آلوکه‌خوانی و کاربردهای آن در آیین جشن و سرور سیستان

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 مرداد 1402

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2023.1986409.1567

نویسندگان

فاطمه الهامی^{* 1}؛ راضیه میرشکار²

¹گروه زبان و ادبیات فارسی - دانشکده مدیریت و علوم انسانی - دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار-

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار

چکیده

آلوکه در گویش سیستانی به معنای ترانه‌های عروسی است که در آیین پیوند ازدواج اجرا می‌شود. این ترانه‌ها در این منطقه به قدمت وجود انسان ریشه دارد و بیانگر غنای فرهنگی و تمدن کهن این خطه است. آلوکه در مضامین مذهبی، عشقی و تاریخی نیز در سیستان رایج است. اما در این مقاله به بررسی آلوکه‌خوانی و کاربردهای آن تنها در آیین جشن عروسی پرداخته‌ایم. روش کار از طریق مصاحبه با گویشوران متعدد و استفاده از منابع کتابخانه‌ای انجام گرفته است. این پژوهش با بررسی مفهوم آلوکه،‌ وجه‌تسمیة آن، پیشینة تاریخی، اجراکنندگان، شیوة اجرا و انواع آن نشان می‌دهد که مردم سیستان چه اندازه به اجرای آیین عروسی با گویش محلی خود پایبند هستند و این نکته در فرهنگ آنان از جایگاه مهمی برخوردار است. تطبیق شادی‌سروده‌های سیستان با نمونه‌های مشابه آن در دیگر نقاط ایران نیز نشان می‌دهد که اجرای شعر با ملودی در آیین‌های بومی و محلی اقوام ایرانی نقشی بنیادین دارد. از سوی دیگر این مقاله با ذکر انواع آلوکه‌ها به بررسی ویژگی‌های ساختاری از وزن، ردیف و قافیه ، قالب، زبان، محتوا و جنبه‌های ادبی آن پرداخته است. این اندازه برخورداری از ترانه و ترنم برای بهره بردن از لحظه لحظة شادی‌ها بیانگر شور سرزندگی و نشاط جمعی مردم این خطه است و برخورداری کامل آنان از شادی و سرور اهمیت برگزاری یکی از اساسی‌ترین مسایل زندگی را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

آلوکه؛ آیین سرور؛ بومی‌سروده؛ سیستان؛ فرهنگ عامه

مراجع