بررسی اسطوره‌شناختی افسانۀ «سارای» در آذربایجان

گویش‌شناسی و فرهنگ عامّه

مقاله 8، دوره 1، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 171-187   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

جهاندوست سبزعلیپور^*

گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت.ایران

چکیده

اسطورۀ باروری یکی از انواع اسطوره‌ها است. در این اسطوره خدای باروری، محافظ حاصل‌خیزی و ناظر بر اعمال بارداری است و مسئولیت کشت و زرع و نیز فواید و عواید کشاورزی بر عهدۀ اوست. بعضی از اسطوره‌های به شکل افسانه‌ خود را تا امروز به نوعی حفظ کرده‌اند. در آذربایجان، به‌ویژه در مُغان و اردبیل، افسانه‌ای به نام «سارای» وجود دارد. در این افسانه سارای دل در گرو مِهر جوانی دارد ولی خان ظالم آن محل، عاشق سارای می‌شود. سارای برای جلوگیری از بی‌وفایی و خیانت، وسط راه منزل خان، خودش را از روی اسب سفید عروسی به رود «ارس» انداخته، کشته می‌شود. نشانه‌های موجود در این داستان نشان می‌دهد که سارای ممکن است در آغاز یک ایزدبانو بوده و سپس در طی زمان، به صورت یک داستان عاشقانه بین مردم باقی مانده باشد. در این پژوهش سارای با شواهدی از دو نمونۀ مصری و یونانی و اسطورۀ باروری «عروس گولی» در گیلان و نیز رپیهوین و سیاوش مقایسه شده است.

کلیدواژه‌ها

اسطورۀ باروری؛ افسانه‌های ایرانی؛ سارای؛ خان‌چوپان؛ افسانه‌های آذربایجان

مراجع