تحلیل عوامل بازدارنده وپیش برنده توسعه مشارکت زنان روستایی مطالعه موردی:دهستان سردابه بخش مرکزی اردبیل

جغرافیا و مطالعات محیطی

دوره 12، شماره 48، بهمن 1402، صفحه 52-66

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهرام ایمانی^{* 1}؛ ارسطو یاری حصار¹؛ زیبا روح نواز²

¹دانشیار، گروه برنامه‌ریزی شهری و روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

²دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

نیل به اهداف توسعه بدون توجه به نقش زنان امری غیرممکن است و زنان روستایی به منزله یکی از کنشگران اصلی در رسیدن به اهداف هزاره، ایفاگر نقش کلیدی هستند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل عوامل بازدارنده و پیش‌برنده توسعه مشارکت زنان روستایی در دهستان سردابه انجام شده است. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی است و روش بکار رفته در آن، روش ترکیبی با رویکرد متوالی اکتشافی است که از دو رویکرد کیفی و کمی استفاده شده است. در فاز اول، با استفاده از روش کیفی تحلیل محتوای کیفی، داده‌های گردآوری شده از طریق بررسی منابع موجود و مصاحبه‌ها، مفاهیم کلیدی از متن یادداشت‌ها و مصاحبه‌ها استخراج و طی انجام کدگذاری باز 18 عامل بازدارنده و 17 عامل پیش‌برنده در قالب سه گروه اصلی عوامل اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و سیاسی شناسایی شدند. سپس در فاز کمی، با استفاده از روش پیمایش؛ شاخص‌های استخراج شده مورد رتبه بندی و تحلیل قرار گرفتند. تکنیک لازم برای به‌دست آوردن داده‌های موردنیاز کتابخانه‌ای و میدانی (پرسشنامه) است. جامعه‌آماری پژوهش حاضر، جمعیت زنان 11 روستای دهستان سردابه در بخش مرکزی شهرستان اردبیل با جمعیت 3179 است که برای معین کردن حجم نمونه نیز از فرمول کوکران استفاده گردیده که مطابق این فرمول تعداد نمونه آماری برابر 345 کسب شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش معادلات ساختاری و نرم افزار Lisrel بهره گرفته شد. رتبه‌بندی بر اساس بار عاملی استاندارد شده نشان داد به ترتیب عامل اجتماعی- فرهنگی با ضریب اثر 95/0، عامل سیاسی با ضریب اثر 92/0 و اقتصادی با ضریب اثر 89/0 مهم‌ترین عوامل بازدارنده توسعه مشارکت زنان روستایی محسوب ‌می‌شوند. از نظر عوامل پیش‌برنده نیز عامل سیاسی با ضریب اثر 94/0 مهم‎‎ترین عامل پیش‌برنده در توسعه مشارکت زنان روستایی می‌باشد. عامل اجتماعی ـ فرهنگی با ضریب اثر 90/0 دومین گروه و بعد از آن عوامل اقتصادی با ضریب اثر 86/0به عنوان عوامل پیش‌برنده توسعه مشارکت زنان روستایی محسوب می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

مشارکت؛ توسعه پایدار روستایی؛ زنان روستایی؛ دهستان سردابه؛ اردبیل

مراجع

اسماعیلی، آسیه؛ فؤادی، فاطمه (1393، مهر). بررسی میزان مشارکت زنان در توسعه روستایی، نمونه موردی: روستای خورزان شهرستان دامغال. اولین همایش ملی زن و توسعه پایدار روستایی. مشهد. ایران.

بهروزه، سمیرا؛ حاجی، لطیف؛ آقاعباسی، ناصر (1398). عوامل مؤثر بر مشارکت زنان روستایی در فعالیت‌های کشاورزی روستاهای شهرستان جیرفت. تعاون و کشاورزی (تعاون). 8 (32)، 26-1.

داودی‌راد، علی‌اکبر و دیگران (1400). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر مشارکت نکردن جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری، مطالعه موردی: آبخیز بزیجان- استان مرکزی. مهندسی اکوسیستم بیابان. 10 (30). 64-51.

صادقلو، طاهره؛ خوب، شادی؛ صاحبی، شیرین (1399). بررسی تأثیرات تبعیض جنسیتی بر میزان مشارکت‌پذیری زنان روستایی، مورد مطالعه: دهستان‌های گلمان و رادکان شهرستان چناران. زن در توسعه و سیاست. 18 (1). 53-23.

غلامی، یونس؛ ثقفی، مهدی؛ حیدری، مریم (1397). تأثیرعوامل اجتماعی اقتصادی در مشارکت شهروندان با تأکید بر مدیریت پسماند خانگی، نمونۀ موردی: شهر گرگان. مجلۀ آمایش جغرافیایی فضا. 8 (30). 158-149.

فرجی سبکبار، حسنعلی؛ طهماسبی، بهمن؛ سلیمی، فاطمه (1400). تحلیل چالش‌های مشارکت زنان در مدیریت نواحی روستایی، مورد مطالعه: دهستان لواسان کوچک، شهرستان شمیرانات. مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی. 2 (2). 66-51.

کمایی، رها؛ افشاری، زهرا (1396). عوامل تعیین‌کننده مشارکت زنان در نیروی کار در کشورهای منتخب. مطالعات اجتماعی- روان‌شناختی زنان. 15 (1). 72-41.

محسنی تبریزی، علیرضا و دیگران (1399). تبیین جامعه‌شناختی مشارکت زنان در معیشت جامعه روستایی، مطالعه موردی: استان خراسان شمالی. روستا و توسعه. 23 (90). 179-157.

محمدی، سعدی؛ منوچهری، سوران؛ احمدی، عبدالرحمن (1399). تحلیل اثرات مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی بر نشاط زنان روستایی، مطالعه موردی: بخش خاوومیرآباد شهرستان مریوان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی (پژوهش‌های جغرافیایی). 52 (1). 239-221.

مزینی، امیرحسین؛ سحابی، بهرام؛ ممالکی، مهرفام (1398). بررسی اثر توسعه فضای مجازی بر مشارکت زنان در اقتصاد ایران، مطالعه موردی اشتغال زنان و نرخ باروری. زن و جامعه (جامعه شناسی زنان). 10 (1). 329-301.

نبی‌زاده، نازیلا؛ شمس، علی؛ شعبانعلی فمی، حسین (1396). عوامل تأثیرگذار بر مشارکت زنان روستایی در فعالیت‌های دامپروری، مورد مطالعه: شهرستان چاروایماق. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران (علوم کشاورزی ایران). 48 (1). 163-149.

نعیمی، امیر و دیگران (1396). عامل‌های مؤثر بر مقدار مشارکت زنان روستایی گرمساز در فعالیت‌های روستایی. زن و جامعه. 8 (1). 24-1.

نوری، مرضیه (1395). تحلیلی بر تحول در میزان مشارکت زنان روستایی در بخش کشاورزی: مطالعه موردی روستاهای شهرستان تربت جام. روستا و توسعه. 19 (2). 153-131.

Bargain, O.; Boutin, D. & Champeaux, H. (2019). Women's Political Participation and Intrahousehold Empowerment: Evidence from the Egyptian Arab Spring. Journal of Development Economics. 141 (1). 102379.

Birikti, G., Michael, T. & Haimanot (2014). An Assessment of Factors Affecting Participation of Woman in Management Position: The Case of Ethio Telecom Company. Post graduate program. College of Business and Economics. Department of Public Administration and Development Management (PADM). Addis Ababa University.

Evans, K. et al (2016). Challenges for women's participation in Communal Forests: Experience from Nicaragua's in digenous territories. Women's Studies International Forum. 65 (10), 1- 10.

Fathizadeh, F. et al (2022). Boolean analysis of factors affecting women’s participation in rural tourism. Sustainability. 14 (9), 5305.‏

Jebessa, U.G. et al (2015). Assessment of factors affecting woman participation in managerial positiins in selected public organizations in Jimma zone. Oromia, Etiopia, Global Journals Ind. 15 (4), 70-79.

Komatsu, H. et al (2018). Does women’s time in domestic work and agriculture affect women’s and children’s dietary diversity? Evidence from Bangladesh, Nepal. Food Policy. 79 (11), 256–270.

Pattnaik, I & Lahiri-Dutt, K. (2020). What determines women's agricultural participation? A comparative study of landholding households in rural India. Journal of Rural Studies. 76 (16), 25-39.

Ramli, M. et al (2016). Rural tourism in Ponorogo East Java Indonesia. J. Asian Vocat. Educ. Train.9, 67–81.

Sangwan, N. & Kumar, Sh. (2021). Labor force participation of rural women and the household’s nutrition: Panel data evidence from SAT India. Food Policy. 102 (7), 102117.