شکل گیری رفتار در قلمروهای قابل عبور فضاهای جمعی (نمونه موردی: محدوده پیاده راه زنجان)

فصلنامه مطالعات فضا و مکان

دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 5، آذر 1402، صفحه 103-122   

نوع مقاله: پژوهشی اصیل

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jsps.2023.2000085.1067

نویسندگان

سیده سپیده قلمرو¹؛ علیرضا بندرآباد^{* 2}؛ پویان شهابیان²

¹دانشجوی دکترای شهرسازی واحد تهران مرکز

²گروه شهرسازی دانشکده معماری و شهرسازی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

قلمروهای همگانی که به لفظ قلمروهای قابل عبور نیز بیان میگردد، در شهرها بستری برای شکل گیری الگوهای رفتاری و روابط ناشی از فعالیت های انسان در محیط شهری است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی و تحلیل الگوهای فعالیتی و رفتاری پیاده راه شهر زنجان با استفاده از روش مشاهده رفتاری است و یا به عبارت دیگر شرایطی است که گوناگونی های فضایی سبب شکل گیری الگوهای رفتاری خاص را در بطن خود در قلمروهای همگانی میگردد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و به روش مطالعه پیمایشی انجام میگردد و درطی آن، تجزیه و تحلیل محیط و الگوهای رفتاری بهره وران در آن نظیر ثبت رد حرکت، فعالیت های ایستگاهی، سایه اندازی و نقش آن در شکل گیری الگوواره های رفتار و... مشاهده و تحلیل میگردد. و در گام بعدی به قصد و نیت پیاده ها از دیدگاه سوژه مبنا برای حضور در فضا در ساعات گوناگون از شبانه روز مورد واکاوی قرار میگیرد. در بخش کمی پژوهش که مرتبط به پرسشنامه میشود از روش مورگان حدود50 نفر حجم نمونه تصادفی انتخاب شد و نتایج به دست آمده نشان داد که اغلب افراد برای تعاملات و خرید به این محدوده مراجع میکنند و در امتیاز بندی میزان رضایت از چهار فعالیت مورد بررسی در محدوده مورد مطالعاتی، تعاملات و خرید بیشترین میزان رضایت را کسب کرده است یعنی اغلب افراد دارای رضایت برای خرید و تعاملات در محدوده هستند. در نهایت برای ارتقای کیفی محدوده به ارائه پیشنهاداتی در این زمینه پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

فضاهای جمعی؛ پیاده راه؛ قلمروهای قابل عبور؛ گوناگونی؛ جذابیت فضایی

مراجع

اسکویی، آزیتا بلالی، شهبازی، یاسر، شهابی، الهام،1396، سنجش مفهوم قلمرو در فضاهای همگانی شهری(مطالعه موردی: پل طبیعت تهران)، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات شهری، شماره27.

بحرینی، حسین، خسروی، حسین،1396، راهنمای طراحی فضاهای شهری، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

جیکوبز، جین،1396، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی، مترجم حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی،انتشارات دانشگاه تهران، تهران.

ذکاوت، کامران، هادی، پندار، باقریان، فاطمه، 1396، تبیین معیارهای موثر بر رضایتمندی ساکنین اصیل از شدت تغییرات کالبدی در محلات با سابقه روستایی(مطالعه موردی: محله نیاوران تهران)، نشریه مسکن و محیط روستا، شماره 158، دوره36.

زیاری، یوسفعلی، سعیده زرآبادی، زهرا سادات، ماجدی، حمید، حسنی میان رودی، نسیم، 1396، واکاوی مفهوم خاطره جمعی و بازیابی آن در فضاهای شهری با رویکرد نشانه شناسی(نمونه موردی: میدان حسن آباد)، باغ نظری، سال چهاردهم، شماره 56.

سرایی، محمد حسین، حج فروش، شهاب الدین،1398، امکان سنجی پیاده مداری و تاثیر آن در احیای بافت تاریخی شهرها(مطالعه موردی: خیابان قیام شهر یزد)، جغرافیای توسعه و ناحیه ای، شماره 33.

محمدیان، زهرا، کفاشان، مجتبی، آسمان دره، یاسر،1397، سنجش میزان تاثیر عوامل موثر بر شکل گیری رفتار اشتراک دانش در فضا از دیدگاه دانشجویان(مطالعه موردی: دانشگاه فردوسی)، شماره 1.

لطیفی، امین، حسن، سجادزاده، 1393، ارزیابی تاثیر مولفه های کیفیت محیطی بر الگوهای رفتاری در پارک های شهری(نمونه موردی: پارک مردم همدان)، مطالعات شهری، شماره 11،ص 3 تا 18

فخر احمد، سید مجتبی، لطفی، سهند، ذوالقدری، گلرخ، نامداری، زهرا، 1400، سنجش هنایندگی خنیانگری خیابانی بر زندگی همگانی فضاهای شهری، نمونه موردی: قلمرو همگانی شهر شیراز، مطالعات شهری، شماره 41

انصاری، سیما،1400،مفهوم قلمرو در فضاهای شهری و نقش طراحان شهری در شکل گیری آن، نشریه آمایش محیطریال شماری 27

ثقه الاسلامی، عمید الاسلام،1399، تحلیلی مفهومی از قلمرو محله بر پایه ادراک ساکنین با بهره گیری از سیستم اطلاعات جغرافیایی(نمونه مطالعاتی: محلات شهر مشهد)، نشریه علمی معماری و شهرسازی ایران

صادقزاده، مریم، پورمحمدی، محمدرضا،1399، نقش الگوی رفتاری در شکلگیری فضاهای شهری انسان محور از دیدگاه کریستوفر الکساندر و دونالد اپلیارد، همایش ملی معماری و شهرسازی انسانگرا

پاک نژاد، نوید، طبیبیان، منوچهر، لطیفی، غلامرضا،1400، چگونگی شکلگیری الگوهای رفتاری در سازمان فضایی محلات زرگنده، دروس، با استفاده از نرم افزار اگراف، نشریه علمی پژوهشکده هنر، معماری و شهرسازی نظر

Acero,Juan,2015, A comparison of thermal comfort condition in four urban spaces by means of measurments and modelling techniques, Bulding and Enviroment 19-21.

Akhil, Jabbar,Aluvalu, Rajanikanth, 2020, Cyber Physical System, International Journal of Engineering & Technology

Altman,Irwin,2013, The Environment and Social Behavior: Privacy, Personal Space, Territory, and Crowding, ERIC Publish.

Barker, Chris, Pistrang, Nancy, Elliot, Ribert,2019, Research Methods in Clinical Psychology: An Introduction for Students and Practitioners 6rd Edition, Publisher John Wiley & Sons.

Braver, William Henry ,1965, Territoriality and Home Range Concepts as Applied to Mammals, Journal of Mamma logy, Vol. 24.

Frater, Jillian, Kingham, Simon,2020,  Adolescents and bicycling to school: Does behaviour setting/place make a difference?, Journal of Transport Geography, Volume 85

Jabareen,Yosef,2022, Building a conceptual framework: philosophy, definitions, and procedure, International journal of qualitative methods.

Kumar, Lakshmana, Khan, Firozan, Kadry, Seifedine,2021, Cyber  Physical system: A smart city Perspective, International Journal of Electrical and Computer Engineering (IJECE)

Nezami, hadi nikounam,2023, The Concept of Behavioral Setting and its Impact on Improving Environmental Quality Neighborhood Parks (Case Study: Shiraz SEKONJ Neighborhood Park), International Journal of Architectural Engineering & Urban Planning, Volume 33, Number 2.

Lang, Jon,2015,CreatingArchitectural Theory: the Role of the Behavioral Sciences in Environment, VNB”, U.K, Van Nostrand Reinhold.

Pastalan,leon,2007, “Beyond Culture. Garden city: Anchor press”, Anchor Press/ Doubleday.

Roberts, Craig ,2020, Angles on Environmental Psychology, Nelson Thornes Ltd.

Sennett, Richard,2020, Building and Dwelling: Ethics for the City,Publisher Journal of Housing and the Built Environment

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self: integration in personality. In: R. Dienstbier (Ed.), Nebraska symposium on motivation: Vol. 38. Perspectives on motivation (pp 237-288). Lincoln, NE: University of Nebraska Press.

Hardre, P. L., & Reeve, J. (2003). A Motivational Model of Rural Students’ Intension to Persist in, versus Drop Out of, High School. Journal of Educational Psychology, 95, 147-356. 

Sarkhos,Tamber, 2023, What Are the Benefits of Living in a Diverse City?, Published By Uncategorized The University of Texas at Austin

Gislason, Dolass,2021, How Cultural Diversity Makes a City a Better Place to Live, Work and Play, Published by Uncategorized The University of Texas at Austin

Foures, Anne,2021, Traditions of Public Property , Published By Law and Contemporary Problems