بررسی تأثیر نفوذ قدرت شریک حسابرسی بر علائم اختلال روان پویایی حسابرسان

قضاوت و تصمیم گیری در حسابداری

دوره 2، شماره 8، دی 1402، صفحه 171-204   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jdaa.2023.707961

نویسندگان

مهدی اشرفی؛ محمدرضا عبدلی؛ حسن ولیان^*

گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

چکیده

چکیده
حسابرسان همچون هر فردِ شاغل دیگری، نیازمند شناخت ضمنی خود از یک سو و شناخت حرفه‌ی خود از سوی دیگر می‌باشند، چراکه از طریق شناخت می‌تواند کارکردهای کیفی قابل‌توجه‌تری را به ذینفعان جهت کاهش شکاف انتظارات ارائه دهند. در واقع وجود برخی اختلالات همچون روان پویایی در حسابرسان، که از تفاوت بین ویژگی‌های درونی و با ویژگی‌های بیرونی فرد و حرفه‌ای که در آن مشغول است، ایجاد می‌شود، می‌تواند کارکردهای رفتاری و عملکردی حسابرسان را به شدت با چالش مواجه نماید. لذا هدف این پژوهش، بررسی تاثیرِ نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر علائمِ اختلالِ روان پویایی حسابرسان می‌باشد.
تحقیق حاضر از نظر هدفِ انجام آن، کاربردی و از نظر نتیجه، توسعه‌ای محسوب می‌شود. همچنین از نظر نوع داده، در دسته روش‌های ترکیبی قرار می‌گیرد. لذا در بخش کیفی از تحلیل فراترکیب و دلفی استفاده شد و در بخش کمی نیز از تحلیلِ حداقل مربعات جزئی بهره برده شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی ۱۲ نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت مالی در سطح دانشگاهی بودند و در بخش کمی ۱۹۵ نفر از حسابرسان مستقلِ شاغل در موسسات حسابرسی خصوصی در ایران بودند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه پژوهش، از پرسشنامه‌های تدوین شده از مرحله‌ی تحلیل کیفی استفاده گردید و برای تحلیل و آزمون فرضیه‌ پژوهش برمبنایِ روش حداقل مربعات جزئی ( ) بود.
نتایج پژوهش نشان داد، نفوذ قدرت شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتایجِ کسب شده نشان می‌دهد، تسلطِ قدرت شرکت حسابرسی براساس رفتارهای آمرانه به دلیل کاهشِ آزادی عملِ حسابرسان، سببِ سرخوردگی تدریجی آنان می‌شود و این موضوع ضمن افزایش استرس و فشارکاری بر آنان، زمینه‌ی بروزِ علائم اختلالِ روان پویایی در آنان بالا می‌رود.
این مطالعه به طور مصداقی بر ارزیابی تأثیر نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر علائمِ اختلالِ روان پویایی حسابرسان متمرکز می‌باشد. حوزه‌ای که اگرچه دارای اهمیت پژوهشی از نظر توسعه ادبیات تئوریک و مبنای کاربردی در کاهش شکاف انتظارات حسابرسی می‌باشد، اما کمتر، پژوهش‌های حسابرسی به این موضوع پرداخته است و انجام این پژوهش و بسط آن در سطح حرفه‌ای این رشته می‌تواند ظرفیت‌های نهادی و آموزشی بر آن را در سطح بین اللملی ارتقاء بخشد و به ایجادِ یکپارچگی توسعه‌ی ادبیات نظری کمک نماید.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: نفوذِ قدرت؛ شریک حسابرسی؛ اختلالِ روان پویایی؛ سرخوردگی حسابرسان

اصل مقاله

بررسی تأثیر نفوذ قدرت شریک حسابرسی بر علائم اختلال روان پویایی حسابرسان

 

 

تاریخ دریافت: 10/07/1402                  تاریخ پذیرش: 12/09/1402

مهدی اشرفی[1] محمدرضا عبدلی[2] حسن ولیان*[3]

چکیده

حسابرسان همچون هر فردِ شاغل دیگری، نیازمند شناخت ضمنی خود از یک سو و شناخت حرفه‌ی خود از سوی دیگر می‌باشند، چراکه از طریق شناخت می‌تواند کارکردهای کیفی قابل‌توجه‌تری را به ذینفعان جهت کاهش شکاف انتظارات ارائه دهند. در واقع وجود برخی اختلالات همچون روان پویایی در حسابرسان، که از تفاوت بین ویژگی‌های درونی و با ویژگی‌های بیرونی فرد و حرفه‌ای که در آن مشغول است، ایجاد می‌شود، می‌تواند کارکردهای رفتاری و عملکردی حسابرسان را به شدت با چالش مواجه نماید. لذا هدف این پژوهش، بررسی تاثیرِ نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر علائمِ اختلالِ روان پویایی حسابرسان می‌باشد.

تحقیق حاضر از نظر هدفِ انجام آن، کاربردی و از نظر نتیجه، توسعه‌ای محسوب می‌شود. همچنین از نظر نوع داده، در دسته روش‌های ترکیبی قرار می‌گیرد. لذا در بخش کیفی از تحلیل فراترکیب و دلفی استفاده شد و در بخش کمی نیز از تحلیلِ حداقل مربعات جزئی بهره برده شد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی ۱۲ نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت مالی در سطح دانشگاهی بودند و در بخش کمی ۱۹۵ نفر از حسابرسان مستقلِ شاغل در موسسات حسابرسی خصوصی در ایران بودند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه پژوهش، از پرسشنامه‌های تدوین شده از مرحله‌ی تحلیل کیفی استفاده گردید و برای تحلیل و آزمون فرضیه‌ پژوهش برمبنایِ روش حداقل مربعات جزئی ( ) بود.

نتایج پژوهش نشان داد، نفوذ قدرت شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تأثیر مثبت و معناداری دارد. نتایجِ کسب شده نشان می‌دهد، تسلطِ قدرت شرکت حسابرسی براساس رفتارهای آمرانه به دلیل کاهشِ آزادی عملِ حسابرسان، سببِ سرخوردگی تدریجی آنان می‌شود و این موضوع ضمن افزایش استرس و فشارکاری بر آنان، زمینه‌ی بروزِ علائم اختلالِ روان پویایی در آنان بالا می‌رود.

این مطالعه به طور مصداقی بر ارزیابی تأثیر نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر علائمِ اختلالِ روان پویایی حسابرسان متمرکز می‌باشد. حوزه‌ای که اگرچه دارای اهمیت پژوهشی از نظر توسعه ادبیات تئوریک و مبنای کاربردی در کاهش شکاف انتظارات حسابرسی می‌باشد، اما کمتر، پژوهش‌های حسابرسی به این موضوع پرداخته است و انجام این پژوهش و بسط آن در سطح حرفه‌ای این رشته می‌تواند ظرفیت‌های نهادی و آموزشی بر آن را در سطح بین اللملی ارتقاء بخشد و به ایجادِ یکپارچگی توسعه‌ی ادبیات نظری کمک نماید.

واژه‌های کلیدی: نفوذِ قدرت، شریک حسابرسی،  اختلالِ روان پویایی، سرخوردگی حسابرسان.

 

 

1- مقدمه

سیر تتطّور در حرفه حسابرسی از رویکردهای صرفاً تخصصی، امروزه به سمت ترکیبی از رویکردهای رفتاری با رویکردهای تخصصی تغییر مسیر داده است، چراکه حسابرسی به دلیل تعاملات با افراد و عملکردهای منتسب به آنان، نیازمندِ شناخت‌های روانکاوانه از خود و محتوای حرفه‌ی حسابرسی می‌باشد (نیهِم و همکاران[4]، ۲۰۱۹). یکی از این رویکردهای رفتاری و روانشناختی، رویکرد روان پویایی[5] می‌باشد. روان پویایی یا اصطلاحاً روان پویایی اشاره به عملکردِ انسان، مبتنی بر تعامل‌های متقابل بین مجموعه‌ای از محرک‌‌ها و نیروهای درونی در حسابرس می‌باشد، نیروهایی که در قالبِ ضمیر ناخودآگاه و بینِ ساختارهای مختلف شخصیتی، عملکردِ حسابرس را تحت تاثیر قرار می‌دهد (کِندی[6]، ۲۰۱۸). این رویکرد برای اولین بار توسط فروید مطرح شد و نظریه‌پردازانی همچون یونگ[7] (۱۹۶۴)، آدلر[8] (۱۹۲۷) و اریکسون[9] (۱۹۶۸) اقدام به بسط تئوریک این رویکرد نمودند. پایه اصلی این نظریه، به آشفتگی خیال و تصوراتِ فردی براساس استرس و احتمالا افسردگی‌های رفتاری یا حتی شغلی و حرفه‌ای اشاره دارد که باعث می‌گردد کارکردهای فردی در قالب نقش‌های وظیفه‌ای، با مشکل و چالش مواجه شود. یونگ[10] (۱۹۶۴) در تکمیل این رویکرد، ‌همچون فروید[11] (۱۹۱۵)، روان پویایی را به کوه یخِ شناور در اقیانوس تشبیه می‌کند که اگرچه در ظاهر برمبنایِ قسمت بیرونی کوه با صلابت است، اما به تدریج قسمت نامشهود منجر به آب‌شدن آن می‌شود. یونگ (۱۹۶۴) در تفسیر استعاره‌ی مطرح‌شده، ذهن ناخودآگاه را به قسمتی از درونیات فرد که قابل‌دیدن نیست، تشریح می‌کند و احساسات؛ انگیزه‌ها و تصمیمات را براساس آن بنا می‌نماید (وَندِرهیدِم[12]، ۲۰۰۰). در بسط این رویکردها یعنی رویکردهای روانشناختی در حرفه حسابرسی نیز باید بیان نمود، از اوایل دهه ۱۹۹۰، بسیاری از محققان این عرصه، پا را فراتر از بررسی ابعاد و ویژگی‌های تخصصی نهادند و با توسعه نظریه‌های مالی روانشناسی در حسابداری و حسابرسی، تلاش نمودند تا فرآیندهای رفتاری همچون تصمیم‌گیری‌های فردی را مورد بررسی قرار دهند (ملانظری و اسماعیلی‌کیا، ۱۳۹۳). به طور خاص‌، مَنفرید و همکاران[13] (۲۰۰۷) اقدام به بررسی رویکردهای درونگرایانه‌ی، روان پویایی در حرفه حسابرسی نمودند. این محققان بیان نمودند، حسابرسان برحسب کارآمدی و عدم‌کارآمدی بازارهای سرمایه به دلیل وجود برخی از علل همچون محدودیتِ زمانی؛ انتظارات اجتماعی؛ ریسک‌های مسئولیت؛ نوع فرهنگ بومی و منطقه‌ای کشور‌ها و غیره تحت فشار و استرس قرار می‌گیرند که پیامد آن سرخوردگی حرفه‌ای می‌باشد، که این فشارها و استرس‌ها می‌تواند در قالب اختلالِ روان پویایی خود را نشان ‌دهد. براساس تئوری روان پویایی، یک ارتباط بی‌نهایت پیچیده بین فرد و گروه و در نهایت بین روانشناسی فردی و نحوه عملکرد تخصصی وجود دارد (لطفی‌کاشانی و وزیری، ۱۳۹۲). این ارتباط به سادگی در ذهنیت تمامی افراد به طور یکسان نمود پیدا نمی‌کند، اما تأکید می‌کند که برحسب ویژگی‌های فردی، تأثیرات متفاوتی نیز بر عملکردهای حرفه‌ای آنان می‌گذارد (کِرنیس[14]، ۱۹۹۳؛ تام و همکاران[15]، ۲۰۱۹). به عبارت دیگر، روان پویایی همچون یک شمشیر دولبه در ضمیر خودآگاه یا ناخودآگاه افراد از طریق اختلالات روانی و گاهاً جسمی نمود پیدا می‌کند و با تشدید استرس در فرد، عملکردهای او را تحت تأثیر قرار می‌دهد (هیمریچ[16]، ۲۰۲۰). بخش دیگری از این اختلال مربوط به حالات عصبی و بروندادهای جسمانیِ تحریک‌پذیر است که ممکن است در حالت‌های پُر تنش فرد را دچار استیصال نماید و باعث بروزِ مشکلات جسمانی همچون پرخاشگری و یا حملات عصبی شود. اما سؤالی که اکثر پژوهش در قالب یک سلسله از مؤلفه‌های تأثیرگذار بر آن نتوانسته‌اند ایجاد نمایند، این است که چه مجموع عللی باعث تحریکِ اختلالِ روان پویایی در فرد می‌شود؟ اگرچه محققانی همچون مک‌لینز[17] (۲۰۱۶)؛ چِریجِر و کارسِئو[18] (۲۰۱۴) و فیلیپس و همکاران[19] (۲۰۱۱) ریشه ایجادِ این اختلال را در کارکردهای فردی بیشتر جستجو نمودند، اما تمرکز بر علل بیرونی و محیطی را کلید ایجادِ اختلال روان پویایی عنوان می‌نمایند و لازمه‌ی حیطه‌های بررسی در خصوصِ این اختلال را تفکیک ماهیت پژوهش از رفتار درون فردی تا رفتارِ فردی در محیط اجتماعی؛ خانوادگی و سازمانی عنوان نمودند. با اتکاء به این رویکرد، این پژوهش واکاوی اختلالِ روان پویایی را در حرفه حسابرسی با تمرکز بر نقش تأثیرگذار قدرتِ شریک حسابرسی مورد بررسی قرار می‌دهد. واژه نفوذ^[20] به عنوان یک کلمه دارای ریشه فرانسوی، به معنای توصیف و توضیحِ نفوذ و تسلط‌گرایی افراد دارای قدرت در هر جامعه‌ای می‌باشد. شرکت به عنوان یک نهاد اجتماعی، که تابعِ تأثیر و نفوذ قدرت می‌باشد، تحتِ ساختارهای استیلاءگرایانه‌ی^[21] می‌باشد، ساختارهایی که قدرت را در قالبِ حفظ منافعِ فردیِ صاحبان قدرت، به شکل‌های مختلفی در شرکت به ویژه شرکت‌هایی با ماهیت خصوصی پیاده می‌کند (عارف‌منش و موسوی، 1401) و باعث می‌گردد تا عملکردهای شرکت‌ها یا مؤسسه‌هایی همچون مؤسسه‌های حسابرسی در حیطه‌های مختلف، اثربخشی خود را از دست بدهد. نفوذ در قالبِ واکاویِ ساختارهای قدرت در شرکت‌ها با اعمالِ فشار در کارکردهای سازمانی به دنبال ایجاد ثبات رویه‌ای و تقویتِ سطحی از بوروکراسی هستند که منجر به حفظِ منافع فردِ دارای قدرت می‌گردد (بِلیک و میکلوسی^[22]، ۲۰۲۰). وجود چنین لایه‌هایِ دارای قدرتی، عملکردهای استراتژیک شرکت‌ها در ابعاد رفتارِ سازمانی را با اختلال مواجه می‌نماید و باعث می‌گردد تا توانمندی‌های منابع انسانی همچون حسابرسانِ فعال در چنین ساختارهای الزام‌آوری در سایه‌ی وجودِ قدرت‌های تحمیلی، نادیده انگاشته شود و باعثِ ایجاد اختلال‌هایی همچون روان پویایی در فرد گردد. از این رو، کیفیت بالای خدمات حسابرسی که مستلزم عملکرد شغلی بالای حسابرسان است، به مرور دچار فرسایش می‌شود (مرویان‌حسینی و لاری دشت‌بیاض، 1394). گریزی به استانداردهای مربوط به بندهای کاربردی در خصوص عملکردِ مؤسسات حسابرسی، بر اهمیت بررسی و بیان چرایی انجام این پژوهش کمک می‌کند، چراکه این بندها بر نقش ساختارهای قدرت و کیفیت مدیریت جهتِ افزایشِ انگیزه‌های حسابرسان تأکید نموده است. در واقع، مطابق بندهای ۹-۱۳ (تحت عنوان «مسئولیت‌های مدیریت درباره کیفیت در درون موسسه») و ۳۵-۴۴ (تحت عنوان «منابع انسانی») استاندارد کنترل کیفیت در مؤسسات ارائه‌کننده خدمات حسابرسی، بر لزوم سبک رهبری با هدف توسعه الزامات اخلاقی و عملکردی حسابرسان بارها و بارها تأکید شده است (رجب‌دری و همکاران، 1401) و سبک مدیران و ساختار قدرت در مؤسسه را عاملی برای توسعه استراتژی‌های منابع انسانی توصیف می‌نماید (جعفریان و همکاران، 1400). همچنین از بند ۴۱-۴۴ در باب اهمیت تیم کاری در مؤسسات حسابرسی در استانداردِ کنترل کیفیت صحبت به میان آمده است که اثربخشی فرآیندهای حسابرسی را منوط به توسعه کارکردهای رفتاری و هویت تیمی توصیف می‌نماید (نورمحمدی و صفری‌گرایلی، 1399؛ اشرفی و همکاران، 1401). وجود این رویکردها در استانداردهایِ فرآیندیِ مؤسسات حسابرسی به خصوص شیوه‌های مدیریتی شرکای حسابرسی، محرکی برای انجام این پژوهش بود و در واقع فقدان بررسی اختلال روان پویایی در حسابرسی باعث گردید تا با ترکیب رویه‌های مدیریتی با ویژگی‌های رفتاری در حسابرسی، شکاف نظری و کاربردی پژوهش پوشش داده شود. لذا این پژوهش از طریق زیر می‌تواند به توسعه‌ی ادبیات مالی در تصمیم‌گیری سهامداران کمک نماید:

اولاً اینکه این نخستین پژوهشی است که به بررسی تأثیرِ نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر اختلالِ روان پویایی حسابرسان می‌پردازد و از طریق تحلیل‌های ترکیبی به دنبالِ ارائه‌ی یک چارچوبِ اقتباسی در کارکردهایِ حرفه‌ای حسابرسان و تبیین آن در بازار حسابرسی ایران می‌باشد. اگرچه محرک‌های بیرونی بر کارکردهای حرفه‌ای حسابرسان در پژوهش‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفته است، اما تمرکز بر بررسی تأثیر نفوذ قدرت شرکاء بر اختلالِ روان پویایی حسابرسان مورد توجه قرار نگرفته است و انجام این پژوهش و بسط آن در سطح ساختارِ شرکت‌های حسابرسی سرمایه می‌تواند به افزایشِ ظرفیت‌های شناختی و عملکردیِ حسابرسان کمک نماید و باعثِ پویایی عملکردهایِ حسابرسان گردد. گریزی به پژوهش‌های گذشته همچون سیانکی و همکاران[23] (۲۰۱۷)؛ چِنگ و همکاران^[24] (۲۰۲۱)؛ لی و همکاران^[25] (۲۰۱۱)؛ غلامرضایی و حسنی^[26] (۲۰۲۰) حکایت از تصدیق این ادعا دارد که اگرچه موضوع بررسی ابعاد آمرانه گرایی قدرت شریک و اختلال حسابرسان مهم بوده است، اما این موضوع مورد توجه قرار نگرفته است و این پژوهش می‌تواند مبنایی برای توسعه‌ی این مفهوم در سطحِ کارراهه حرفه‌ای[27] حسابرسان باشد. براین اساس ابتدا در بخش کیفی اقدام به تعیین ابعاد پرسشنامه هریک از متغیرهای پژوهش می‌شود و سپس براساس تحلیل حداقل مربعات جزئی نسبت به بررسی تأثیر متغیرها در قالب فرضیه اقدام می‌گردد.

ثانیاً نتایج این پژوهش می‌تواند به نهادهای نظارتی همچون سیاستگذارانِ عرصه‌ی حسابرسی کمک نماید تا با شناختِ از حوزه‌های ادراکیِ حسابرسان نسبت به تدوینِ برنامه‌های حمایتی از آنان اقدامات لازم را در پیش گیرند تا مانع از فشارهای روانی و جسمانی بیش از حد در قالبِ اختلال روان پویایی بر آنان گردد. به عنوان مثال سیاستگذاران از طریقِ تدوینِ الزامات قانونی بر شرکای حسابرسی و ساختار مدیریت شرکت‌های حسابرسی، ضمن جلوگیری از بروزِ تخلف در کارکردهای حسابرسی به ایجادِ تعادل و انگیزه‌های حسابرسان در این حرفه کمک نمایند. همچنین این پژوهش می‌تواند به شرکای حسابرسی در ارتقایِ سطح اثربخشیِ تعامل با حسابرسان جهتِ انجام با کیفیتِ تر حوزه‌های تخصصی در حرفه حسابرسی کمک نمایند و مانع از سرخوردگی در آنان شوند.

لذا باتوجه به توضیح‌های داده شده به طور خلاصه باید بیان نمود، پژوهش حاضر می‌تواند درک بهتری از سبک رهبری و شناختِ اختلال‌های رفتاری حسابرسان به خوانندگان مقاله از جمله دانشجویان و استادان رشته حسابداری و حسابرسی ارائه نمایند. در نهایت نیز نتایج این مقاله می‌تواند ایده‌های جدیدی را برای انجام پژوهش‌های آتی درباره تردید حرفه‌ای پیشنهاد نماید. لذا هدف این پژوهش، الگوی تفسیری تاثیرپذیرترین اختلال روان پویایی در حسابرسان براساس وجودِ لایه‌های نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی می‌باشد.

 

2- مبانی نظری

رویکرد روان پویایی

این اصطلاح برای اولین بار توسط فروید (۱۹۱۵) مطرح شد، نظریه‌ای که دیدگاه فروید را در مورد محرک‌های روانشناختی در فرد براساس نیازهای انسان‌ها در محیط اجتماعی به تصویر می‌کشد و بازنمایی از یک مجموعه ویژگی‌های رفتاری و درونی افراد نسبت به محرک‌ها و رضایتمندی‌های روانی فردی است. فروید قبل از رسیدن به رویکرد روان پویایی، این بازنمایی را سائق نامگذاری کرد و در واقع تعادل بین تنش و ویژگی‌های ادراکی فردی را عاملی برای رضایتمندی روانی فرد تشریح نمود. او معتقد بود اگر تنش‌های درونی فرد تسکین یابد و براساس ویژگی‌های فردی متعادل گردد، این موضوع می‌تواند به افزایش سطح عملکردهای آرامش بخش فرد کمک نماید. با توسعه بیشتر مطالعات فروید رویکرد روان پویایی را مطرح ساخت (مک‌اینس[28]، ۲۰۱۶). فروید معتقد بود، اختلالات روانی افراد الزاما ماهیتی ریشه‌ای ندارند و بسته به موقعیت و روند تدریجی در بخش ضمیر ناخودآگاه فردی ریشه می‌دواند و باتوجه به اینکه کاهش و ضعف عملکردهای فردی برمبنای این فرسودگی ذهنی قابل توجیح نمی‌باشد، براین مبنا استرس در فرد به حالت فزآینده در می‌آید و باعث می‌گردد تا کارکردهای فردی تحت تأثیر قرار بگیرد. به زبان ساده این رویکرد، بر این اندیشه استوار است که افکار و هیجان‌ها علل مهم رفتار هستند. رویکرد روان پویایی بر این فرض استوار است که رفتارِ قابل‌مشاهده (پاسخ‌های آشکار) تابعی از فرایندهای روانی داخلی (رویدادهای پنهان) می‌باشند (چرویجِر و کورسئو[29]، ۲۰۱۴). رویدادهای درونی و منابع تحریک محیطی که از سوی نظریه‌پردازان روان پویایی مطرح شده با هم متفاوتند، اما همه آن‌ها در این باره توافق دارند که شخصیت را ترکیبی از وقایع داخلی و خارجی شکل می‌دهد که از نظر آنها وقایع درونی در این زمینه نقش عمده‌تری دارند. فروید که برای درک و فهم تأثیرات روان پویایی لازم است افکار پیشایند و مرتبط با آن تجزیه و تحلیل شود و برای درک آن افکار باید عمیق‌ترین هیجان‌ها و احساسات شخص مورد بررسی و کنکاش قرار گیرند (جیمِز و استیسی[30]، ۲۰۱۳). روان پویایی به منظور مشخص‌کردن شدیدترین عارضه‌های روانی به کار می‌رود که اثر از هم پاشیدگی فکری، بی‌نظمی‌های هیجانی، از دست دادن جهت‌یابی‌های فضایی و زمانی، عدم توانایی در ارزیابی واقعیت بیرونی، پاسخ ناسازگارانه نسبت به الزام‌های معمول و ... را می‌توان بخشی از اختلال‌های رفتاری و روانی رفتار فردی تلقی نمود (اشرفی و همکاران، 1401).

 

 

 

گریزی به تعادل نیاز با انگیزه‌های حسابرسی در تقابل با روان پویایی

یک خصیصه و ویژگی بنیادین درباره محیط اجتماعی، پیچیدگی و ابهام است. در واقع براساس این رویکرد، هیچ چیزی دائمی وجود ندارد. به عبارت دیگر، تباهی و تغییر، از شرایط بنیادین و اولیه زندگی اجتماعی افراد محسوب می‌شوند و تمام پدیده‌ها در زندگی همزمان می‌تواند دارای جنبه‌های خوب و جنبه‌های بد باشند. متقابلا، این بدان معناست که بازنمایی درونی انسان نیز پیچیده و مبهم است و به همین دلیل است که انگیزش و نیازهای انسانی، در نقطه مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند و این موضوع باعث افزایش روان پویایی در کارکردهای رفتاری و عملکردی افراد می‌شود. انسان‌ها در قالب نقش‌های فردی و اجتماعی همچون تصدی یک شغل یا حرفه، بسیاری از چیزها را به طور همزمان می‌خواهند، که غالبا این چیزها در تضاد با یکدیگر می‌باشند. این عدم تعادل در خواسته‌ها، نوعی ابهام بیرونی در برابر ابهام درونیِ یعنی تقابل انگیزه‌ها با نیازهای فردی است که باعث می‌گردد فرد بسته به موقعیت و شرایط، دچار اضحملال گردد و کارکردها و قابلیت‌های خود را به دلیل روان‌پریشی‌های تدریجی از دست بدهد. آلستِد و هاسلند[31] (۲۰۱۶) با هدف کنترل روند تدریجی روان پویایی‌ها، تلاش نمودند حد متعادلی از نیازهای فردی در برابر انگیزه‌های فردی را مورد مطالعه قرار دهند و براین اساس، چهار رویکرد زیر را مطرح نمودند:

 

 

شکل (۱) رویکردهای کنترلی روان پویایی در رفتار و عملکرد

منبع: آلستد و هاسلند، ۲۰۱۶

 

همانطور که در چارچوب شکل 1 مشخص است، هر فرد بسته به موقعیت‌های فردی و اجتماعی، نیازمندی‌هایی دارد که باعث ایجاد تعادل در انگیزه می‌شود و این موضوع می‌تواند حدِ روان پویایی را در فرد تاحد زیادی کاهش دهد. در واقع این چارچوب نشان می‌دهد، به همان میزان که یک فرد نیازمند استقلال است، به همان اندازه نیازمند تعلق قرار گرفتن به یک گروه را دارا می‌باشد. در عین حال به همان میزان که نیاز به ثبات و تصدیق دارد، احساس نیاز به تغییر و چالش نیز در او بسیار پررنگ می‌باشد. بدیهی است که این چهار نیاز، به طور دو طرفه متناقض یکدیگر هستند. بنابراین، می‌توان آنها را دو به دو در کنار یکدیگر قرار داد، به طوریکه دو مسئله انگیزشی و وجودی اولیه پدیدار می‌شود. این ابعاد به خوبی در حرفه حسابرسی قابل بسط می‌باشد. فرد به عنوان یک حسابرس، حفظ استقلال جایگاه حرفه‌ای براساس الزامات مرتبط به آن برایش اولین اولویت محسوب می‌شود، چراکه این استقلال به او کمک می‌کند فارغ از فشارهای روانی تصمیم‌گیری کند و مستقلانه در مورد عملکردهای صاحبکاران اظهارنظر نماید، در عین حال در راستای هویت اجتماعی و براساس تئوری هویت حرفه‌ای نیازمند پذیرفته‌شدن در گروه همسانان خود می‌باشد، چراکه هویت حرفه‌ای خود را وابسته به اعتبار اجتماعی این حرفه قلمداد می‌کند (بروبِرگ و همکاران[32]، ۲۰۱۸). حال اگر یک حسابرس ادراک نماید، هویت حرفه‌ای که دارد مبتنی بر ویژگی‌های استقلال رفتاری و عملکردی است که مورد تأیید جامعه حسابرسان می‌باشد (جوهِنسِن و همکاران[33]، ۲۰۰۶)، روند روان پویایی در فرد کاسته می‌شود و فرد بین نیازها و انگیزه‌های حرفه‌ای خود توانسته تعادل برقرار نماید. از طرف دیگر، ماهیت حرفه‌ای حسابرسی، می‌طلبد که حسابرس دارای ثبات رفتاری و هیجانی در موقعیت‌های عملکردی باشد، به گونه‌ای که به دور از هیجانات اقدام به تصمیم‌گیری و اظهارنظر نماید، اما در عین حال کسب تجربه‌های متفاوت و افزایش سطح دانش می‌تواند این تعادل صرفا ثبات‌گونه را برهم بزند و باعث گردد فرد، در حرفه حسابرسی جسارت پذیرش تغییر را داشته باشد (اکبری نفت چالی و همکاران، ۱۳۹۸). به عبارت دیگر تضاد و تناقض بین ثبات و تغییر، موضوعی مبتنی بر ویژگی‌های رفتاری در قالب شخصیت فردی برحسب تجارب قابل اکتساب می‌باشد که اگر فرد در کسب تجربه‌های خود نتواند تعادل ایجاد کند (بشیری‌منش و همکاران، 1401)، این موضوع باعث خواهد شد تا فرد دچار نوعی ثبات یا رخوت از منظرشغلی و یا دچار هیجان و تغییر دائمی گردد که بسته به الزامات رفتاری و عملکردهای حسابرسی این موضوع می‌تواند به روان پویایی در حسابرس منجر شود.

 

نقش فشارهای روانی در حرفه حسابرسی در شکل‌گیری روان پویایی

از اوایل قرن بیستم میلادی با توسعه صنعتی‌شدن، فشار روانی در حرفه به موضوعی مهم در حیطه‌های روان‌شناسی، علوم رفتاری و جامعه‌شناسی تبدیل شد (جانسِن[34]، ۲۰۰۱). اولین بار در دهه 1930 میلادی، واژه فشار روانی به‌وسیله‌ هانس‌سیله، روان‌شناس معروف اتریشی مطرح شد. او به پیروی از مکتب رفتار‌گرایی، فشار روانی را براساس نظریه محرک-پاسخ بیان کرد و آن را نوعی نیاز جسمی یا ذهنی انسان دانست که موجب واکنش‌های خاصی به‌وسیله فرد در شرایط پرتنش می‌شود (ایمانی‌برندق، ۱۳۹۳). با گذشت زمان و توسعه دیدگاه‌های نظری منطبق با تغییرات محیطی و آثار بیرونی، به موضوع فشار روانی به صورت جدی‌تر توجه شد تا جایی که از آن به عنوان پیامدی منفی بر عملکرد حرفه‌ای و سلامت جسمانی و روانی فرد یاد می‌کنند (جوئش و همکاران[35]، ۲۰۰۸). در واقع، چنین بیان می‌شود که فشار روانی ناشی از علل و ویژگی‌های درونی و بیرونی بوده بر فرد تأثیرگذار است و از آن به عنوان تجربه‌ای بسیار پیچیده یاد می‌کنند که می‌تواند بسیار مضر باشد با وجودی که در بعضی مواقع لازم است. در تعریفی جامع، مؤسسه بین‌المللی ایمنی و سلامت شغلی، فشار روانی شغلی را به صورت پاسخ مضر جسمی و روحی در زمان نبود هماهنگی بین نیازهای شغلی با توانایی‌ها، منابع حمایتی و نیازهای فرد شاغل تعریف می‌کند (اِلستاد و وابو[36]، ۲۰۰۸). فشار روانی که افراد شاغل در محیط‌های شغلی با آن روبه‌رو می‌شوند علل و منابع مختلفی دارد؛ به نحوی که فشار روانی ‌شغلی پیامدی از عوامل درونی و بیرونی مختلف شغلی است. از جمله عوامل درونی و بیرونی ایجادکننده فشار روانی ‌شغلی تطبیق نداشتن توانایی‌های فرد با وظایف شغلی (اِلووایونیو و همکاران[37]، ۲۰۱۵)، بی‌توجهی به نیازهای عاطفی و روان‌شناختی (مرویان حسینی و لاری دشت بیاض، ۱۳۹۴)، فرصت‌های ‌اندک برای تصمیم‌گیری (ویلیامز و همکاران[38]، ۲۰۱۲)، حجم بسیار زیاد کار (سوبارین و چِنگابریان[39]، ۲۰۰۶)، شیفت‌کاری نامناسب (خلیفه سلطانی و براری، ۱۳۹۴)، ارتباطات ضعیف کاری (خاتونی و همکاران، ۱۳۹۰) و غیره است. همچنین، فشار روانی به عنوان عاملی تعیین‌کننده برای سلامت فرد، کیفیت زندگی و عملکرد نقش‌های شغلی محسوب می‌شود که مجموع این عوامل می‌تواند زمینه سازی شکل‌گیری و توسعه روان پویایی یا روان پویایی در حسابرس گردد. این موضوع در حرفه‌ حسابرسی عمدتاً ناشی از تضاد بین منابع محدود حسابرسی و ‌حجم کاری زیاد در یک بازه زمانی محدود از منظر بیرونی از یک سو و تضاد بین تناسب ادراکی با ویژگی‌های رفتاری از سوی دیگر می‌تواند باشد (لوپِز و پیتِرز[40]، ۲۰۱۲).

 

نفوذ ساختار قدرت

قدرت به عنوان یک حقیقت زندگی سازمانی به مثابه مجموعه روابط متقابل و کنش و واکنش‌های افراد تعریف می‌شود. چنانکه هر یک از منابع قدرت و ترکیب‌های موقعیتی مختلف آن‌ها از طریق طراحی الگوهای مفهومی خاص خود، الگوهای تعاملی و شبکه‌های ارتباطی مختلفی را به وجود می‌آورند (گان[41]، ۲۰۲۰). در این میان توجه به سطوح متفاوت ساختارهای قدرت باتوجه به پیچیدگی‌های سازمانی امری ضروری بنظر می‌رسد؛ زیرا فرآیند قدرت در چهارچوب سازمان‌ها به وقوع می‌پیوندد و تعریف قدرت در هر یک از این سطوح متمایز با دیگری است (لیِلی[42]، ۱۹۸۹). هیل[43] (۲۰۱۹) مفهوم و ماهیت قدرت را در قالب مدل زیر شاملِ سه دیدگاه رفتاری، ساختاری و شبکه‌ای می‌داند.

 

 

شکل (۲) مفهوم سه بُعدی قدرت

منبع: هیل، ۲۰۱۹

 

در دیدگاه رفتاری، اقدام به توضیح رفتار افراد درون سازمان و ویژگی‌های سازمانی به عنوان زمینه یا محیط می‌شود. در واقع دیدگاه رفتاری، قدرت را توانایی برای تنظیم حرکت زنجیره‌ای از نیروهای علی، توانایی نفوذ بر این نیروها و توانایی افراد برای تغییر حالت قبلی یا ایجاد زنجیرهایی از حوادث تعریف می‌کند (قاسمی و همکاران، ۱۳۹۷). در دیدگاه شبکه ای، سازمان به عنوان شبکه‌ای از موقعیت‌های به هم مرتبط با افرادی که این موقعیت‌های رابطه‌ای را اشغال کرده‌اند، تعریف می‌شود. از آن جاییکه قدرت و نفوذ معمولا به عنوان یک رابطه اجتماعی و یا وابستگی متقابل میان بازیگران تعریف می‌شود، تحلیل شبکه اجتماعی شکل متمدِنانه‌تری از ابراز قدرت در ساختارهای سازمانی است (گومِر[44]، ۲۰۰۸). اما در در دیدگاه ساختاری،کانون ‌توجه بر مکانیزم‌هایی از کارکردهای ساختاری همچون سلسله مراتب‌ها؛ زنجیره فرماندهی و غیرمتمرکز است که قدرت را عاملی برای تسلط‌گرایی با توزیع نابرابر اطلاعات؛ کنترل منابع و تصمیم‌گیری در موقعیت‌ها تعبیر می‌کند. دقیقا استیلاء قدرت در قالب این سطح خود را نمایان می‌سازد. این تئوری بر این پیش‌فرض استوار است که رفتار سازمانی نوعی «بازی قدرت» است که در آن بازیگران مختلف با عنوان تأثیرگذاری، در پی‌کنترل تصمیم‌ها و اقدام‌های سازمان می‌باشند (آولینو و ویتمایر[45]، ۲۰۱۶). این گروه از افراد که غالبا اقلیت هستند، بر اساس پشتوانه‌های مختلفی همچون پشتوانه‌های سیاسی یا مالی، قدرت را برای حفظ ثبات منافع خود در اختیار دارند و از طریق انحصاری‌کردن ساختارها در پیِ‌تسلط بیشتر بر تصمیم‌گیری‌ها می‌باشند. نفوذ قدرت در واقع سطحی از فعالیت‌هایی را در ساختار همچون شرکت یا مؤسسه در بر می‌گیرد که در پی ‌ایجاد مرکزیتی از قدرت برای محدود نمودن فعالیت‌های شرکت می‌باشد تا از این طریق استانداردسازی در بالاترین حالت در طیفی از عملکردهای رفتاری تا عملکردهای شرکت ایجاد شود.  تحت این شرایط تمامی فعالیت‌های شرکت از مرکز قدرت می‌بایست گذر نماید و با ایجاد گلوگاه‌های متعدد در ساختار سازمانی، ضمن پیچیده‌تر شدن ساختارهای سازمانی، سعی می‌شود تا قدرت از مسیر اهداف محدود تعیین شده خارج نشود. از طرف دیگر از آنجاییکه موضوع محوری ساختار استیلاء این است که جهان به یک دولت مسلط منحصر به فرد برای ایجاد و اجرای اهداف جهت حداکثرکردن منافع ذینفعان نیازمند است، شرکت‌های دارای این رویکرد نیز به ثبات قدرت برای توسعه برنامه‌های خود معتقد می‌باشند. به عبارت دیگر، به منظور احراز موقعیت استیلاء یا اصطلاحاً نفوذک، یک ساختار دارای قدرت در شرکت ایجاد می‌شود که توانایی و اراده‌ی ‌کافی برای اجرای مقررات و تعهدات مورد تمرکز افراد دارای تسلط را دارا می‌باشد تا براین مبنا منافع این افراد در ساختارهای درهم تنیده حفظ گردد (راپکین و تامسون[46]، ۲۰۱۰). لذا با اتکاء به مبانی نظری مطرح شده و باتوجه به اینکه چارچوب نظری منسجمی در خصوص سنجشِ متغیرهای پژوهش وجود ندارد، سوال‌های پژوهش باهدفِ تعیین ابعادِ سنجشِ هریک از متغیرهای پژوهش به ترتیب زیر ارائه می‌شود:

• سوال اول پژوهش) ابعادِ نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی کدامند؟
• سوال دوم پژوهش) ابعادِ اختلال روان پویایی در حسابرسان کدامند؟

سپس باتوجه به تعیینِ هریک از ابعادِ متغیرهای پژوهش، اقدام به تدوین فرضیه زیر می‌شود:

• فرضیه پژوهش) نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تاثیر معناداری دارد.

 

روش شناسی پژوهش

تحقیق حاضر از نظر نوع و ماهیت مسأله و اهداف تحقیق، کاربردی می‌باشد و از نظر نتیجه در دسته پژوهش‌های توسعه‌ای قرار می‌گیرد، زیرا برای سنجشِ متغیرهای پژوهش ابعاد دارای پایایی در حرفه حسابرسی به دلیل عدم انجام پژوهش‌های مرتبط، وجود ندارد. این تحقیق باتوجه به روش جمع‌آوری اطلاعات توصیفی از نوع پیمایشی -همبستگی می‌باشد. به عبارت دیگر، داده‌های موردنیاز براساس یک بررسی پیمایشی جمع‌آوری گردیدند. بر این اساس، از پرسشنامه به عنوان ابزار جمع‌آوری داده استفاده گردید چراکه به پیروی از پژوهش‌های پیشین روشی مؤثر در جمع‌آوری داده‌ها از میان یک نمونه بزرگ محسوب می‌شود (هایر و همکاران^[47]، 2010). همچنین برای جمع‌آوری مبانی تئوری از روش کتابخانه‌ای و مطالعه‌ مبانی نظری پژوهش‌های مشابه استفاده شد و در دوره زمانی ۶ ماه اول 1400 بین جامعه هدف توزیع شد. بر این اساس برای تدوین پرسشنامه‌های پژوهش می‌بایست در بخش اول یافته‌ها از فرآیند غربالگری محتوایی سیستماتیک مبنایی استفاده شد. طبق این فرآیند با استفاده از ایجاد چک‌لیست‌های ارزیابی انتقادی و مرور پژوهش‌های مشابه گذشته، نسبت به تعیین ابعاد پرسشنامه اقدام شد. سؤالات هر ‌پرسشنامه پس از تعیین ابعاد، از طریق مقیاس 5 گزینه‌ای لیکرت از کاملا موافقم، تا کاملا مخالفم ترتیب داده می‌شود. همچنین محقق تعهد اخلاقی به مشارکت‌کنندگان داد که در حفظ و انتشار اطلاعات مباحث اخلاقی و محرمانه‌بودن رعایت شود. همچنین در زمان توزیع پرسشنامه‌ها ضمن توضیح درباره‌ ماهیت پژوهش از آن‌ها خواسته شد آزادانه پاسخ‌های مورد نظر خود را انتخاب نمایند چرا که الزاما هیچ گزینه‌ درست یا غلطی وجود ندارد. نکته‌ قابل‌توجه ‌این است که تمامی‌داده‌ها از یک منبع و در یک بازه زمانی گردآوری شده‌اند (هر شرکت‌کننده تمامی‌پرسشنامه‌های پیش‌بینی کننده و معیاری را در یک زمان کامل می‌کند).

 

جامعه‌آماری و روش نمونه‌گیری پژوهش

بر مبنای ماهیت پژوهش که ترکیبی^[48] است، جامعه هدف در بخش کیفی شامل پژوهش‌های موردنظر در رابطه با موضوع پژوهش و ۱۲ نفر از متخصصان حسابداری و مدیریت مالی در سطح دانشگاهی هستند که بر اساس فرآیند فراترکیب، ارزیابی انتقادی و تحلیل دلفی اقدام به شناسایی گزاره‌های محتوایی پژوهش می‌نمایند. به منظور انتخاب این افراد از شیوه نمونه‌گیری کیفی همگن در قالب اعضای گروه پانل استفاده شده است. در این روش نمونه‌گیری، محقق برای انتخاب مشارکت‌کنندگان پژوهش تلاش دارد تا به منظورِ کسب دانش عمیق، خبرگانی را انتخاب نماید که از تجربه و دانش تحلیلی لازم در رابطه با موضوع پژوهش برخوردار باشند. جامعه هدف در بخش کمی حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی بودند که باتوجه به ‌اینکه آمار دقیقی در مورد آنان وجود ندارد، لذا برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران با فرض جامعه آماری نامعلوم و به شرح زیر استفاده گردید:

 

 

(1)

در رابطه فوق:

 : بیانگر حجم نمونه؛  = مقدار نرمال استاندارد یعنی عدد 96/1؛ : بیانگر واریانس جامعه است که به دلیل این­که مشخص نیست، با استفاده از پیش آزمون و بررسی انحراف معیار نمونه 30 تایی بدست آمده است؛ : دقت مورد نظر در پژوهش است که معمولاً معادل 1/0 درنظر گرفته می­شود (کاووسی و همکاران، ۱۳۹۹). باتوجه به رابطه فوق، حجم نمونه 179 نفر بدست آمد که جهت افزایش اعتبار تحقیق، تعداد 250 پرسشنامه میان حسابرسان به­صورت تصادفی توزیع گردید و در نهایت، تعداد ۱۹۵ پرسشنامه دریافت و مبنای تحلیل آماری قرار گرفت. تجزیه و تحلیل نهایی داده‌های گردآوری شده نیز با استفاده از روش‌ مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار  صورت گرفته است. مراحل انجام مدل‌سازی معادلات ساختاری بدین ترتیب است که ابتدا به بررسی برازش مدل (شامل برازش مدل‌های اندازه‌گیری، برازش مدل ساختاری و برازش مدل کلی) و سپس به آزمون فرضیه‌ پژوهش پرداخته می‌شود.

 

یافته‌های پژوهش

همانطور که در بخش‌های مختلف پژوهش اذعان شد، این پژوهش ابتدا در بخش کیفی براساس تحلیل فراترکیب و دلفی، ابتدا ابعادِ متغیرهای پژوهش و سپس در بخش کمی، اقدام به آزمون فرضیه پژوهش می‌شود.

۱) یافته‌های بخش کیفی

در این بخش ابتدا از طریق تحلیل فراترکیب[49] به عنوان یک تحلیل مبتنی بر غربالگری نظری، پژوهش به دنبالِ شناسایی ابعادِ مرتبط با متغیرهای پژوهش می‌باشد. دوره زمانی جهت واکاوی پژوهش‌های مشابه، ۲۰۱۸ تا ۲۰۲0 بوده است.

 

تعداد کل منابع

غربالگری‌ اول به دلیل عنوان

بررسی شده از نظر عنوان

غربالگری ‌دوم به دلیل محتوا

بررسی شده از نظر محتوا

غربالگری‌ سوم به دلیل تحلیل

منابع نهایی پس از تحلیل

۴۳

۸

۳۵

۸

۲۷

۱۰

17

شکل (۳) غربالگری پژوهش‌های اولیه

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

همانطور که در در شکل 3 مشخص شده است، کلیه منابع اولیه شناسایی شده ۴۳ مورد می‌باشند که پس از چند مرحله فرآیند غربالگری از نظر محتوا، عنوان و تحلیل در نهایت، ۱۷ پژوهشِ متناسب با محتوا، عنوان و فرآیندهای تحلیلی موردنظر این پژوهش انتخاب شدند که ۹ پژوهش مربوط به تعیین علائم اختلال روان پویایی در حسابرسان و ۹ پژوهش مربوط به مضامینِ نفوذ قدرت می‌باشد. لذا جهت پاسخ به سوال اول و دوم پژوهش از طریق معیار ارزیابی انتقادی که شاملِ ۱۰ معیار طبق جدول 1 می‌باشد، در بخش الف) اقدام به تعیین ابعادِ علائم اختلال روان پویایی و در بخش ب) اقدام به تعیین ابعادِ نفوذِ قدرت شریک حسابرسی می‌شود.

الف) شناسایی ابعادِ علائم اختلال روان پویایی

در این بخش باتوجه به توضیح‌های داده شد، اقدام به شناسایی مؤلفه‌های اختلال روان پویایی می‌شود. جدول 1 نحوه ارزیابی مؤلفه‌ها را بر اساس شاخص ۵۰ نمره‌ای در قالب امتیازهای ۱ تا ۵ براساس ۱۰ معیار توضیح داده شده مورد سنجش قرار می‌دهد.

 

جدول (۱) فرآیند تحلیل حیاتی پژوهش‌های غربال شده

معیارهای ارزیابی انتقادی       مقاله‌ها	اهداف تحقیق	منطق روش تحقیق	طرح تحقیق	نمونه برداری	جمع آوری داده‌ها	انعکاس پذیری	ملاحضات اخلاقی	دقت تجزیه و تحلیل	بیان تئوریک و شفاف یافته‌ها	ارزش تحقیق	جمع	تایید	حذف
												R	Q
هیمِریچ (۲۰۲۰)	4	5	5	3	4	3	3	3	4	4	38	R	-
هافمن (۲۰۱۹)	۳	۳	۳	۳	۳	۴	۳	۳	۳	۵	۳۳	R	-
پِلیتیئِر و همکاران[50] (۲۰۱۹)	۲	۳	۳	۲	۲	۳	۳	۳	۲	۳	۲۶	-	Q
نِهیم و همکاران[51] (۲۰۱۹)	۴	۴	۳	۴	۲	۳	۴	۴	۴	۴	۳۶	R	-
تام و همکاران[52] (۲۰۱۹)	۴	۳	۳	۴	۳	۳	۳	۴	۴	۴	۳۱	R	-
کِندی[53] (۲۰۱۸)	۳	۴	۵	۴	3	3	2	3	3	4	۳۰	R	-
عبدلی و همکاران (۱۳۹۹)	۳	۴	۴	۴	۴	۳	۳	۳	۴	۴	۳۶	R	-
اکبری نفت‌چالی و همکاران (۱۳۹۹)	4	5	4	4	3	4	4	3	5	4	39	R	-
خوشکار و همکاران (۱۳۹۸)	۲	۲	۱	۳	۲	۳	۲	۳	۲	۲	۲۲	-	Q

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

امتیازهای ارائه شده براساس شاخص مد، نشان داد، دو پژوهش باتوجه به اینکه از مجموع ۵۰ امتیاز، زیر ۳۰ دریافت نمودند و برحسب دستورالعمل حد کفایت امتیاز این تحلیل پژوهش‌هایی که امتیاز ۳۰ و بالاتر را کسب نمایند، مورد تأیید هستند، حذف گردیدند و به همین دلیل از دور بررسی خارج شدند. در ادامه اقدام به استخراج ابعادِ علائم اختلال روان پویایی می‌شود. براین اساس به منظور تعیین مؤلفه‌های یادشده از روش امتیازی زیر استفاده می‌شود. برمبنای این روش کلیه‌ی معیارهای فرعی استخراج شده از متن مقالات تایید شده، در ستون جدول نوشته می‌شود و سپس در ردیف هر جدول نام محققان پژوهش‌های تایید شده آورده می‌شود. بر مبنای استفاده از هر پژوهشگر از معیارهای فرعی نوشته شده در ستون جدول، علامت «R» درج می‌شود، سپس امتیازهایی هر P در ستون معیارهای فرعی، باهم جمع می‌شود و امتیازهای بالاتر از میانگین پژوهش‌های انجام شده، به عنوان مؤلفه‌های پژوهش انتخاب می‌شوند.

 

جدول (۲) فرآیند تعیین مولفه‌های اصلی پژوهش

موقعیت پژوهش‌ها	محققان	علائم ادراکی[54]	علائم رفتاری	علائم نگرشی[55]	علائم عملکردی	علائم انگیزشی[56]	علائم شغلی[57]	علائم کار راهه[58]
پژوهش‌های بین‌المللی	هیمِریچ (۲۰۲۰)	R	-	R	-	-	-	R
	هافمن (۲۰۱۹)	-	R	R	R	R	-	R
	نِهیم و همکاران (۲۰۱۹)	R	-	-	-	R	R	-
	تام و همکاران (۲۰۱۹)	-	-	-	R	R	R	-
	کِندی (۲۰۱۷)	R	-	R	-	-	R	R
پژوهش‌های داخلی	عبدلی و همکاران (۱۳۹۹)	R	-	R	-	R	-	R
	اکبری نفت‌چالی و همکاران (۱۳۹۹)	-	R	R	R	-	R	-
جمع		۴	۲	۵	۳	۴	۴	۴

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

بر اساس این تحلیل نیز مشخص شد، پنج مولفه‌ی دارای بیشترین فراوانی هستند و براین مبنا در این پژوهش به عنوان مؤلفه‌های اختلال روان پویایی حسابرسان مورد بررسی قرار می‌گیرند.

 

 

ب) شناسایی مضامین نفوذ قدرتِ شریک

همانند مراحل فوق و با پیروی از روش ارزیابی انتقادی در این بخش نفوذ قدرتِ شریک مشخص می‌گردد.

 

جدول (۳) فرآیند تحلیل حیاتی پژوهش‌های غربال شده

معیارهای ارزیابی انتقادی       مقاله‌ها	اهداف تحقیق	منطق روش تحقیق	طرح تحقیق	نمونه برداری	جمع آوری داده‌ها	انعکاس پذیری	ملاحضات اخلاقی	دقت تجزیه و تحلیل	بیان‌تئوریک و شفاف یافته‌ها	ارزش تحقیق	جمع	تایید	حذف
												R	Q
لو و همکاران[59] (20۲۰)	۳	۵	۴	۳	۳	۳	4	5	4	4	38	R	-
هودینس و همکاران[60] (۲۰۲۰)	۴	۴	۴	۴	۴	۴	۴	۳	۴	4	۳۹	R	-
ماستیو و دووِنی[61] (۲۰۱۹)	۳	۳	۳	۳	۳	۴	۳	۳	۳	۵	۳۳	R	-
دیکیریو و همکاران[62] (۲۰۱۹)	۳	۳	۳	۲	۳	۲	۳	۲	۲	۳	۲۷	-	Q
چیمِر و گیتِر[63] (۲۰۱۸)	۴	۴	۳	۴	۲	۳	۴	۴	۴	۴	۳۶	R	-
پَتِرسون و همکاران[64] (۲۰۱۸)	۴	۴	۴	۵	۴	۳	۴	۴	۴	۴	۳۹	R	-
خداوردی و همکاران (۱۳۹۹)	۵	۳	۴	۳	۴	۳	۴	۳	۴	۴	۳۷	R	-
سپهوند و همکاران (۱۳۹۹)	3	3	3	3	2	3	3	۴	۴	۵	۳۲	R	-
سیف و زادهت (۱۳۹۸)	۳	۲	۳	۲	۳	۲	۲	۲	۳	۳	۲۵	-	Q

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

امتیازهای ارائه شده براساس شاخص مد، نشان داد، از مجموع ۱۳ پژوهش مرتبط با نفوذ قدرتِ شریک، ۴ پژوهش باتوجه به اینکه از مجموع ۵۰ امتیاز، زیر ۳۰ دریافت نمودند و برحسب دستورالعمل حد کفایت امتیاز این تحلیل پژوهش‌هایی که امتیاز ۳۰ و بالاتر را کسب نمایند، مورد تأیید هستند، حذف گردیدند و به همین دلیل از دور بررسی خارج شدند. در ادامه اقدام به استخراج مضامین پژوهش می‌شود. براین اساس به منظور تعیین مضامین نفوذ قدرتِ شریک از روش امتیازی زیر استفاده می‌شود.

 

 

جدول (۴) فرآیند تعیین مولفه‌های اصلی پژوهش

موقعیت	محققان	نفوذ قدرت برمبنای رفتار	نفوذ قدرت برمبنای سنت	نفوذ قدرت برمبنای قانون	نفوذ قدرت برمبنای فرهنگ	نفوذ قدرت برمبنای شخصیت	نفوذ قدرت برمبنای پذیرش جمعی	نفوذ قدرت برمبنای تخصص	نفوذ قدرت برمبنای سیاست	نفوذ قدرت برمبنای رسانه
پژوهش‌های بین‌المللی	لو و همکاران (20۲۰)	R	R	R	R	-	-	R	-	-
	هودینس و همکاران (۲۰۲۰)	-	R	-	-	R	-	R	R	-
	ماستیو و دووِنی (۲۰۱۹)	-	R	R	R	R	-	R	R	-
	چیمِر و گیتِر (۲۰۱۸)	R	-	R	R	-	-	-	R	R
	پَتِرسون و همکاران (۲۰۱۸)	R	-	R	-	R	R	R	R	-
داخلی	خداوردی و همکاران (۱۳۹۹)	R	-	R	-	-	R	R	-	-
	سپهوند و همکاران (۱۳۹۹)	-	R	-	R	-	-	-	R	-
جمع		۴	۴	۵	۴	۳	۲	۵	۵	۳

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج از تأیید ۶ بُعد برای سنجشِ نفوذِ قدرتِ شریک بر مبنای اطلاعات بر اساس حد بالای توزیع فراوانی حکایت دارد. در ادامه باهدفِ تعیین حدِ اجماع نظری خبرگان، پایایی ابعادِ شناسایی شده در راستایِ متغیرهای پژوهش در قالبِ تحلیل دلفی مشخص می‌شود.

 

 

 

 

 

 

 

جدول (۵) فرآیند تحلیل دلفی برای تعیین اجماع نظر خبرگان

		دور اول دلفی		دور دوم دلفی		نتیجه
		میانگین	ضریب توافق	میانگین	ضریب توافق
متغیرهای پژوهش	علائم اختلال روان پویایی	۲۰/۵	۶۰/۰	۳۰/۵	۶۵/۰	تایید	علائم ادراکی	مضامینِ سنجشِ متغیرهای پژوهش
		۴	۳۵/۰	علائم نگرشی
		۳۰/۵	۶۵/۰	۵۰/۵	۷۵/۰	تایید	علائم انگیزشی
		۲۰/۵	۶۰/۰	۳۰/۵	۷۰/۰	تایید	علائم شغلی
		۳	۲۰/۰	علائم کار راهه شغلی
	ابعادِ نفوذ قدرت	۶	۸۰/۰	۲۰/۶	۸۵/۰	تایید	نفوذ قدرت برمبنای فرهنگ
		۵	۵۰/۰	۱۰/۵	۵۵/۰	تایید	نفوذ قدرت برمبنای تخصص
		۲	۲۰/۰	نفوذ قدرت برمبنای قانون
		۲۰/۵	۶۰/۰	۳۰/۵	۶۵/۰	تایید	نفوذ قدرت برمبنای رفتار
		۴	۳۵/۰	نفوذ قدرت برمبنای سنت
		۶	۸۰/۰	۱۰/۶	۸۲/۰	تایید	نفوذ قدرت برمبنای سیاست

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

نتایج پس از دو دور تحلیل در گام دلفی نشان داد، از حذف ۴ بُعدِ سنجشِ متغیرهای پژوهش حکایت دارد. لذا بر اساسِ ابعاد تعیین شده، چارچوب نظری پژوهش به ترتیب زیر تدوین می‌شود.

 

 

 

 

 

 

 

هژمونی قدرت شریک

هژمونی فرهنگ

هژمونی تخصص

هژمونی رفتار

علائم اختلال سایکودینامیک

علائم ادراکی

علائم انگیزشی

علائم شغلی

H₁

هژمونی سیاست

شکل (۴) چارچوب اقتباسی پژوهش جهت آزمون فرضیه

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

۲) یافته‌های بخش کمی

در این بخش برای آزمون فرضیه‌ پژوهش از معادلات ساختاری با استفاده از نرم‌افزار ( ) استفاده می‌شود. در این روش ابتدا پایایی و روایی متغیرهای پژوهش را بر اساس روش حداقل مربعات جزئی مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس با استفاده از برازش مدل، فرضیه‌ها آزمون می‌شوند. اما ابتدا آمار توصیفی متغیرهای پژوهش ارائه می‌شود:

 

جدول (۶) آمار توصیفی متغیرهای پژوهش

شاخص ها	نمادها	میانگین	میانه	انحراف معیار	حداقل	حداکثر
نفوذ قدرت برمبنای فرهنگ	CPC	۹۱/۳	۵۲/۳	۰۴/۱	۲۱/۱	5
نفوذ قدرت برمبنای تخصص	EPC	۱۶/۳	۰۸/۳	۹۶/۰	1	5
نفوذ قدرت برمبنای رفتار	BPC	۲۷/۴	۰۵/۴	۰۳/۱	۱۳/۱	5
نفوذ قدرت برمبنای سیاست	PPC	۴۳/۳	۲۶/۳	۲۷/۱	1	5
علائم ادراکی روان پویایی	PPS	۵۳/۳	۲۷/۳	۳۴/۱	۰۹/۱	۵
علائم انگیزشی روان پویایی	MPS	۹۳/۳	۶۴/۳	۹۵/۰	۱	۵
علائم شغلی روان پویایی	OPS	۱۰/۴	۸۹/۳	۱۳/۱	۱۱/۱	۵

منبع: یافته‌های پژوهشگر

بر اساس نتایج بدست آمده از آمار توصیفی مشخص گردید، بُعدِ نفوذ قدرت برمبنای رفتار با میانگینِ ۲۷/۴ نسبت به بقیه ابعاد متغیرهای پژوهش از سطح میانگین بالاتری برخوردار است. در واقع این نتیجه نشان می‌دهد، نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی نسبت به سایرِ لایه‌های قدرت در مؤسسه‌های حسابرسی بیشتر می‌تواند باعث سرخوردگی و ایجاد فشار کاری بالاتری برای حسابرسان گردد. از طرف دیگر مشخص شد، بالاترین میزان انحراف معیار مربوط به متغیر علائم ادراکی روان پویایی می‌باشد. در واقع نتیجه کسب شده نشان می‌دهد، این بُعدِ اختلال روان پویایی در قالبِ علائم ادراکی، بخش نامشهودی است که غالباً مشارکت‌کنندگان در این پژوهش، پاسخ‌های متفاوتی در طیف مقیاس لیکرت ارائه داده اند و این موضوع باعثِ افزایشِ انحراف معیار در سطح این بُعد شده است. در ادامه، در مرحله‌ی تحلیل استنباطی، برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها از روش آلفای کرونباخ که نوعی همسانی درونی می‌باشد، استفاده شده است. به طور معمول دامنه ضریب قابلیت آلفای کرونباخ از صفر به معنای عدم ارتباط مثبت تا یک به معنای ارتباط کامل قرار می‌گیرد و هرچقدر عدد به دست آمده به یک نزدیک‌تر باشد، قابلیت اعتماد پرسشنامه بیشتر می‌شود. همانطورکه در جدول 7، نشان داده شده است، میزان آلفای بالای 7/0 برای هر پرسشنامه، دلالت بر پایایی مناسب هر سه  پرسشنامه استفاده شده در این تحقیق دارد.

 

جدول (۷) جزئیات پرسشنامه

متغیرهای مکنون	آلفای کرونباخ (Alpha>0.7)
BPC	754/0
CPC	764/0
EPC	828/0
MPS	837/0
OPS	881/0
PDS	787/0
PPC	769/0
PPH	724/0
PPS	745/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

در ادامه بر اساس روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی  و نرم‌افزار     اقدام به ارائه برازشِ مطلوبیت مدل در حالت استاندارد و ضرایب معناداری (T-values) می‌شود.

 

 

 

شکل (۵) مدل مفهومی تحقیق در حالت استاندارد

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

 

شکل (۶) مدل مفهومی تحقیق همراه با ضرایب معناداری (T-values)

منبع: یافته‌های پژوهشگر

مدل‌های معادلات ساختاری به طور معمول ترکیبی از مدل‌های اندازه‌گیری (نشان‌دهنده زیر مؤلفه‌های متغیر‌های مکنون) و مدل‌های ساختاری (نشان‌دهنده روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته) هستند. برای سنجش برازش مدل اندازه‌گیری از پایایی شاخص، روایی همگرا و روایی واگرا استفاده شد. در سنجشِ اعتبار هریک از گویه‌ها پایایی ترکیبی ( ) هر یک از سازه‌ها و متوسط واریانس استخراج شده  ( ) سنجش گردید. مقادیر بیشتر از 4/0 برای ضرایب بارهای عاملی، بیشتر از 5/0 برای متوسط واریانس استخراج شده ( ) و بیشتر از 7/0 برای پایایی مرکب ( ) بیانگر برازش مناسب مدل‌های اندازه‌گیری‌اند و اینکه از نظر پایایی و روایی همگرا هستند (هالاند^[65]، 1999). نتایج این شاخص‌ها در جدول 8 آمده است.

 

جدول (۸) آمار توصیفی و نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی( )

		بارعاملی ( )	انحراف معیار	میانگین	متغیرهای آشکار	متغیر مکنون
/0693	/0566	/0489	/0600	3/78	PPC	PPH
		/0674			BPC
		/0532			CPC
		/0698			EPC
/0889	/0801	/0870	1/050	4/04	BPC1	BPC
		/0918			BPC2
/0820	/0695	/0795	0/860	3/62	CPC1	CPC
		/0871			CPC2
/0921	/0854	/0921	1/130	3/39	EPC1	EPC
		/0927			EPC2
/0745	/0593	/0708	0/710	3/71	MPS	PDS
		/0729			OPS
		/0669			PPS
/0894	/0808	/0865	0/890	4/07	PPC1	PPC
		/0932			PPC2
/0782	/0642	/0768	0/880	3/57	PPS1	PPS
		/0833			PPS2
0/924	0/859	0/916	0/840	3/95	MPS1	MPS
		0/938			MPS2
0/943	0/893	0/953	1/300	3/63	OPS1	OPS
		0/937			OPS2

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

پس از انجام دادن تحلیل عاملی تأییدی، مشخص شد که تمامی گویه‌ها دارای بارعاملی بالاتر از ملاک 4/0، متوسط واریانس استخراج شده بالای 7/0 و پایایی مرکب بالای 5/0 می‌باشند که نشان از مناسب بودن این معیار و پایایی مناسب مدل‌های اندازه‌گیری دارد. از طرف دیگر، روایی واگرا وقتی در سطح قابل قبولی است که   برای هر سازه بیشتر از واریانس اشتراکی میزان بین آن سازه و سازه‌های دیگر در مدل باشد. بررسی این امر توسط ماتریسی صورت می‌گیرد که خانه‌های این ماتریس حاوی مقادیر ضرایب همبستگی بین سازه‌ها و جذر مقادیر   مربوط به هر سازه است. براساس نتایج همبستگی‌ها و جذر   که روی قطر جدول 9 قرار داده شد، می‌توان روایی واگرای مدل را در سطح سازه از نظر معیار فورنل- لارکر نتیجه گرفت.

 

جدول (۹) همبستگی‌های میان متغیرهای مکنون و مقادیر

متغیرهای پژوهش	نماد	CPC	EPC	BPC	PPC	PPS	MPS	OPS
نفوذ قدرت برمبنای فرهنگ	CPC	125/0
نفوذ قدرت برمبنای تخصص	EPS	066/0	920/0
نفوذ قدرت برمبنای رفتار	BPC	125/0	316/0	890/0
نفوذ قدرت برمبنای سیاست	PPC	248/0	187/0	083/0	890/0
علائم ادراکی روان پویایی	PPS	263/0	267/0	174/0	205/0-	800/0
علائم انگیزشی روان پویایی	MPS	306/0	249/0	131/0	063/0-	307/0	920/0
علائم شغلی روان پویایی	OPS	063/0	217/0	584/0	073/0	220/0	266/0	940/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

پس از سنجش روایی و پایایی مدل اندازه‌گیری، مدل ساختاری از طریق روابط بین متغیرهای مکنون ارزیابی شد. در پژوهش حاضر از دو معیار ضریب

تعیین ( ) و ضریب قدرت پیش‌بینی  ( )، استفاده شده است.  معیاری است که نشان از تأثیر یک متغیر برونزا بر یک متغیر درونزا دارد. مطابق با شکل 5، مقدار  برای سازه‌های درونزای پژوهش محاسبه شده است که می‌توان مناسب بودن برازش مدل ساختاری را تأیید نمود. درضمن، به منظور بررسی قدرت پیش بینی مدل از معیاری با عنوان  استفاده شد. باتوجه به نتایج این معیار در جدول 10 می‌توان نتیجه گرفت که مدل، قدرت پیش‌بینی «قوی» دارد.

 

جدول (۱۰) مقادیر ضریب تعیین( ) و ضریب قدرت پیش بینی ( )

0.350	0.471	BPC
0.175	0.283	CPC
0.397	0.488	EPC
0.413	0.503	MPS
0.460	0.537	OPS
0.106	0.220	PDS
0.187	0.263	PPC
0.288	0.475	PPS

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

پس از برازش بخش اندازه‌گیری و ساختاری مدل پژوهش حاضر، به منظور کنترل برازش کلی مدل از معیاری با عنوان  ^[66]  استفاده شد که سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برایآن معرفی شده است. این معیار از طریق فرمول 2 محاسبه می‌گردد:

 

(2)

 

    از میانگین مقادیر اشتراکی متغیرهای مکنون پژوهش به دست می‌آید.

 

باتوجه به اینکه معیار   مقدار 433/0 به دست آمده است، برازش کلی مدل در حد «قوی» تأیید می‌شود. پس از بررسی برازش مدل‌های اندازه‌گیری و مدل ساختاری و داشتن برازش مناسب مدل‌ها، فرضیه‌ پژوهش، بررسی و آزمون شد. در ادامه، نتایج ضرایب معناداری برای هر یک از فرضیه‌ها، ضرایب استاندار شده مسیرهای مربوط به هر یک از فرضیه‌ها و نتایج حاصل از بررسی فرضیه  در سطح اطمینان 95 درصد در جدول 12  ارائه شده است.

جدول (۱۱) نتایج برازش مدل کلی متغیر‌های تحقیق

متغیرهای مکنون
BPC	77/0	471/0	70/0	40/0	52/0
CPC	62/0	283/0
EPC	72/0	488/0
MPS	74/0	503/0
OPS	63/0	537/0
PDS	71/0	220/0
PPC	70/0	263/0
PPH	71/0	--
PPS	73/0	475/0

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

جدول (۱۲) آزمون فرضیه‌ پژوهش

فرضیه	روابط علی بین متغیرهای پژوهش	ضریب مسیر( )	ضریب معناداری ( )	نتیجه آزمون
	نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تاثیر معناداری دارد.	46/0	46/6	تایید

منبع: یافته‌های پژوهشگر

 

ضرایب معناداری متغیرها در شکل (۶) و جدول (۱۲) بیان شده است. باتوجه به این که ضرایب معناداری متغیرها بیشتر از قدر مطلق 96/1 می‌باشد فرضیه‌ها تایید می­شوند. به عبارت دیگر مشخص گردید، نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تاثیر مثبت و معنادار دارند.

 

بحث و نتیجه‌گیری

علم روانشناسی امروزه به عنوان یک مبنا در سایر رشته‌های دیگر همچون حسابرسی در حال توسعه است و توجه به آن می‌تواند به تعاملات اجتماعی و حرفه‌ای در قالب رفتار سازمانی کمک شایان توجهی نماید (ملانظری و اسماعیلی‌کیا، ۱۳۹۳). یکی از این رویکردهای علم روانشناسی، رویکرد روان پویایی یا اصطلاحا روان پویایی می‌باشد. رویکرد روان پویایی یا روان پویایی شامل تمام نظریه‌های روانشناختی می‌شود که عملکرد انسان را براساس تعامل محرک‌‌های بیرونی و نیروهای درونی شخص، به ویژه ضمیر ناخودآگاه و بین ساختارهای مختلف شخصیتی مورد مشاهده قرار می‌دهد (هافمن، ۲۰۱۹). در واقع، روان پویایی از طریق ذهن ناخودآگاه که شامل فرآیندهای ذهنی است که برای ضمیرآگاه غیرقابل دسترس هستند، بر تصمیمات، احساسات و رفتار و عملکردهای فردی تأثیر می‌گذارد و باعث افول کارکردهای حرفه‌ای فرد می‌گردد. به عبارت ساده‌تر، رویکرد روان پویایی یا روان پویایی به شدت در کارکردهای فرد تعیین‌کننده است، چراکه فشارهای روانی از طریق ضمیر ناخودآگاهی باعث ایجاد اختلال‌های ادراکی و ذهنی می‌شوند، اختلالاتی که فرد کنترلی بر روی آن‌ها ممکن است نداشته باشد. در واقع افکار و احساسات ناخودآگاه می‌توانند به صورت کنش‌ پریشی به ذهن آگاه منتقل شوند، که به‌طور عمومی به عنوان لغزش‌های فرویدی یا لغزش عملکردی شناخته می‌شوند (پیلیتایر و همکاران، ۲۰۱۹). هدف این پژوهش بررسی تأثیرِ نفوذِ قدرتِ شریک حسابرسی بر علائمِ اختلالِ روان پویایی حسابرسان می‌باشد. براساس نتیجه آزمون فرضیه پژوهش مشخص شد، نفوذ قدرتِ شریک حسابرسی بر تحریکِ اختلال روان پویایی در حسابرسان تأثیر مثبت و معناداری دارد. در تفسیر این نتیجه باید بیان نمود، از نظر ویژگی‌های نفوذ قدرت آمرانه ذکر این نکته مهم است که افراد قرارگرفته در این موقعیت تلاش می‌نمایند تا با جدیت و رسمیت بالا، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها را به دقت پیاده‌سازی نمایند و رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند که بیشتر شکل محافظه‌کاری دارد. این افراد به واسطه قدرت شکل‌گرفته، اغلب رفتاری سیتیزه جویانه از خود در برابر زیردستان از خود به نمایش می‌گذارد که این موضوع بشدت می‌تواند کارکردهای افراد در قضاوت‌های حرفه‌ای را تحت تاثیر قرار دهد. به عبارت دیگر، تسلطِ قدرت شرکتِ حسابرسی براساس رفتارهای آمرانه[67] به دلیل کاهشِ آزادی عمل حسابرسان، سببِ سرخوردگی تدریجی آنان می‌شود و این موضوع ضمن افزایشِ استرس و فشارکاری بر آنان، زمینه‌ی بروزِ علائم اختلالِ روان پویایی در آنان بالا می‌رود و می‌تواند کیفیت حسابرسی را کاهش دهد. این موضوع را می‌توان از دو مبحث مورد بررسی قرار داد. اول اینکه به دلیلِ ماهیتِ حرفه‌ی حسابرسی که رویکردِ فردی استقلال‌طلبانه را در خود به عنوان یک ارزش نهادینه نموده است، تحتِ تسلطِ قدرت‌گرایانه‌ی شریک حسابرسی، انگیزه و علائق حرفه‌ای متصدیان این حوزه تحت تأثیر قرار می‌گیرد و به تدریج با فرسایش شغلی مواجه خواهند شد و کمتر مشارکت برای ارائه‌ی بهترین نقش خود می‌نمایند. دوم اینکه تسلط آمرانه‌ی شریک حسابرسی، پیامدهای شغلی مانندِ ترک موسسه؛ افزایش غیبت و بیماری؛ ارائه‌ی رفتارهای غیرحرفه‌ای مانندِ زد و بند با صاحبکاران را احتمالاً به همراه داشته باشد و این موضوع همچنین بهره‌وری موسسه را به شدت کاهش می‌دهد و باعث کاهش کیقیت قضاوت‌های حرفه‌ای حسابرسان می‌شود. لذا نفوذِ قدرت رفتار آمرانه شامل بُعدی از رفتار شریک با زیردستان در چارچوب قانون و مقررات رسمی محسوب می‌شود که براساس آن شریک نقش خود را برای نیل به اهدافی معین، که احتمالاُ تدوین آن اهداف نیز احتمال مغایر با نیازها و انتظارات حسابرسان است را با شدیدترین رفتارهای آمرانه به حسابرسان تحمیل می‌کند و این موضوع باعث می‌گردد تا کارکردهایِ حسابرسان علائم اختلالِ روان پویایی را به همراه داشته باشد، علائمی که طیفی از انگیزه‌های فردی؛ سوگیری‌های ادراکی و تعارضات شغلی را به همراه خواهد داشت. نتیجه‌ی کسب شده با پژوهش‌های لو و همکاران (20۲۰)؛ چیمِر و گیتِر (۲۰۱۸)؛ پَتِرسون و همکاران (۲۰۱۸) و خداوردی و همکاران (۱۳۹۹) مطابقت دارد.

براساس نتایج کسب شده پیشنهاد می‌شود، مؤسسه حسابرسی همچون هر ساختار سازمانی نیازمندِ وجود دانش مدیریتی و اجتماعی و فرهنگی است، چراکه حسابرسان بِسان تمام افراد متصدی یک حرفه، دارای نیازهای روانی و رفتاری هستند که در کنارِ نیازهای مادی می‌تواند عملکردهای فردی را تقویت نماید. لذا شیوه‌های مدیریت و به خصوص توسعه‌ی گسترده قدرت در چنین ساختارهایی، در عین حال که می‌بایست پوشش‌دهنده‌ی قوانین و استانداردهای مربوط به شکل کاملاً مکانیکی و رسمی باشد، اما نباید یک طرفه و دستوری باشد و به آمرانه‌ترین شکل ممکن بر حسابرسان تحمیل شود. بر این مبنا تدوین دستورالعمل‌هایی در خصوص کسب استانداردهای مدیریتی در چنین مؤسسه‌هایی که دارای وظایف مهمی در قبال اجتماع و سرمایه‌گذاران می‌باشد، می‌تواند به افزایش پویاییِ تعامل حسابرسان با شرکاء حسابرسی منجر شود و زمینه افزایش اثربخش کیفیتِ خدمات حسابرسی را مهیا سازد. از طرف دیگر در این حوزه، تمرکز صِرف یا تمرکز دارای اولویت بر سنوات یک فرد متقاضی، برای انتصاب به عنوان شریک حسابرسی از جانب نهادهای نظارت‌کننده نمی‌تواند مبنای اقناعی مناسبی برای کارکردهای مؤسسه‌ی حسابرسی تلقی شود. بلکه پیشنهاد می‌شود با تصویبِ لوایح نظارتی و ایجادِ آزمون‌های رفتاری و شخیصتی همسو با ویژگی‌های حرفه‌ای و مسئولیتی حسابرسی، افرادی به عنوان شریک حسابرسی نائل شوند که قابلیت‌های رفتاری و تخصصی را همسو با شخصیت حرفه حسابرسی داشته باشند. از طرف دیگر در خصوص اختلالِ روان پویایی در حسابرسان، پیشنهاد می‌شود، به منظور جلوگیری از روان پویایی در عملکردهای حسابرسان، مجموعه علل شغلی ایجادکننده فشار بر حسابرسان از جانب نهادهای نظارتی موردتوجه قرار گیرد تا براساس آن حد متعادل‌تری از ویژگی‌های حرفه‌ای برای حسابرسان به طور برابر و عدالت‌مند ایجاد گردد. به عبارت دیگر ایجاد چارچوب‌های رفتاری منعطف در کنار پیگیری قوانین باعث خواهد شد تا سطح برنامه‌ریزی‌های حسابرسان و شرکای مؤسسات حسابرسی در چارچوب قوانین و مقررات صورت گیرد و برخی از شرکا به واسطه نفوذ و شکاف‌های قانونی، باعث برهم‌زدن تعادل در این رابطه نشوند و فشارهای بیشتری را به حسابرسان وارد نیاورند تا از این طریق حجم کاری مشخص و مدون بتواند ضمن ایجاد کنترل و احاطه حسابرس بر فشارهای روانی و جلوگیری از بروز اختلالاتی همچون روان پویایی، سطح کیفی خدمات قابل ارائه از جانب حسابرسان با به ذینفعان ارتقاء یابد.

 

 

[1] گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران. [e-mail]

[2] گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران. [e-mail]

[3] گروه حسابداری، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران. نویسنده مسئول. [e-mail]

[4] Nehme et al

[5] Psychodynamics

[6] Kennedy

[7] Jung

[8] Adler

[9] Erikson

[10] Jung

[11] Freud

[12] Van der Heijden

[13] Manfred et al

[14] Kernis

[15] Tam et al

[16] Himmerich

[17] McInnis

[18] Schruijer and Curseu

[19] Phillips et al

[20] Hegemony

[21] Power Transition (Hegemonic)

[22] Belic & Miklosi

[23] Cianci et al

[24] Cheng et al

[25] Lee et al

[26] Gholamrezaee & Hassani

[27] Professional career Job

[28] McInnis

[29] Schruijer & Curseu

[30] James & Stacey

[31] Alsted & Haslund

[32] Broberg et al

[33] Johnson et al

[34] Janssen

[35] Jusoh et al

[36] Elstad & Vabo

[37] Elovainio et al

[38] Willemse et al

[39] Soobaroyen & Chengabroyan

[40] Lo´pez & Peters

[41] Gan

[42] Lilly

[43] Hill

[44] Gummer

[45] Avelino & Wittmayer

[46] Rapkin & Thompson

[47] Hair et al

[48] Mix Method

[49] Meta-Synthesis

[50] Pelletier et al

[51] Nehme et al

[52] Tam et al

[53] Kennedy

[54] Perceptual Psychodynamic Symptoms

[55] Cognitive Psychodynamic Symptoms

[56] Motivational Psychodynamic Symptoms

[57] Occupational Psychodynamic Symptoms

[58] Career Job Psychodynamic Symptoms

[59] Lu et al

[60] Hodgins et al

[61] Mastio & Dovey

[62] De Cieri et al

[63] Schirmer and Geithner

[64] Patterson et al

[65] Hulland

[66] Goodness of Fit

[67] Authoritarian behaviors

مراجع

فهرست منابع

• اشرفی، ملیحه، ولیان، حسن، و عبدلی، محمدرضا، 1401. تحلیل میک‌مک جهت شناخت رویکرد سایکودینامیک درکارکردهای کیفی حسابرسان: تحلیل ماتریس قطبی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 11(42)، صص. 281-302.
• اکبری نفت چالی، عیسی، پورحیدری، امید، و خدامی‌پور، احمد، 1398. تأثیر تجربه بر رفتارهای غیرارادی حسابرسان. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 11(41)، صص. 197-228.
• ایمانی‌برندق، محمد، 1393. چالش‌های پیش‌روی الزامی‌شدن حسابرسی عملکرد در دستگاه‌های دولتی ایران. حسابداری سلامت، 3(4)، صص. 1-19.
• بشیری‌منش، نازنین.، مداح، احسان، و آگاهی، فهیمه، 1401. تأثیر سوگیری رفتاری مدیران بر استراتژی‌های حسابرسان در مواجه با ریسک حسابرسی. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(3)، صص. 25-52
• جعفریان، مائده، صفری‌گرایلی، مهدی، و ولیان، حسن، 1400. رویکرد تحول‌گرایانه صاحبکار و بی‌طرفی حسابرس با تأکید بر هویت حرفه‌ای حسابرس. تحقیقات حسابداری و حسابرسی، 13(52)، صص. 147-166.
• خاتونی، مرضیه.، ملا‌حسن، مریم، و خوئینی‌ها، سعید، 1390. بررسی استرس شغلی و عوامل مرتبط با آن در حسابداران دانشگاه علوم پزشکی قزوین. فصلنامه سلامت کار ایران، 8(2)، صص. 66-78.
• خداوردی، محمدمهدی، گرجی، محمدباقر، نصیری، مجید، و رستگار، عبدالغنی، 1399. ارائه الگوی اولویت‌های پیشگیری قلدری سازمانی: رویکرد فراگیر تفسیری-ساختاری. مدیریت فرهنگ سازمانی، 18(3)، صص. 485-515
• خلیفه سلطانی، سید احمد و براری، سمانه، 1394. بررسی علل و پیامدهای استرس نقش حسابرس. فصلنامه علمی پژوهشی حسابداری مالی، 7(82)، صص. 49، 32-55.
• خوشکار، فرزین، جدیری، مسعود، و لویمی، رضا، ۱۳۹۸. عوامل ایجاد فشار عصبی در حسابرسان و نقش آن بر عملکرد آن‌ها. نشریه پژوهش در حسابداری و علوم اقتصادی، ۹(۴)، صص. ۳۳-۴۲.
• رجب‌دری، حسین، وکیلی‌فرد، حمیدرضا، سالاری، حجت‌الله، و امیری، علی، 1401. رابطه نظریه‌های اخلاقی و رفتار اخلاقی در قضاوت حسابرسان. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(1)، صص. 113-142.
• زمانی، رضا و مهدوی، غلامحسین، 1399. تأثیر سبک‌های رهبری ملاحظات و ساختار و رده سازمانی بر تعهد حرفه‌ای حسابرسان. حسابداری سلامت، 9(1)، صص. 21-40.
• سپهوند، رضا، عارف‌نژاد، محسن، فتحی‌چگنی، فریبرز، و سپه‌وند، مسعود، 1399. رابطۀ قلدری سازمانی و سکوت سازمانی با نقش میانجی نقض قرارداد روان‌شناختی. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 21(2)، صص. 84-92
• سیف، الهین و زادهت، حسن، ۱۳۹۸. بررسی تأثیر ابعاد بدگمانی سازمانی بر قلدری محیط‌کار. پژوهشنامه مدیریت تحول، 10(1)، صص. 167-183.
• عارف‌منش، زهره و موسوی، مهران، 1401. تأثیر هویت حرفه‌ای حسابرس بر رابطه خودکارآمدی مذاکرات حسابرس و صاحبکار با بی‌طرفی. قضاوت و تصمیم‌گیری در حسابداری و حسابرسی، 1(3)، صص. 1-24
• عبدلی، محمدرضا، ولیان، حسن، بیگم‌جلالی، محدثه، و اوروئی، مهران، 1399. بررسی اثربخشی تئوری کاوشگری حسابرس بر ادراک‌ حرفه‌ای حسابرسان بر ‌اساس تئوری راف. حسابداری مدیریت، 13(46)، صص. 31-52.
• قاسمی، زهرا، حسین قلی زاده، رضوان، و نوغانی دخت بهمنی، محسن، ۱۳۹۷. عوامل مؤثر بر توزیع قدرت در شبکه سازمانی با تأکید بر رویکرد تحلیل شبکه. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، ۸(۱)، صص. ۱۳۳-۱۵۵.
• لطفی‌کاشانی، فرح و وزیری، شهرام، ۱۳۹۲. اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک بر کاهش علائم اختلال شخصیت مرزی. اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی، 8(28)، صص. 27-36.
• مرکز آموزش و تحقیقات حسابداری و حسابرسی حرفه‌ای، 1393. مجموعه‌ی قانون و مقررات جامعه حسابداران رسمی ایران. ناشر جامعه حسابداران رسمی ایران، صص. 1-107.
• مرویان‌حسینی، زهرا و لاری‌دشت‌بیاض، محمود، 1394. بررسی نقش فرسودگی شغلی در رابطه بین استرس و عملکرد شغلی حسابرسان. حسابداری سلامت، 4(1)، صص. 57-80
• ملانظری، مهناز و اسماعیلی‌کیا، غریبه، 1393. شناسایی ویژگی‌های روان‎شناختی اثرگذار بر مهارت حسابرسان در انجام قضاوت‌های حسابرسی. بررسی‏‌های حسابداری و حسابرسی، 21(4)، صص. 505-526
• موسوی‌کاشی، زهره و زاهدی قره‌بابا، داود، 1395. رابطه بین سبک‌های رهبری و رضایت شغلی در حسابرسان شاغل در مؤسسات حسابرسی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 5(20)، صص. 103-116.
• نورمحمدی، محمد و صفری‌گرایلی، مهدی، 1399. ارائه مدلی برای تبیین رابطه رهبری زهرآگین و هویت تیمی منسجم با تردید حرفه‌ای حسابرسان. دانش حسابرسی، ۲۰(۸۱)، صص. ۲۷۲-۲۹۷