بررسی تأثیر رهبری رویایی بر خلاقیت هیجانی و شناختی با نقش میانجی سرمایه روانشناختی مثبت‌

ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی

دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، شهریور 1402، صفحه 1-34   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی شریعت نژاد^{* 1}؛ امین حسنوند²؛ سیده نسیم موسوی³؛ الهه منیشداوی⁴

¹استادیار، گروه مدیریت، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه مدیریت بازرگانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

²استادیار، گروه علوم سیاسی و حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

³کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی- تجارت الکترونیک، دانشکده مبتکران، واحد ملایر‌، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران

⁴دانشجوی دکترای گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران

چکیده

     هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری رؤیایی بر خلاقیت هیجانی و شناختی با نقش میانجی سرمایه روانشناختی مثبت انجام پذیرفت.
     روش: این پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش کارکنان سازمان‌های دولتی در استان ‌لرستان هستند که برای تعیین حجم نمونه از روش نمونه­گیری در دسترس استفاده و تعداد اعضای نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر برآورد شد. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که روایی آن­ها با به ‌کارگیری روش اعتبار محتوا و پایایی‌ آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با محاسبه آلفای‌ کرونباخ‌ تأیید شد. در این پژوهش، برای بررسی و آزمون فرضیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، از رویکرد معادلات‌ ساختاری و نرم‌‌‌‌‌افزارهای Smart PLS-2  و SPSS-19  استفاده شد.  
     یافته‌ها: نتایج بررسی فرضیه‌‌‌‌‌‌ها نشان داد رهبری رؤیایی بر خلاقیت هیجانی و شناختی تأثیر مثبت و معناداری دارد و سرمایه روانشناختی مثبت نقش میانجی در این رابطه ایفاء می­کند.
     نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می­دهد که سبک رهبری رویایی به واسطه ایجاد ظرفیت و بهبود قابلیت­های ذهنی و فکری کارکنان موجب افزایش سطح سرمایه روانشناختی آنان شده و از این طریق باعث بهبود خلاقیت شناختی و هیجانی منابع انسانی می­شود. در حقیقت نتایج پژوهش مؤید آن است که رهبری رویایی به واسطه بهبود سرمایه روانشناختی باعث ایجاد خلاقیت شناختی و هیجانی منابع انسانی می شود.

کلیدواژه‌ها

رهبری رویایی؛ خلاقیت شناختی؛ خلاقیت هیجانی؛ سرمایه‌روانشناختی مثبت

مراجع

ایرجی راد، ارسلان، و ملک زاده نصرآبادی، الهه. (1396). بررسی تأثیر سرمایه روانشناختی با میانجی­گری انگیزه پیشرفت بر خلاقیت دانشجویان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، 6(4)، 51-70.

بارده، صدیقه و محمودی، مرضیه. (1400). بررسی رابطه علی مهارت‌های خودآگاهی و حل مسئله با خلاقیت شناختی از طریق میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی دردانش‌آموزان دختر دوره اول متوسط شهرستان بهبهان، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی تربیتی، دانشگاه پیام‌‌نور واحد بهبهان.

بهروزپورباغمیشه، مژگان؛ یوسف‌پور، ناهید و رضایی، اکبر(1399).بررسی رابطه بهزیستی روان‌شناختی، ویژگی‌های پنج‌گانه شخصیتی و سبک‌های مقابله‌ای با خلاقیت هیجانی دانشجویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه پیام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نور تبریز.

جوکار، بهرام و البرزی، محبوبه. (1389). رابطه ویژگی‌های شخصیت با خلاقیت هیجانی و خلاقیت شناختی، فصلنامه مطالعات روانشناختی، دوره 6، شماره 1، 17-1.

خوش‌خلقی؛ اعظم؛ یخچالی، حاجی و بهره‌وزی، ناصر.(1399). مقایسه دانش‌آموزان دختردارای سبک‌های فرزندپروری مختلف از لحاظ خلاقیت هیجانی و شناختی در مدارس شهرستان متوسط اول شهر دزفول، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه شهید چمران.

ربیعی فرادنبه، نیلوفر؛ مقتدایی، لیلا و جمشیدیان، عبدالرسول.(1400). بررسی رابطه رهبری تحول‌آفرین با نقش میانجی خلاقیت هیجانی در بین معلمان مدارس ابتدایی، نشریه علمی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره یازدهم، شماره سه، 166-139.

رضایی، اکرم و صفری، محمود.(1396). بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی با خلاقیت هیجانی و خلاقیت شناختی معلمان دبیرستان‌های دخترانه شهر دماوند، پایان‌‌‌نامه‌کارشناسی ارشد، مدیریت آموزشی، واحد دماوند.

ساداتی فیروزآبادی، سمیه و یوسفی، صادق.(1398). پیش‌بینی خلاقیت هیجانی براساس ابعاد کارکرد خانواده با نقش واسطه‌ای سبک‌های مقابله‌ای، فصلنامه دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، سال بیستم، شماره4، پیاپی، 78، 78-68.

صدزاده، جواد و عباسی، همایون. (1399). تبیین اثر رهبری رؤیایی و تعهدسازمانی بر عملکرد سازمانی کارشناسان ادارات آموزش و پرورش استان کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته تربیت‌بدنی، دانشگاه رازی.

عباسیان اسفرجانی، محمدرضا؛ هویدا، رضا و عابدی، احمد.(1399). الگوی ساختار تأثیررهبری بصیربرعملکرد مدیران(مطالعه‌ای در سازمان‌های آموزشی شهر اصفهان، دوره13، شماره48، شماره پیاپی، 48، 106-87.

گرافر، امیر؛ عرب‌زاده، مهدی و کدپور، پروین.(1396). تأثیرآموزش تنظیم هیجان بر خلاقیت شناختی و هیجانی دانشجویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی.

نارنجی ثانی، فاطمه؛ رشیدی، محمدمهدی و یوزباشی، علیرضا.(1393). بررسی رابطه‌ی چندگانه بین سرمایه روانشناختی و رهبری تحولی با خلاقیت کارکنان (مورد مطالعه: مؤسسه مطالعات انرژی)، فصلنامه مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، سال ششم، شماره 22، 177-155.

هوشنگ‌نژاد؛ محمود و اسمعیلی، عاطفه. (1398). بررسی نقش خلاقیت هیجانی در سرمایه روانشناختی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد قوچان، سومین همایش ملی روانشناسی تعلیم و تربیت و سبک زندگی دانشگاه پیام نور استان قزوین. 1-18.

 

Abuladze, N & Martskvishvili,K(2016). No words for emotions: Emotional creativity and alexithymia in art, Problems of Psychology in the 21st Century, Vol. 10, No. 2, PP.63-68.

Al-Ababneh,M,M,(2020). The Concept of Creativity: Definitions and Theories, International Journal of Tourism & Hotel Business Management, Vol. 2 (1), PP.245-249.

Averill, J.R. (2009). Individual differences in emotional creativity: structure and correlates. Journal of Personality. 67:2. PP.331-371.

Atthirawong,W, Bunnoiko,K & Panprung, W,(2021). Identifying Factors Influencing VisionaryLeadership: An Empirical Evidence from Thai Manufacturing Industry, International Journal of Organizational Leadership, 10, PP. 39-53.

Breevaart, K., Bakker, A., Hetland, J., Demerouti, E., Olsen, O. K.,& Espevik, R. (2014). Daily transactional and transformational leadership and daily employee engagement. Journal of occupational and organizational psychology, 87(1), PP.138–157.https://doi.org/10.1111/joop.12041

Burhanuddin, N. A. N., Ahmad, N. A., Said, R. R., & Asimiran, S (2019). A Systematic Review of the Psychological Capital (PsyCap) Research Development: Implementation and Gaps, International Journal of Academic Research in Progressive Education and Development, 8(3), PP.133–150.

Cinar, F & Kaban, a (2012). Conflict Management and Visionary Leadership: An Application in Hospital Organizations, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 58, PP.197 – 206.

Fedai Cavus, M& Ayşe Gokcen, A (2015). Psychological Capital: Definition, Components and Effects, British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 5(3): PP.244-255.

Frolova,S, V & Novoselova, K, I (2015). Emotional Creativity as a Factor of Individual and Family Psychological Wellbeing, international Annual Edition of Applied Psychology: Theory, Research, and Practice. Volume 2, Issue 1, PP.31-43.

Ghulam Muhammad, A, Karim,J, & Safiullah,M. (2022). The Mediating Role of Psychological Capital in the Relationship between Transformational Leadership and Job Performance, Pakistan Social Sciences eviewApril,Vol. 6, No. 2 ,PP.823-839.

Ivcevic, Z. Marc A. Brackett & John D. M. (2007). Emotional Intelligenc and Emotional Creativit. Journal of Personality. University of New Hampshire Yale University. Blackwell Publishing, Inc,75 (2). PP, 199-236.

Kesumayani, H, Eliyana, A,  Hamidah, Akbar, M &  Sebayang, K,D, (2020). Boosting Organizational Commitment ThroughVisionary Leadership and Work Life Balance, Sys Rev Pharm, 11(9), PP. 312-322.

Kuska,M, Trnka, R, Mana, J & Nikolai, T. (2020). Emotional Creativity: A Meta-analysis and Integrative Review, Creativity Research Journal,2, PP.151-160.

Larson,M, Fred, L.(2004.) Potential Added Value of Psychological Capital in Predicting Work Attitudes [J]. Journal of Leadership and Organizational Studies, 2006 (9): PP.34-46.

LI,  B,  YU, , F & Zhou, Z (2014). Positive  Psychological  Capital: A New Approach to Social Support And Subjective Well –Being, Ocial Behavior And Personality,42(1),PP.135-144.

Luthans F.(2002). The Need for and Meaning of Positive
Organizational Behavior. Journal of OrganizationalBehavior,23, PP. 695–706.

Luthans, F., B.J. Avolio, F.O. Walumbwa & W. Li.)2005. (The Psychological Capital of Chinese Workers: Exploring The Relationship With Performance, Management and Organization Review, 1(2), PP.249-271.

Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J., (2007). Psychological capital: Developing The Human Competitive Edge. Oxford, UK: Oxford UniversityPress.

Mahasneh,A,M & Gazo,A,M.(2019). Effect of the Training Program to Improve Emotional Creativity among Undergraduate Students, Psychology in Russia: State of the Art. Volume 12, Issue 3, PP.138-148.

Marlia,M, A, Fahmy, R, Lukito, H, Lita, R, P & Rahim, R.(2020). Visionary Leadership Role: Building Aghast Town Civilizations, International Journal of Management (IJM), Volume 11, Issue 1, PP. 31–55,

Mclarney, C., & Rhyno, S,)1999. ( Mary Parker Follett: Visionary Leadership and Strategic Management. Women in Management Review.

Munro,M, Pretorius,M, & & Munro, A. (2011). Creativity, emotional intelligence and emotional creativity in student actors: a pilot study, https://doi.org/10.1080/10137548.2008.9687883,

Newman, A., Ucbasaran, D., Zhu, F., & Hirst, G., (2014). Psychological capital: A Review and Synthesis. Journal of Organizational Behavior, 35, PP. S120– S138

Nurfaizal,Y, Dwiatmadja, C & Murni Setyawati, S.(2018). Creative Psychological Capital: A Conceptual Framework for Future Creativity Research, international Conference Recent Innovation, PP. 446-453.

Nwachukwu, C., Chladkova, H., Zufan, P., & Olatunji, F. (2017). Visionary leadershipand its relationship to corporate social performance. Imperial Journal of Interdisciplinary Research, 3(4), PP.1302-1311.

Ozdilek, K. & Sahin, S. (2021). The mediating role of positive psychological capital of the relationship between visionary leadership and talent management according to teacher perceptions. Osmangazi Journal of Educational Research, 8(2), PP.18-38.

Ribeiro, N., Gupta, M., Gomes, D. and Alexandre, N. (2021). Impact of psychological capital (PsyCap) on affective commitment: mediating role of affective well-being, International Journal of Organizational Analysis, Vol. 29 No. 4,PP. 1015-1029

   . https://doi.org/10.1108/IJOA-04-2020-2122.

Rego,A, Sousa,F , Marques,C, & Cunha,M, P(2012). Authentic leadership promoting employees' psychological capital and creativity, Journal of Business Research, 65, PP.429-437.

Sarwar, H, Nadeem, K & Aftab,J.(2017) The impact of psychological capital on project success mediating role of emotional intelligence in construction organizations of Pakistan, Journal of Global Entrepreneurship Research, Vol. 7, No. 22,PP. 1-13

Sesen, H, Surucu,L & Maslakc,A.(2019). On the Relation between Leadership and PositivePsychological Capital in the Hospitality Industry, International Journal of Business, 24(2),PP.183-197.

Suifan, S., & Al-Janini. (2017). The Relationship between Transformational Leadership and Employees’ Creativity in the Jordanian Banking Sector. International Review of Management and Marketing, 7(2), PP.284-292.

Taylor, C. M., Cornelius, C. J., & Colvin, K, (2014). Visionary Leadership and its Relationship to Organizational Effectiveness. Development Journal, 35(6), PP 556-583.

Teristoun, M., Amato, S., & Esposito, Vinzi, V. (2015). Transformational Leadership, Learning, and Employability: Effect son Performance among Faculty Members. Contributed, PP.739-742.

Ubaidillah,M, Chistiana, R & Sahrandi, A.(2019). The Visionary Leadership Strategy in Adyancing Educational Institutions, Journal of Educational Innovation, 6(2), PP.206-215.

Upadhyay,Y & Kumar, D.(2020). Relationship between employees’ psychologicalcapital and creativity: the mediating role of creativeself-efficacy and positive affect, Int. J. International Journal of Business, 24(2), localization, Vol. 26, No. 4, PP.360-378.

Wang , Z, Meng,  L, Cai, S  & Jiang, L, A.(2020). Work reflection during leisure time and employee creativity: The role of psychological capita, Journal of Management & Organization. (2020), PP. 1 -13.

Wang,H & , Xuan, L.(2011). Study on Psychological Capital and Organizational Identity, Proceedings of the 8th International Conference on Innovation & Management, PP.662-665.

Widodo, W & Ali Yusuf, F. (2021). The Effect of Organizational Citizenship and Visionary Leadership on Contextual Performance: A Case Study in Indonesia, Journal of Asian Finance, Economics and Business, Vol 8, No 6 ,0377–0386, PP.377-386.

Yu, X, Li,D,  Han Tsai,C & Wang, C.(2019). The role of psychological capital in employee creativity, Career Development International, DOI 10.1108/CDI-04-2018-0103.

Zhou, L, Zhao, S, Tian, F, Zhang, X & Chen, S. (2017). Visionary leadership and employee creativity in China, International Journal of Manpower, PP.2-26. https://doi.org/10.1108/IJM-04-2016-0092.