اثر تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه‌ای بر شدت مصرف انرژی در صنایع ایران

مدلسازی اقتصادی

مقاله 3، دوره 17، شماره 63، آذر 1402، صفحه 49-69   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/eco.2023.1995412.2788

نویسندگان

سیما حاجبی فرد¹؛ رضا روشن^{* 2}

¹دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصادانرژی، گروه اقتصاد، دانشکده کسب و کار و اقتصاد، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران، پست الکترونیکی: [e-mail]

²دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده کسب‌وکار و اقتصاد، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، ایران (نویسنده مسئول)، پست الکترونیکی: [e-mail]

چکیده

هدف این مقاله ارزیابی اثر تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه­ای بر شدت مصرف انرژی در صنایع ایران است. شاخص تمرکز صنعتی با استفاده از روش هرفیندال- هیرشمن و آنتروپی نسبی محاسبه شده­است. در این پژوهش، از روش پانل دیتا و مدل اثرات ثابت برای تخمین ضرایب مدل‌ها استفاده شده است. یافته‏های پژوهش نشان می‌دهد که در دوره  1397-1381 تمرکز صنعتی و واردات کالاهای سرمایه ای بر شدت مصرف انرژی اثر مثبت و معنادار دارند. به طوری که، با افزایش مقدار سهم صنعت به اندازه یک درصد در بازار، شدت مصرف انرژی به مقدار 089/0 تا 203/0 درصد  افزایش می‌یابد. همچنین، قیمت حامل های انرژی اثر منفی بر شدت مصرف انرژی دارد. با توجه به رابطه‌ی معکوس میان قیمت حامل‌های انرژی و شدت انرژی و کشش پایین قیمتی، لازمست که که به­ صورت منطقی قیمت انرژی صنایعی که آلودگی زیست محیطی ایجاد می­نمایند افزایش یابد تا شدت انرژی آنها کاهش یابد. همچنین، پیشنهاد می­شود که کالاهای سرمایه‌ایی وارد صنایع گردد که مصرف انرژی پایینی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

تمرکز صنعتی؛ شدت مصرف انرژی؛ داده های تابلویی؛ واردات کالاهای سرمایه ای؛ صنایع ایران

مراجع

• ابراهیمی­سالاری، تقی و قطب‌الدینیان­یزد، یاسمین (1392). تحلیلی از روند شدت مصرف انرژی در کشورهای عمده صادرکننده نفت خام طی دوره زمانی 1990 تا 2010، (سومین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین در نگهداشت انرژی). تهران، ایران.
• انواری، ابراهیم، فرازمند، حسن و شالیاری، فرزانه (1397). آزمون اثر غیرخطی رقابت‎پذیری بر نوآوری در صنایع ایران: با تاکید بر روش شبه پواسن و رگرسیون پنل آستانه‎ای، مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 8 (29)، 213-185.
• بیسادی، زینب، فریزاد، علی و اصغر بانوئی، علی (1399). تجزیه شدت انرژی در سطح بخشهای اقتصادی ای با تأکید بر دو اثر مقیاس و الگوی مصرف، فصلنامۀ اقتصاد و الگوسازی، 11(3)، 122-93.
• پورچرتوی، میرطاهر، دانش­جعفری، داود و جلال­آبادی، اسدالله (1386)، مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی صنایع، پژوهشنامه اقتصادی، 9(4)، 154-129.
• پور‏عبدالهان کویچ، محسن، محمدزاده، پرویز، فلاحی، فیروز، و حکمتی، فرید (1392). بررسی شاخص‌های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور، پژوهش‎های اقتصادی کاربردی، 1(2)، 88-71.
• حیدری، ابراهیم و دریانی، عاطفه (1394). بررسی رابطه ی میان شدت انرژی، مصرف انرژی و تورم درایران، (دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری)، تبریز، ایران.
• خداداد کاشی، فرهاد (1389). اقتصاد صنعتی، انتشارات سمت: تهران، چاپ اول.
• خدادکاشی، فرهاد (1378). ساختار و عملکرد بازار، نظریه و کاربرد آن در بخش صنعت، انتشارات موسسه­ی مطالعات و پژوهش­های اقتصادی، تهران، چاپ دوم.
• دهقانی، علی، مولایی، محمدعلی، حسین زاده، سمانه و هراتی، جواد (1393). بررسی تاثیر عملکرد بازار، هزینه های تبلیغات و نوآوری بر درجه تمرکز در صنایع تولید مواد غذایی و آشامیدنی ایران، فصلنامه سیاستگذاری پیشرفت اقتصادی،2(1)، 28-1.
• سهیلی، کیومرث، فتاحی، شهرام و ذبیحی دان، محمد سعید و هادی زادگان، معصومه (1393). بررسی ارتباط بین کارایی و تمرکز صنعتی در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی ایران، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 38(3)، 51-37.
• شاهین پور، علی، و خوش رفتار، افسانه (۱۳۹۸). بررسی تاثیر صادرات و واردات کالاهای سرمایه ای-واسطه ای بر ارزش افزوده در صنایع ایران. فصلنامه اقتصادکاربردی، ۹(۲۸)، 82-69.
• صادقی، سید کمال و سجودی، سکینه (1390). مطالعه ی عوامل موثر بر شدت انرژی در بنگاه های صنعتی ایران، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 8(29)، 180-163.
• کاظمی، عالیه، شکوری گنجوی، حامد، زینب، رئوفی، مهنار، حسین زاده و شکیبا، شیوا (1392). مروری بر مطالعات مدلسازی عرضه انرژی و انتخاب بهترین تحقیقات انجام شده در ایران با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی، پژوهش های برنامه‌ریزی و سیاستگذاری انرژی، 1(2)، 28-5.
• مکیان، سید نظام الدین، نوروزی، علی، کاظمی، ابوطالب، شهیکی تاش، محمد نبی و زنگی آبادی، پروانه (1394)، ارزیابی شدت انرژی و اثر تکنولوژی بر کارایی تقاضای صنعتی انرژی (مورد ایران)، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 4(16)، 242-209.
• یزدانی، مهدی، و توکلی، حسین (1399). تحلیل اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی و واردات کالاهای سرمایه‌ای بر شدت انرژی در بخش های اقتصادی ایران، فصلنامه اقتصادی و الگوسازی، 11(1)، 99-67.