واگرائی‌ها و همگرائی‌ها در هنجارسازی و تدوین حقوق نرم سایبری مطالعه موردی: قطعنامه پیشنهادی فدراسیون روسیه (2021-1998)

فصلنامه مطالعات حقوقی فضای مجازی

دوره 2، شماره 3، آذر 1402، صفحه 74-89   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی مستخرج از رساله

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/cyberlaw.2023.707675

نویسندگان

نصرالله سلطانی¹؛ محمدعلی کفائی فر^{* 2}؛ محمدرضا حسینی³

¹دانشجوی مقطع دکتری تخصصی رشته حقوق بین الملل عمومی دانشگاه آزاد اسلامی قم

²گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی قم

³گروه حقوق و دیپلماسی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران

چکیده

توسعه‌ حقوق بین‌الملل سایبری همواره با دشواری‌هایی همراه بوده است. به‌رغم اینکه امنیت‌سازی و مبارزه با جرائم برخاسته از این فضا مستلزم مساعی جمعی دولت‌هاست و تقسیم‌ناپذیری امنیت در این فضا از اهم ویژگی‌های آن است مع‌الوصف پیشرفت اندکی جهت قاعده‌مند شدن این فضا حاصل‌شده است. مرکز ثقل و نقطه تمرکز فعالیت‌های بین‌المللی برای‌ نظام‌مند کردن فعالیت در عرصه سایبر، سازمان ملل متحد است. دراین‌بین قطعنامه پیشنهادی فدراسیون روسیه به کمیته اول مجمع عمومی، از مهم‌ترین تلاش‌ها برای قاعده‌مند کردن این فضا طی دو دهه اخیر است که موضوع مقاله حاضر می‌باشد. در این قطعنامه به نقش علم و تکنولوژی در چارچوب امنیت بین‌الملل و کاربرد دوگانه نظامی و غیرنظامی فضای سایبر اشاره‌شده است. رویکرد هنجارساز این قطعنامه و عملکرد حقوقی کنشگران اصلی در قبال این قطعنامه، مطمح نظر مقاله می‌باشد. تحقیق حاضر از جهت هدف محوری، توسعه‌ای محسوب می‌شود که با بررسی موضوعی و تحلیل محتوایی تمام قطعنامه‌ها و پایش روند این اسناد درصدد توسعه دانش است. رویکرد این پژوهش، استقرایی و نحوه انجام آن، پژوهش اسنادی و مبتنی بر شواهد برگرفته از اسناد سازمان ملل می‌باشد. یافته‌های تحقیق مؤید آن است که غلبه رویکرد شرکت محوری به‌جای حاکمیت محوری به این فضا از یک‌سو و نگاه حداقلی قدرت‌های بزرگ سایبری به نقش ملل متحد برای قاعده‌مند سازی فضای سایبر و عدم ایفای نقش مؤثر این سازمان در این امر از اهم دلایل ضعف کارکردی سازمان ملل برای قاعده‌مند سازی این فضا می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

اجماع؛ فدراسیون روسیه؛ قطعنامه؛ کمیته اول؛ مجمع عمومی؛ هنجار سازی؛ حامی (هم‌بانی)

مراجع