نگرش عرفانی و اساطیری شهرنوش پارسی‌پور نسبت به زن و جایگاه اجتماعی او براساس رمان زنان بدون مردان

ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی

مقاله 3، دوره 19، شماره 73، آذر 1402، صفحه 77-108   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/mmlq.2023.707419

نویسندگان

سولماز پورتقی میاندوآب¹؛ تورج عقدایی^{* 2}؛ حیدر حسن لو³؛ مهری تلخابی⁴

¹دانشجوی دﮐﺘﺮی زﺑﺎن و ادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ زﻧﺠﺎن، زﻧﺠﺎن،اﯾﺮان

²داﻧﺸﯿﺎر زﺑﺎن وادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ زﻧﺠﺎن، زﻧﺠﺎن، اﯾﺮان ـ ا

³استادیار زﺑﺎن وادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﯽ واﺣﺪ زﻧﺠﺎن، زﻧﺠﺎن، اﯾﺮان

⁴استادیار زﺑﺎن وادﺑﯿﺎت ﻓﺎرﺳﯽ، داﻧﺸﮕﺎه آزاد واﺣﺪ زﻧﺠﺎن، زﻧﺠﺎن، اﯾﺮان

چکیده

یکی از ابزارهای نشر آگاهی و معنویت در حوزة عرفان و سیر انسان به سمت تعالی، داستان‌های عرفانی است. نویسندگان بسیاری در آثار خود سیر انسان به سمت تعالی را با عنوان عرفان و سیروسلوک مورد توجّه قرار داده‌اند. شهرنوش پارسی‌پور یکی از نویسندگانی است که با دیدگاهی عرفانی به زندگی شخصیت‌های داستانی می‌نگرد و جاودانگی در حقیقت را به تصویر می‌کشد. رمان زنان بدون مردان، از آثار مهم شهرنوش پارسی‌پور است که با بهره‌‌گیری از بن‌مایه‌های عرفانی به خلق شخصیت زنان داستان پرداخته است. هدف پژوهش حاضر با روش تحلیلی ـ توصیفی، بررسی نگرش اجتماعی و عرفانی شهرنوش پارسی پور در رابطه با زن و جایگاه اجتماعی او بر اساس رمان زنان بدون مردان، می‌باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر یک از شخصیت‌های داستان زنان بدون مردان را می‌توان نمایندۀ قشری از جامعه زنان دانست؛ زنانی که با رسیدن به مرحلۀ خودشناسی و سیر در انفاس خود سعی در شناخت حقیقت وجودی خود دارند و با پاکی درون، در پی جاودانگی و حقیقت هستند.

کلیدواژه‌ها

عرفان؛ زن؛ ادبیات داستانی معاصر؛ شهرنوش پارسی‌پور؛ سیر وسلوک

مراجع

بورکهارت، تیتوس،1370.رمزپردازی. ترجمة جلال ستاری. چاپ اول. تهران: سروش.

پارسی‌پور، شهرنوش، 1368. زنان بدون مردان. چ1.تهران: قطره.

پورتقی میاندوآب و تورج عقدایی،1400. «زن و جایگاه اجتماعی او در حوزه‌ی خانواده و اجتماع (براساس آثار زویا پیرزاد)»، فصلنامة علمی تفسیر متون زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، 13(49)، صص. 321-303.

doi.org/10.30495/dk.2021.686464

پورتقی میاندوآب و تورج عقدایی،1400. «نگاهی به فلسفۀ وجودی زن در دو رمان زویا پیرزاد. دو فصلنامه مطالعات زبان فارسی(شفای دل سابق)»، 4(7)، صص. 51-35.

doi: 4/JSHD.2021.261492.1056

پورتقی میاندوآب و تورج عقدایی، 1401. «گذر از حضیض(بررسی ارتقای عرفانی شخصیت‌های رمان زنان بدون مردان)»، دوفصلنامه مطالعات زبان فارسی(شفای دل سابق)، 5(9)، صص.40-21.

doi: 10.22034/jmzf.2022.294374.1080

پورنامداریان، تقی، 1368. رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. چ3. تهران: علمی و فرهنگی.

جرجانی، سیّدشریف، 1377. فرهنگ اصطلاحات و معارف اسلامی. ترجمۀ سیّدعرب و سیما نوربخش. تهران: فرزان روز.

جوادی امام‌زاده، هادی؛ محمد بهنام‌فر، 1393. «نقدجایگاه عرفانی سیرالعباد بر اساس ساحت‌های شخصیتی سنایی»، دوفصلنامۀ علمی-پژوهشی ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا(س)، 7(12)، صص. 122-103.

خادم، هاجر و تورج عقدایی، 1396. «آموزه‌های عرفانی پیران در الهی‌نامه عطار». فصلنامه عرفان اسلامی، 13(51)، صص107-87.

دهخدا، علی اکبر،1377. لغت‌نامه دهخدا ( 15 جلدی)، تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، روزبه.

دوبوار، سیمون، 1380. جنس دوم. ترجمة قاسم صنعوی. تهران: توس.

ستاری، 1375. سیمای زن در فرهنگ ایران. تهران: سعدی.

سجادی، جعفر، 1370.فرهنگ تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.

سجادی، سیّدضیاء، 1376. مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف. چ6. تهران: سمت.

سعیدی، گل بابا، 1387. فرهنگ جامع اصطلاحات عرفانی ابن‌عربی. چ1. تهران: زوّار.

شوالیه، ژان وآلَن گِربران، 1384. فرهنگ نمادها. ترجمه و تحقیق سودابه فضایلی. چ2. تهران: جیحون.

نیاز کار، فرح؛ جعفری ، مرتضی و رجبیان، ساناز، 1397. «زن آرمانی، زن فتانه در آثار: سیمین دانشور، شهرنوش پارسی‌پور، غزاله علیزاده، منیرو روانی‌پور و بلقیس سلیمانی» فصلنامه زن و جامعه، 9(2)، صص. 358-321.

doi: 1001.1.20088566.1397.9.34.14.0

عباسی داکانی، پرویز، 1380. شرح قصۀ غربت عربی. تهران: تندیس.

عمید، حسن، 1385. فرهنگ عمید. تهران: امیرکبیر.

کلانتر، نوش‌آفرین؛ صادقی‌تحصیلی، طاهره؛ حسنی جلیلیان، محمدرضا؛ حیدری، علی، 1402، «آبشخور اساطیری نقش مایه‌های زمین در عرفان (زمین در عرفان و ریشه‌های اساطیری آن)»، نشریه متن‌پژوهی ادبی. 27(97)، صص. 73-69.

معین، محمد، 1386،  فرهنگ معین. تهران: زرین.

مردانی ورپشتی، مریم؛ حسین‌پور، حسین؛ روحانی، مسعود و باقری خلیلی، علی اکبر، 1402. «بررسی تطبیقی «انسان معنوی» در اندیشۀ مولانا و وین دایر»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، 19(70)، صص. 137-107.

doi: 10.30495/MMLQ.2023.698400

میتفورد، میراندا بوروس، 1394. دایرةالمعارف مصوّر نمادها و نشانه‌ها. ترجمۀ معصومه انصاری و حبیب بشیرپور. چاپ اول. تهران: سایان.

میری، ثمر؛ سالاری، مصطفی و رومیانی، بهروز، 1399. «بررسی فکری و جامعه‌شناسی آثار شهرنوش پارسی‌پور»، ماهنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب)، 13(12)، صص.70-51.

رازی، نجم الدین، 1371.مرصادالعباد من‌المبداء الی المعاد. تهران: علمی و فرهنگی.

یداللهی آهنگر، جمشید و صباغ، صمد، 1393.«بررسی جامعه شناختی رمان زنان بدون مردان شهرنوش‌پارسی‌پور»، مطالعات جامعه‌شناختی، 7(25)، صص. 76-59.

ینگ هوی، 1402. «بررسی شخصیت زن و اندیشه‌های فمینیسم در رمان زنان بدون مردان شهرنوش‌پارسی‌پور»، پژوهش‌های نوین ادبی،2(3)، صص.117-1.

یثربی، سیدیحیی، 1389. عرفان عملی. چ1. قم: مؤسسه بوستان کتاب.

هاشمیان، لیلا  و نیسی، نسرین، 1396. «باز تعریف مقوله سلوک در ادبیات داستانی با نگاهی به کتاب سه‌شنبه‌ها با موری اثر میچ آلبوم»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، 13(48)، صص. 325-297.

هاشمیان، لیلا و احمدی، میثم، 1389، «سیر آفاق در مشرب متصوفه»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، 6(19)، صص. 190-165.

doi: 20.1001.20084420.1389.6.19.7.2