تاریخ نگاری ناسیونالیستی میرزا فتحعلی آخوندزاده و ابراهیم پورداود

پژوهش نامه تاریخ

مقالات آماده انتشار، اصلاح شده برای چاپ، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1402   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/hstr.2023.1996397.1880

نویسندگان

علی فردوسی¹؛ امید سپهری راد^{* 2}؛ امیر اکبری³

¹دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام، گروه تاریخ،واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی ،بجنورد، ایران([e-mail])

²استادیار گروه تاریخ ، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران(نویسنده مسئول ) ( [e-mail])

³استادیار گروه تاریخ ، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران ([e-mail])

چکیده

مقاله حاضر به اندیشه های آخوندزاده(1227ـ 1295ق) و ابراهیم پورداود(1264ـ 1347ش) در خصوص تاریخ نگاری ناسیونالیستی و مقایسه فرهنگ و تمدن ایران باستان، در دورۀ معاصر می‌پردازد. در طول تاریخ، سرزمین ایران مورد تهاجم اقوام مختلف قرار گرفته اما هیچ کدام  به اندازۀ تهاجم تازیان ، مورد دشمنی قرار نگرفت. برخی روشنفکران، آن تهاجم را مصیبت‌بارترین فاجعۀ تاریخ ایران جلوه دادند . آخوندزاده به عنوان یک روشنفکر سکولار، در پییافتن ریشۀ اصلی واپسگرایی ایران در دورۀ قاجاریه بود. اوتهاجم تازیان و نقش اسلام در عقب‌ماندگی جامعۀ ایران را از عوامل اساسی قلمداد کرد و برای اثبات مدعای خود با قیاس میان وضعیت ایران در دوران باستان و دورۀ اسلامی، به تبیین تمایزات و تفاوت های این دو دوره به طور کلی پرداخت و نشان داد که عظمت ایران باستان، قابل قیاس با دورۀ اسلامی نبود. پورداود برخلاف آخوندزاده، مطالعات بسیاری در تاریخ و فرهنگ ایران باستان داشت، اوستا را به زبان فارسی ترجمه کرد با این همه، در خصوص تهاجم تازیان و نقش اسلام در عقب‌ماندگی جامعۀ ایران، نظری مشابه او داشت. پژوهش حاضر به آراء و نظرات آخوندزاده(1227ـ 1295ق) و ابراهیم پورداود(1264ـ 1347ش) در خصوص ایران باستان، و چگونگی اهمیتیافتن فرهنگ و تمدن آن دوران، در دورۀ معاصر می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

تاریخ نگاری؛ ناسیوناتیستی آخوندزاده؛ پورداود

مراجع