاده از متون پیشین به‌تدریج در فرم آثار عربشاهی از بینامتنیت آشکار تا پنهان و سپس ضمنی تغییر و تکامل داشته‌است. آثار او در رنگ نیز از پیش متن‌های هنرهای باستانی ایران و بین‌النهرین به‌صورت بینامتنیت ضمنی- تلویحی بهره برده‌است

کلیدواژه‌ها

بینامتنیت؛ ژرار ژنت؛ مسعود عربشاهی؛ هنر معاصر ایران

مراجع

احمدی، بابک .(1386). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.

 آذر، اسماعیل .(1395). تحلیلی بر نظریه­های بینامتنیت ژنتی. مجله پژوهش­های نقد ادبی و سبک­شناسی. شماره24: 21-11.

آلن، گراهام. (1380). بینامتنیت. ترجمه پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز.

پاکباز، رویین. امدادیان، یعقوب. (1380). پیشگامان هنر نوگرای ایران، مسعود عربشاهی. تهران: موزه هنرهای معاصر.

پیراوی ونک، مرضیه. حکیم، اعظم. (1392). مؤلف به مثابه مهمان متن نه روح متن(بر اساس رویکرد رولان بارت به مفهوم مؤلف). مجله پژوهش­های فلسفی. شماره13: 17-1.

چاپلین، سارا. واکر، جان. (1383). شیوه­­های تحلیل متن. ترجمه فرهاد ساسانی. مجله بیناب. شماره5 و6: 133-116.

حسینی، مهدی. دارابی، هلیا. (1392). رویکرد میان فرهنگی در نقد هنر. فصلنامه کیمیای هنر. دوره سوم. شماره10: 22-7.

دانشوری، عباس. (1389). نگاهی به پرونده هنرمند مسعود عربشاهی ، هنر فردا: نشریه هنر معاصر، شماره28+1.

ساسانی، فرهاد. (1384). تأثیر روابط بینامتنی در خوانش متن. مجله زبان و زبانشناسی. شماره2: 56-39.

شایگان، داریوش. (1371).  بتهای ذهنی و خاطره ابدی. تهران: انتشارات امیرکبیر.

شیخ الاسلامی، هانا. (1381). مصاحبه با مسعود عربشاهی.

شیروانلو، فیروز. (1357). اوستا از نگاه هنر نو. تهران: انتشارات فرهنگسرای نیاوران.

کوبان، سیما. (1373). نمایشگاه مسعود عربشاهی، یک حادثه هنری واقعی. مجله کلک. شماره54: 298-294.

کوچویی، آلبرت. (1373). خیال آزاد و رهایی از ذهن. درباره نمایشگاه عربشاهی.

نامور مطلق، بهمن. (1386). ترامتنیت مطالعه روابط یک متن با دیگر متن­ها. پژوهشنامه علوم انسانی. شماره56: 98-83.

نامور مطلق، بهمن. (1390). درآمدی بر بینامتنیت (نظریه­ها و کاربردها). تهران: سخن.

نکونام، جواد. نامورمطلق، بهمن. (1396). مطالعه زبان و بیان در طغرل بیگ سلجوقی با رویکرد بینامتنی. مجله هنرهای زیبا. دوره22. شماره2: 54-.45

هیماف وایت، سیلویا. (1990). پیشگامان هنر نوگرای ایران. تهران: موزه هنرهای معاصر.

Barthes, Roland. (1980) Theory of text. Yong. Vol6.Pp31-47.

Genette, Gerard. (1997) Palimpsestes. La literature au secend degree: Paris.

Seif, Hadi. (1980) Massoud, arabshi, relief in architecture. offset press inc: Tehran.