طراحی و اعتباریابی الگوی آموزش مصرف بهینه انرژی در دوره ابتدایی

پژوهش در برنامه ریزی درسی

دوره 20، شماره 77، بهمن 1402، صفحه 104-124   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsre.2023.1950529.2078

نویسندگان

پروین ترکاشوندی¹؛ شهرام رنجدوست^{* 2}؛ محمد عظیمی³؛ علیرضا عصاره⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی برنامه ریزی درسی،واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

²دانشیار گروه برنامه ‌ریزی درسی،واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

³دانشیار گروه آموزش علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

⁴استاد گروه برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران

چکیده

با توجه به چالش­های کنونی محیط زیست، هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتباریابی یک الگوی آموزش مصرف بهینه انرژی در دوره ابتدایی است. برای این منظور علاوه بر تحلیل محتوای کمی (مقوله­ای) دروس دوره ابتدایی از منظر مصرف بهینه انرژی و ارزیابی سواد انرژی دانش آموزان در شهرستان کرمانشاه، بر اساس مبانی، مولفه­ها و مفروضه­های یک الگوی مطلوب آموزش و تلفیق نظرات کارشناسان و خبرگان برنامه­ریزی درسی در آن، الگویی برای آموزش مصرف انرژی در کتاب‌های درسی مقطع ابتدایی طراحی و مورد اعتباریابی قرار گرفته است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی تحقیق آمیخته از نوع اکتشافی است. حوزه پژوهش  برای تحلیل محتوای کتاب­های درسی شامل همه کتب مقطع ابتدایی، برای سنجش میزان سواد انرژی شامل کلیه دانش­آموزان مقطع ابتدایی شهرستان کرمانشاه و برای اعتباریابی الگوی طراحی شده شامل معلمان دوره ابتدایی، متخصصین تعلیم و تربیت، و مولفین کتابهای درسی می­باشد که از روش نمونه ­گیری هدفمند و ملاک محور تا رسیدن به اشباع نظری (تعداد 19 نفر) از متخصصان آموزش انرژی و تعلیم و تربیت استفاده شد. ابزار جمع آوری اطلاعات مورد نیاز  برای طراحی الگو مطالعات اسنادی، مصاحبه و پرسشنامه بود و به منظور اعتبار و پایایی از روش سه سویه سازی نظری استفاده شد. نتایج تحلیل یافته­ نشان داد که در بین کتاب­های دوره ابتدایی، بیشترین توجه به مقوله الگوی مصرف در کتاب­های فارسی و علوم تجربی پایه­های پنجم و ششم بوده که عمدتا مبتنی بر مولفه­های شناختی و عملکردی می­باشد. همچنین نشان داد که سواد انرژی دانش­آموزان مقطع ابتدایی در ابعاد شناختی پایین بوده و از این جهت بر بعد عملکردی آنها نیز تاثیرگذار بوده است. در نهایت الگوی مطلوب آموزش مصرف انرژی مشتمل بر عناصر برنامه درسی نظیر اهداف، انتخاب محتوا، سازماندهی، فعالیتهای یادگیری و روش تدریس، منابع یادگیری، گروه‌بندی، زمان، مکان و ارزشیابی طراحی گردید. بررسی اعتباریابی از متخصصان مطالعات برنامه درسی و آموزش محیط زیست نشان داد که الگوی طراحی شده با درجه بالایی از اطمینان مورد قبول می­باشد. بر این اساس پیشنهاد می­شود، الگوی مصرف بهینه انرژی، مؤلفه­ها و چگونگی آموزش آن که در این پژوهش طراحی شده است، جزو سرفصل­ها و برنامه­های آموزشی در دوره ابتدایی قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها

برنامه‌ریزی درسی؛ سواد انرژی؛ دورۀ ابتدایی؛ کرمانشاه؛ مصرف بهینه انرژی

مراجع

Ahmadi, P.)2011(. Designing and organizing curriculum content, interdisciplinary approach in integrated curriculum, Aizh Publication, Tehran, Iran.

Azimi, M. (2016). Design and validation of health education and health promotion curriculum model in primary school based on health system assumptions. Ph.D thesis, Tabriz University, Iran.

Białynicki-Birula, P., Makieła, K., & Mamica, L. (2022). Energy literacy and its determinants among students within the context of public intervention in Poland. Energies, 15, pp: 1-20.

Borna, H., & Dyhr-Mikkelsen, K, (2003). Evaluating energy efficiency campaigns targeted at children:  towards a best practices methodology.  ECEEE, Summer Study, pp: 1191-1194.

Castaneda-Gara, G., & Valerio-Urena, G. (2023). Energy literacy in elementary school textbooks in Mexico, Environmental Education Research, 29(3), pp: 410-422.

Cheng, S.Y., Huang, J.Y., & Yu, H.C. (2017). Analysis of energy literacy and misconceptions of junior high students in Taiwan. Sustainability. 9, pp: 423-431.

DeWater, j. e. (2011). Energy literacy and the broader impacts of energy education among secondary students in New York State. Dissertation of PhD, Carlson University, USA.

DeWaters, J., & Powers, S. (2013). Establishing measurement criteria for an energy literacy questionnaire. Journal of Environmental Education, 44 (1), pp: 38-55.

Fortus, D., Sutherland, A. L. M., Krajcik, J., & Reiser, B. (2015). Assessing the Role of Curriculum Coherence in Student Learning About Energy. Journal of Research in Science Teaching, 52 (10), pp: 1408–1425.

Gohari, G. (2016). Content analysis of first secondary science textbooks based on energy literacy standards, Master's thesis, Shahid Rajaee University, Iran.

Gough, S., & Scott, W. (2007). Higher Education and Sustainable Development: Paradox and Possibility. Routledge Publisher.

Klein. F. (1991). The Politics of Curriculum Decision – Making: Issues in centralizing the curriculum. New York: State University of New York Press.

Mohammad Aminadeh, L., & Mohammad Aminadeh, H. (2013). Curriculum and learning approaches for sustainable development. Proceedings of the second conference on higher education and sustainable development, pp: 371-386.

Mola, S., Fathiazar, E., Adib, Y., & Namdar, A. (2018). Designing and Validating the Optimal Model of Integrated Curriculum of Energy Literacy in Secondary Education. Journal of Curriculum Studies (J. C. S), Vol. 13 (49) ; pp: 2018, 89-124.

Morrisey, T. J., & Barrow, L. (1984). A review of energy education: 1975 to NEED 1981. Science Education, 68 (4), pp: 365-379.

Razaei, M., Ahmadi, G., Emamjomeh, S.M ., & Nasri, S. (2017). Investigating the amount of attention paid to education for sustainable development in the experimental science curriculum of elementary school. Journal of educational sciences, 24(2): pp: 49-68.

Rodriguez, S.I., Roman, M.S., Sturhahmn, S. H., & Terry, E. H. (2002). Sustainability assessment and reporting for the University of Michigan’s Ann Arbor Campus. A project submitted in partial fulfillment of requirements for the degree of Master of Science, university of Michigan.

Segovia, V. M. (2020). Transforming mindsets through education for sustainable development. International encyclopedia of education, pp: 746-752.

Sayedi, B., & Ahmadi, P. (2020). The components of economic education curriculum in general education. Journal of curriculum studies, 14(55), pp: 5-44.

Sovacool, B. (2009). The cultural barriers to renewable energy and energy efficiency in the United States. Technology in Society, 31, pp: 365–373.

Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc

Sterling, S. (2004). Sustainable education: re-visioning learning and change, Bristol: green books.

UNESCO. (1992). Educating for a Sustainable Future: a transdisciplinary vision for concerted action. Paris: UNESCO.

UNESCO. (2014). Shaping the Future We Want UN Decade of Education for Sustainable Development (2005-2014), Published in 2014 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, France.

Wang, M., Hou, G., Wang, P., & You, Z. (2021). Research of energy literacy and environmental regulation research based on tripartite deterrence game model. Energy Rep. 7, PP: 1084–1091.

Yergin, D. (2011). The quest: Energy, security, and the remaking of the modern world. New York, NY: Penguin Press.

Zografakis, N., Dasenakis, D., Katantonaki, M., Kalitsounakis, K., & Paraskaki, I. (2007). Strengthening of energy education in Crete, In:  Proceedings of SECOTOX Conference and the International Conference on Environmental Management, Engineering, Planning and Economics, Skiathos, 24-28 June, pp: 2933–2938.