تحلیل و ارزیابی کتاب‌های (فارسی، نگارش فارسی و علوم تجربی) دوره ابتدایی ازنظر میزان توجه به آموزش مهارت‌های ارتباطی و مقابله‌ای سازگارانه

پژوهش در برنامه ریزی درسی

دوره 20، شماره 77، بهمن 1402، صفحه 148-160   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsre.2023.1958343.2144

نویسنده

ابوبکر کریمی^*

دکترای تخصصی مدیریت آموزشی و دانشجوی دکترای روان‌شناسی بالینی، گروه روان‌شناسی بالینی، واحد بین‌المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران.

چکیده

هدف، تحلیل محتوای کتاب‌های دوره ابتدایی، بر اساس مهارت‌های ارتباطی و مقابله‌ای سازگارانه است. پژوهش از نوع کیفی به روش تحلیل محتواست. میدان پژوهش، کتاب‌های فارسی، نگارش فارسی و علوم تجربی دوره آموزش ابتدایی (شش‌پایه) سال تحصیلی 99-1398 است. ابزار اندازه‌گیری، چک‌لیست محقق ساخته بر اساس پیشینه بوده که روایی آن با استفاده ازنظر صاحب‌نظران و پایایی آن با استفاده از روش اسکات (۵/۸۹) و تکنیک تکرارپذیری (پایایی بین کدگذاران)، بررسی و تأیید گردید. داده‌های حاصل از تحلیل محتوا با استفاده از مراحل سه‌گانه آنتروپی شانون مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. واحد تحلیل، عبارت است. بیشترین توجه با 182 فراوانی (32.6%) مربوط به مهارت «توانایی برقراری روابط بین فردی سازگارانه» و کمترین توجه با 108 بار (19.3%) مربوط به مهارت «توانایی رویارویی با استرس‌ها» است. سپس به ترتیب 148 بار (26.5%) به مهارت «توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران» و 120 بار (21.6%) به مهارت «توانایی رویارویی با هیجان‌ها» در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی توجه شده است. در کتاب‌های فوق بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مهارت «توانایی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران» (1739/0) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به «توانایی رویارویی با استرس‌ها» (1465/0) است. بیشترین توجه به مجموع مهارت‌ها مربوط به کتاب «فارسی» با 214 فراوانی (38.4%) وکمترین توجه مربوط به کتاب «نگارش فارسی» با 155 فراوانی (27.7%) است. با توجه به یافته‌ها نتیجه گرفته می‌شود که در کتاب‌های بررسی شده به آموزش مهارت‌های ارتباطی و مقابله‌ای سازگارانه پرداخته‌اند، اما بین میزان توجه به هر یک از مؤلفه‌های مهارت‌ها و در کتاب‌های مختلف تفاوت وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

تحلیل محتوا؛ کتاب‌های درسی فارسی؛ نگارش فارسی؛ علوم تجربی؛ دوره ابتدایی؛ مهارت‌های ارتباطی و مقابله‌ای سازگارانه

مراجع

Abedini Belterk, M. & Mansouri, S. (2011) teaching life skills in textbooks; Need to make a fundamental change, Curriculum fundamental change conference, Mashhad: Ferdowsi University (Persian).

Atashpour, S, H. (2010). Collection of Life Skills Books, Tehran: Tarbiat Publications (Persian).

Ahmadi, F. (2012) Content Analysis of Persian Books Read Elementary Course in Strengthening Life Skills, Master Thesis, Payame Noor University of Tehran (Persian).

Asadollahi, F, Ghasemizad, A, & Dehghani, Y. (2017). Content analysis of the sixth social education book based on the components of the document of fundamental change (national identity, ethics, customs and life skills), 13 (50), 79-88. (Persian).

Adib, Y. (2007). A Survey of Iranian Adolescents' Achievement in Life Skills, Psychology, University of Tabriz, 1 (1): 4-25  (Persian).

Akbarzadeh Mirzanagh, H. (2011) Evaluating the content of the first year high school social studies textbook based on developing life skills from the perspective of social studies teachers in Ardabil, M.Sc. Thesis, Allameh Tabatabaei University, Tehran (Persian).

Akyeampong, K. (2014). Reconceptualised life skills in secondary education in the African context: Lessons learnt from reforms in Ghana. International Review of Education, 1-18.

Aksoy, P. & Baran, G. (2015). Review of studies aimed at bringing social skills for children inpreschool period. Social and Behavioral Sciences, 9, 663–669.

Al Masri, A. Smadi, M. Aqel, A. & Hamed, W. (2016). The Inclusion of Life Skills in English Textbooks in Jordan. Journal of Education and Practice, 7(16), 81-96.

Brooks, J. G. (2002). Schooling for life relearning the essence of learning. Virginia: ASCD.

Botvin. G.J: Kantor. L.W (2000). Preventing Alcohol and Tobacco Use through Life Skills Training. Journal of Alcohol Research and Health. 24(4). 8 – 250.

Darden. C. A. & Ginter, E. J. (1996). Life skills development scale adolescence form. Journal of Mental Health Counseling, 18(2), 22-142.

Fathi Ashtiani, A, Pirzadi, H, Shokouhi Y, & Tolaei, S,A. (2015). The effect of stress management training program and communication skills on improving the mental health of nurses and hospital staff: a pilot study. Iranian Nursing, 27 (91), 1-13 (Persian).

Hashemi, B. (2015). Content analysis of the first grade elementary Persian book based on life skills components. (Masters). Islamic Azad University, Central Tehran Branch (Persian).

Juanmardi, Z. (2017). Analyzing the content of preschool children's books from the perspective of life skills. (M.Sc.), Non-Governmental - Islamic Azad University - Islamic Azad University - Marvdasht Unit - Retrieved from http://ganj-old.irandoc.ac.ir/articles/950357  (Persian)

Kordooghabi, R, & Sharifi, H,P. (2006). Preparing and compiling a life skills curriculum for high school students. Educational Innovations, 4 (12), 11-34. (Persian).

Kumar, V. & Krishnamurthy, A. R. (2016). The impact of life skills training on psychological well- being: The role of gender differences. Indian Journal of Health and Welbeing, 7(2), 193-197.

Momeni Mahmouei, H, Timuri, S, Rahmanpour; M (2011). The effect of life skills training on mental health and self-esteem of female students in the fifth grade of primary school. Journal of New Thoughts on Education, Vol.6, No.4.Pp. 91-112 (Persian)

NutHan, T. (2015). The art of communication. Translated by Mahin Khalsi. Phoenix Publications.

Pirfiroozjaei, F. (2015). Content analysis of Persian textbooks for primary education based on life skills components. (Master), Al-Zahra University (Text in Persian).

Singh, h. & Mustapha, N. (1994).Some factors associated with Substance abuse among Secondary school Students in Trinidad and Tobago.Journal of drug Education, 24(1).

Smith, T.A. Genry, L.s & ketring, S.A. (2005).Evaluating a youth Leadership life skills Development program.Journal of Extensive.43 (2).

Thomas L, Webb M, Eleanor K, Miles L., & Paschal S. (2012). Dealing With Feeling: A Meta-Analysis of the Effectiveness of Strategies Derived From the Process Model of Emotion Regulation. Psychological Bulletin, 138 (4), 775–808.

World Health Organization Geneva (2003). Understanding Skills- Based Health Education & Life Skills, WHO information Series on School Health, p12.

Wichroski, M. A. Zunz, S. J. & Forshay, E. (2000). Facilitating self-Esteem and social supports in a family life skills program. Journal of Woman Social Work, 15(2), 277-296.

Yazdizadeh, Z. (2010). Content analysis of middle school textbooks based on life skills components. (Masters). Payame Noor University, center of Tehran (Persian).