برخی فرآیندهای مشترک تضعیف و تقویت در گونه‌های مختلف استان مازندران

گویش‌شناسی و فرهنگ عامّه

مقاله 3، دوره 1، شماره 1، شهریور 1402، صفحه 89-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عالیه کامبوزیا کرد زعفرانلو^{* 1}؛ آتنا بهزادفر²

¹گروه زبان شناسی دانشگاه تربیت مدرس

²کروه زبانشناسی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

گویش مازندرانی به لحاظ رده‌شناختی در گروه زبان‌های شمال غربی قرارمی‌گیرد و ازاینرو برخی فرایندهای واجی آن با گروه زبان‌های جنوب غربی متفاوت است. معرفی فرآیندهای تضعیف و تقویت و بیان ویژگی‌های آن‌ها در گونه-های زبانی استان مازندران هدف انجام این پژوهش است. بسیاری از داده‌های این پژوهش از طریق مصاحبه، ضبط و ثبتِ گفتار 30 گویشور از 15 شهرِ استان مازندران شامل «ساری، بابل، بابلسر، آمل، قائم‌شهر، سوادکوه، نور، نوشهر، چالوس، عباس‌آباد، محمودآباد، فریدون‌کنار، بهشهر، تنکابن، و کلاردشت» جمع‌آوری، دسته بندی، توصیف و تحلیل شده‌اند. علاوه بر این از منابعی همچون مقالات، پایان‌نامه‌ها و واژه‌نامه‌های نوشته شده دربارۀ این گویش نیز استفاده شده است. پژوهشگران مستقیماً با گویشوران مصاحبه کرده و اطلاعات مورد نیاز را ثبت و ضبط کرده‌اند. برخی از نتایج حاصل از این پژوهش عبارتنداز: 1. غلت کامی /j/ در وسط واژه در جایگاه پایانۀ هجا بعد از یک واکه در تمامی گونه‌های زبانی استان مازندران حذف می‌شود. 2. واکه‌های /a/، /e/ و /o/ به واکۀ مرکزی و نرم [ә] تبدیل می‌شود. 3. انسدادی واک‌دار /d/ به غلت کامی [j] در جایگاه بین دو واکه تبدیل‌می‌شود. 4. انسداد چاکنائی در آغاز برخی از واژه‌هایی که با /š/ یا /s/ شروع می‌شود، همراه با واکه درج می‌شود. 5. همخوان‌های /f/ و /v/ در جایگاه آغازۀ هجا یا واژه به [b] تبدیل می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

فرایندهای واجی؛ تضعیف؛ تقویت؛ گونه‌های زبانی؛ گویش مازندرانی

مراجع