بررسی واژه‌ها و اصطلاحات مربوط به نخل و نخلداری در گویش جهرمی

فصلنامۀ ادبیات و زبان های محلی ایران زمین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 آبان 1402

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/irll.2023.1994523.1582

نویسنده

فاطمه تسلیم جهرمی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه جهرم

چکیده

واژگان یک زبان و گویش، با نوع زندگی، جغرافیا و محیط اطراف گویشوران آن مرتبط است. جهرم شهری در جنوب غربی ایران و استان فارس است که به دلیل انبوه نخل و نخلستان‌هایش، آن را در گذشته، جنگل نخل ‌نامیده‌اند. به دلیل کاربردهای بسیار نخل و اجزای آن در زندگی روزمره مردم جهرم، انواع اجزا و اصطلاحات مربوط به این درخت در این شهر نامگذاری شده است. نخل همچنین در تمام شاخه‌های فرهنگ اعم از زبان، سنن، باورهای مردم این شهر وارد شده است که اغلب نیز ریشه‌ای اسطوره‌ای دارند. این تحقیق 202واژۀ و اصطلاحات نخل و نخلداری را در جهرم را به صورت اسنادی و میدانی جمع‌آوری و آن را در هفت دستۀ: انواع نخل‌های محلی، اجزای نخل و حالات آن، امور مرتبط با نخلداری، ابزار ساخته شده، مشاغل مرتبط، آفات و امراض و فراورده‌های خوراکی، دسته‌بندی کرده است. بررسی توصیفی-تحلیلی این واژگان، بیانگر باور به انسان‌پنداری نخل در جهرم است. بر اساس نتایج این تحقیق، اغلب واژگان و اصطلاحات جهرمی دربارۀ نخل و نخلداری، فارسی کهن هستند و لغات عربی در آن‌ها، انگشت‌شمار و معدود است. این واژگان متنوعند و 45درصد این واژگان دارای حروف فارسی: پ، گ، چ و ژ هستند. از آنجا که این واژگان از مظاهر مهم فرهنگ عامه در جهرم است، واکاوی آن به شناختن زمینه‌های ذهنی و روانی مردم این شهر نیز کمک می‌کند.

کلیدواژه‌ها

جهرم؛ خرما؛ گویش‌شناسی؛ نخل؛ نخلداری

مراجع