واکاوی بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های آذری و فارسی در ایران: از منظر تحلیل گفتمان انتقادی

گویش‌شناسی و فرهنگ عامّه

مقاله 6، دوره 1، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 113-139   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سپیده محمدی^{* 1}؛ رویا صدیق ضیابری²

¹دانشجوی دکتری زبان شناسی دانشگاه آزاد شاهرود

²استادیار گروه زبانشناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود

چکیده

این مقاله در چارچوب تحلیل کفتمان انتقادی بر اساس الگوی فرکلاف به تحلیل و تفسیر جایگاه زن در ضرب المثل های زبان آذری و فارسی می پردازد. این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است که هدف از آن دستیابی به چگونگی بازنمایی زن در ضرب المثل های زبان آذری و فارسی می باشد. جامعه آماری این تحقیق ضرب المثل ترکی و ضرب المثل فارسی با موضوعیت زن است که به صورت هدفمند از کتب افشار (1396)، رحیمی‌نیا (1395) و حقیقت سمنانی (1400) جمع آوری شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نتایج نشان می‌دهند که بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های آذری بیشتر از نوع خنثی می‌باشند و قدرت میان مردان و زنان تقریبا بصورت مساوی تقسیم شده است. ولی بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های فارسی در اکثر موارد منفی بوده است. همچنین بیشترین بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های آذری با 63/44% مربوط به دختران و بیشترین بازنمایی زن در ضرب‌المثل‌های فارسی مربوط به زنان در نقش همسر (41/63%) می‌باشند. ضرب‌المثل‌های متعددی دربارة زن و جایگاه او در خانه و جامعه وجود دارد که با مطالعه و بررسی آنها می‌توان جایگاه فرهنگی و اجتماعی زنان در دیروز و امروز را شناخت. در این مقاله به طور کلی زن در ادبیات شفاهی زبان آذری و فارسی با رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بازنمایی شده است. داده‌های مورد بررسی مجموعه‌ای است از ضرب‌المثل‌های این دو گونه زبانی که در کتب افشار (1396)، رحیمی‌نیا (1395) و حقیقت سمنانی (1400) منتشر شده است.

کلیدواژه‌ها

تحلیل گفتمان انتقادی؛ رویکرد فرکلاف؛ جنسیت؛ ضرب المثل ترکی آذری؛ جایگاه زن

مراجع