رابطه رهبری توزیعی و خودکارآمدی و رضایت شغلی معلمان با نقش میانجی فرهنگ حمایت مدار

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 17، شماره 3 - شماره پیاپی 65، آذر 1402، صفحه 20-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

طیبه ارجمندی^{* 1}؛ سمیه قمری²

¹استادیار، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

²دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه پیام نور تهران جنوب.

چکیده

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه رهبری توزیعی با خودکارآمدی و رضایت شغلی معلمان بانقش میانجی فرهنگ حمایت مدار انجام شده است.
روش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا همبستگی می باشد ، جامعه آماری  معلمان مدارس ابتدایی دخترانه منطقه 4 تهران با جمعیتی بالغ  بر 658 نفر بوده و حجم نمونه نیز براساس جدول مورگان 343 نفر  برآورد گردید. روش نمونه گیری تصادفی طبقه_ای  بوده و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه های رهبری توزیعی ایلمور، خودکارآمدی  لیو ، رضایت شغلی  لیوو فرهنگ حمایت مدار لیو و پلاتکن می باشد. جهت تایید پایایی ابزار از ضریب آلفا کرونباخ  پرسشنامه استفاده شده که برای رهبری توزیعی 0.8 ، خودکارآمدی 0.7 ،رضایت شغلی 0.7 و فرهنگ حمایت مدار 0.8  برآورد گردیده است. روایی پرسشنامه های مذکور نیز به تایید چند تن از صاحبنظران و متخصصان مدیریت آموزشی رسیده است.  فرضیات پژوهش بوسیله مدلسازی معادلات ساختاری وآزمون سوبل مورد بررسی قرار گرفتند.
یافته ها: نتایج نشان دهنده رابطه مثبت و مستقیم  بین رهبری توزیعی و خودکارآمدی، رضایت شغلی و فرهنگ حمایت مدار و بین فرهنگ حمایت مدار و خودکارآمدی  و رضایت شغلی  می باشد. همچنین فرهنگ حمایت مدار در رابطه بین رهبری توزیعی و خودکارآمدی  نقش میانجی نداشته، اما در رابطه بین رهبری توزیعی و رضایت شغلی معلمان این نقش را ایفا می کند.
نتیجه گیری: سبک رهبری توزیع شده در ایجاد باور خودکارآمدی و رضایت شغلی نقش آفرین بوده است، همچنین فرهنگ حمایت مدار نیز به نوبه خود می تواند زمینه ارتقا رضایت شغلی معلمان را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

رهبری توزیعی؛ خودکارآمدی؛ رضایت شغلی؛ فرهنگ حمایت مدار؛ مدارس ابتدایی

مراجع

ابراهیمی، زهرا. محمد داودی، امیرحسین. (1395). رهبری توزیعی عامل موثر در بهبود فرهنگ سازمانی سازمان‌های آموزشی، اولین کنفرانس بین  المللی پژوهش‌های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی و مطالعات اجتماعی ایران.

ترشیزی فاروجی، هادی. زیرک، مهدی. مومنی مهموئی، حسن. حسین زاده، علی. (1398)، طراحی و تبیین مدل رهبری توزیعی در نظام آموزش  عالی(مورد مطالعه دانشگاه فردوسی مشهد)، فصلنامه مدیریت و رهبری آموزشی،13(2): 42-67

حسنی، رفیق. نعمتی، سمیه. (1394). تهیه و برازش مدلی برای بررسی تاثیر سبک رهبری توزیعی مدیران بر ابعاد توانمندسازی منابع انسانی در مدرسه های متوسطه شهر سنندج، فصلنامه نوآوری‌های مدیریت آموزشی،10(4): 31-47.

حیدری فرد، رضا. امامی، کوثر. طاهر زاده قهفرخی، سجاد. (1401) پیش بینی عملکرد شغلی معلمان بر اساس سبک رهبری توزیعی مدیران و راهبردهای خودمدیریتی، مجله پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، 5 (48):1-14.

زاهد بابلان، عادل. کریمیان پور، غفار. (1397). اثر رهبری توزیعی و سرمایه روانشناختی بر تعهد به تغییر با میانجیگری خودکارآمدی تغییر، پژوهش‌نامه مدیریت تحول، 10(20): 1-20.

فرحبخش، سعید. رسولی، سمانه. (1399). تأثیر رهبری توزیعی بر التزام شغلی و خودکارآمدی معلمان با میانجی‌گری عزت نفس سازمانی، مدیریت مدرسه، 7(2): 220-230.

کوه‌کن، عباس. شعبانی، عرفان. کارخانه، امین. (1400). تحلیل ارتباط بین فرهنگ سازمانی با خوکارآمدی و تنیدگی شغلی کارکنان دانشگاه فرهنگیان شهر تهران، فصلنامه پیشرفتهای نوین در مدیریت آموزشی،2(4): 46-74 .

یاسینی، علی. محمدی، فایق. یاسینی، طاهره. (1393). تأثیر رهبری توزیع شده بر تعهد سازمانی و رضایت شغلی معلمان مدارس ابتدایی کرج (بررسی نقش میانجیگری متغیر خوش بینی تحصیلی معلمان)، مدیریت و برنامه ریزی در نظام های آموزشی، 7(1): 146-176.

Akdemir, Ö. A., & Ayik, A. (2017). The Impact of Distributed Leadership Behaviors of School Principals on the Organizational Commitment of Teachers. Universal Journal of Educational Research, 5(12) :18-26.

Bandura, A. (2006). Adolescent development from an agentic perspective. In: Pajares F and Urdan T (eds) Self Efficacy Beliefs of Adolescents, Greenwich: Information Age Publishing, 15: 1–43.

Duyar, I., Gumus, S., & Bellibas, M. S. (2013). Multilevel analysis of teacher work attitudes: The influence of principal leadership and teacher collaboration, International Journal of Educational Management, 27(7): 700-719.

Dutta, V., & Sahney, S. (2016). School leadership and its impact on student achievement: The mediating role of school climate and teacher job satisfaction, International Journal of Educational Management, 30(6): 941–958.

Elmore, R. F. (2000). Building a new structure for school leadership, American Educator, 23 (4): 6-13.

Flores G, Fowler DJ, Posthuma RA (2020) Educational leadership, leader-member exchange and teacher self-efficacy, Journal of Global Educating Research.4 (2): 140–153.              

Granziera H, Perera., HN. (2019). Relations among teachers’ self-efficacy beliefs, engagement, and work satisfaction: a social cognitive view. Contemporary Educational Psychology, 58 (2): 75–84.

Garcia Torres,D.( 2019). Distributed leadership, professional collaboration,and teacher job satisfaction in U.S.schools. Teaching and Teacher Education,79(3): 111-123.

Gligorovic, B., Nikolic, M., Terek, E., Glusac. D., & Tasic, I. (2016). The impact of school culture on Serbian primary teachers’ job satisfaction, Hacettepe University, Journal of Educatıon, 31(2): 231–248.

Gunzel-Jensen F, Jain AK, Kjeldsen AM (2018). Distributed leadership in health care: the role of formal leadership styles and organizational efficacy. Leadership, 14(1):110–133.

Goddard, R., Goddard, Y., Sook Kim, E., & Miller, R. (2015). A theoretical and empirical analysis of the roles of instructional leadership, teacher collaboration, and collective efficacy beliefs in support of student learning, American Journal of Education, 121(4): 501–530.

Gumus¸ S., Bellibas¸ M. S., Esen, M., & Gumus, E. (2018). A systematic review of studies on leadership models in educational research from 1980 to 2014, Educational Management Administration & Leadership, 46(1): 25–48.

Harris, A., Leithwood, K., Day, C., Sammons, P., & Hopkins, D. (2007). Distributed leadership and organizational change: Reviewing the evidence, Journal of Educational Chang, 8(4): 337–347.

Heck, R. H., & Hallinger, P. (2009). Assessing the contribution of distributed leadership to school improvement and growth in math achievement, American Educational Research Journal, 46(3): 659–689.

Hiwa, H., Durmaz, O., & Demir, S. (2021). Leadership Styles and their effects on Organizational Effectiveness, Journal of Management and Marketing 2(2):  26-33.

Hosford, S., & O’Sullivan, S. (2016). A climate for self-efficacy: the relationship between school climate and teacher efficacy for inclusion, International Journal of Inclusive Education, 20(6): 604–621.

Hulpia, H., Devos, G., & Rosseel, Y. (2009). The relationship between the perception of distributed leadership in secondary schools and teachers’ and teacher leaders’ job satisfaction and organisational commitment, School Effectiveness and School Improvement, 20(3): 291–317.

Klassen RM, Chiu MM (2010) Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology. 102(3):741–756. 

Lashway, L. (2006). Distributed leadership, In: Smith SC and Piele PK (eds) School Leadership: Handbook for Excellence in Student Learning, Thousand Oaks: Corwin, 245–265.

Lee, S.M., Olson, D.L., & Trimi, S. (2012). Co‐innovation: convergenomics, collaboration, and co‐creation for organizational values, Management Decision, 50(5): 817-831.

Liu, Y., Bellibaş, M. Ş., & Gümüş, S. (2021). The Effect of Instructional Leadership and Distributed Leadership on Teacher Self-efficacy and Job Satisfaction: Mediating Roles of Supportive School Culture and Teacher Collaboration, Educational Management Administration & Leadership, 49(3): 430-453.

LauerMann F, Johannes K (2016) Teachers’ professional competence and wellbeing: understanding the links between general pedagogical knowledge, self-efficacy and burnout. Learning and Instruction. 45(2): 9–19.  

Mahdi, A. F., Zin, M. Z., Nor, M. R., Sakat, A. A., & Naim, A. S. (2012). The relationship between job satisfaction and turnover intention, American Journal of Applied Sciences, 9(9): 1518–1526.

Nzinga, J, McGivern G, English, M(2018), Examining clinical leadership in Kenyan public hospitals through the distributed leadership lens, Health policy and planning,.33(2): 27-34.

Polatcan, M. (2020). The Effect of Servant Leadership on Teacher Alienation: The Mediating Role of Supportive School Culture, International Online Journal of Educational Sciences, 12(5): 138-149.

Sewerin, T., & Holmberg, R. (2017). Contextualizing distributed leadership in higher education, Research & Development , 36(6): 1280- 1294.

Skaalvik EM, Skaalvik S (2014) Teacher self-efficacy and perceived autonomy: relations with teacher engagement, job satisfaction, and emotional exhaustion. Psychological Reports, 114(1): 68–77. 

Spillane, J. P. (2005). Distributed leadership, The Educational Forum 69(2): 143–150.

Supovitz, J., & Tognatta, N. (2013). The Impact of Distributed Leadership on Collaborative Team Decision Making, Leadership and Policy in Schools, Leadership and Poicy in Schools, 12 (2): 101-121.

Wang H, Hall NC, Rahimi S (2015) Self-efficacy and causal attributions in teachers: effects on burnout, job satisfaction, illness, and quitting intentions. Teaching and Teacher Education, 47(6):120–130.

Wan, S. W. Y., Law, E. H. F., & Chan, K. K. (2018). Teachers’ perception of distributed leadership in Hong Kong primary schools, School Leadership & Management, 38(1): 102-141

Zheng X, Yin HB, Liu Y (2019) the relationship between distributed leadership and teacher efficacy in China: the mediation of satisfaction and trust, Asia-Pacif Education Researcher, 28(6):509–518.