واکاوی بن‌مایه‌های همگون ادبیات اعتراض در شعر عبدالکریم الکرمی و عارف قزوینی

فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 05 آذر 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/clq.2023.1955967.2398

نویسنده

دانا طالب پور^*

دانش آموخته دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران ،ایران

چکیده

دو کشور ایران و فلسطین به دلیل برخورداری از دین مشترک، باورها و اعتقادات نزدیک به هم و تجربه‌های مشترک سیاسی – اجتماعی، مورد توجه شاعران و نویسندگان قرار گرفته‌اند، در این میان شاعران، به عنوان رهبران ادبی با تکیه‌بر رسالت اجتماعی خویش، نقش برجسته‌ای در بارور کردن روح انقلابی مردم و برچیده شدن بساط ظلم و بی‌عدالتی داشته‌اند. دو تن از چهر‌ه‌های برجستة این رسالت در این دو کشور، عبدالکریم الکرمی و عارف قزوینی هستند که با اشعار خطابی و کوبندة خود به خوبی توانستند در برابر توطئه‌های دشمنان بایستند و روح بیداری و تحرک و اعتراض را در مردم بدمانند. در پژوهش حاضر، با به کارگیری روش توصیفی- تحلیلی و تکیه‌بر مکتب ادبیات تطبیقی آمریکا، به بررسی برخی عناوین مطرح در ادبیات اعتراض در اشعار دو شاعر پرداخته شده و در پایان برخی نتایج حاصل شد: وطن‌دوستی و اعتراض علیه توطئه‌های دشمنان و استعمارگران، اعتراض علیه عملکرد حاکمان نالایق، محکوم‌نمودن عدم اتحاد و عدم یکپارچگی مردم، اعتراض علیه مزدوران و وطن‌فروشان از مهمترین مضامین ادبیات اعتراض در اشعار دو شاعر هستند. هر دو شاعر با زبانی تند و انتقادی؛ گاه صریح و گاه نمادین به تقبیح کژی‌ها و نابسامانی‌های موجود در جامعه پرداخته‌ و احیای هویت ملی را در دستور کار خود قرار داده‌اند. هر دو یکی از عوامل نابسامانی را بهانه‌های مختلف دودستگی و اختلاف دانسته که در نظرگاه عارف وجود اختلافات دینی و مذهبی یکی از ریشه‌های اساسی آن را تشکیل می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

اعتراض؛ ادبیات؛ عبدالکریم الکرمی؛ عارف قزوینی؛ استعمار