شناخت و تحلیل جریان های‌‌ توسعه زیربنایی (مطالعه موردی: نواحی روستایی شهرستان های استان خراسان شمالی)

مطالعات برنامه ریزی سکونتگاه های انسانی

دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 66، خرداد 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا صیاد بیدهندی^{* 1}؛ فرهاد برندک²

¹دانشگاه پیام نور

²دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز ، ایران.

چکیده

از جمله نشانه های عدم توسعه، وجود نابرابری و جنبه‌های مختلف آن است که برای رصد آنها باید نحوه توزیع شاخص‌های توسعه در سطوح مختلف را در نظر بگیریم. برای این منظور در تحقیق حاضر از مدل پرومته که یک مدل قابل انعطاف در تحلیل داده های کمی و کیفی است استفاده شده است و سعی شده که بهترین شناخت از متغیرها به وجود بیاید. مطابق با رهیافت پرومته؛ در کنار مفاهیم اولویت‌بندی، سطح‌بندی، پهنه‌‌بندی، رتبه و رده‌‌بندی گزینه‌ها؛ می‌توان از مفهوم "جریان‌‌بندی مکان‌ها" بهره برد. در پژوهش توصیفی- تحلیلی حاضر، برای ارزیابی شهرستان‌های استان خراسان شمالی به لحاظ شاخص‌های توسعه‌مندی زیرساخت‌های انرژی و ارتباطات نواحی روستایی در بازه زمانی سال 1390 (مطابق با آخرین داده‌های رسمی منتشرشده) ، از تکنیک پرومته 2 استفاده شده است. شاخص‌های مستخرج شده از منابع رسمی منتشر شده به صورت نسبت تنظیم شده‌اند و برای وزن‌دهی به آنها از روش تحلیل شبکه‌ای استفاده شده است. در رویکرد پژوهش و با استفاده از ابزار VP ، ارزیابی و دید یکپارچه نسبت به شاخص‌های توسعه و شهرستان‌های استان (به مثابه گزینه‌ها)، مطابق با تحلیل‌های GAIA و GAIAWEB عملی می‌شود. لذا از نرم‌افزارهایVisual PROMETHEE و Super Decisions برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. مطابق با نتایج کلی دست آمده از مقایسه نسبی شهرستان‌ها، تنها 2 شهرستان، دارای ارزش خالص مثبت بوده‌اند که در این میان، شهرستان جاجرم با جریان خالص 0.098 ، بالاترین میزان برخورداری از امکانات زیرساختی را در نواحی روستایی خود دارا می‌باشد. برای به تعادل رساندن شهرستان‌های استان، توجه به اولویت‌بندی مناطق، مطابق با نتایج پژوهش حاضر، مهم تلقی می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

جریان توسعه؛ پرومته؛ GAIA؛ GAIAWEB؛ خراسان شمالی

مراجع