مقایسه اثربخشی درمان گروهی فعال‌سازی رفتاری، شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی و درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی و کیفیت زندگی افراد مبتلا به سرطان

زن و مطالعات خانواده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 آذر 1402

نوع مقاله: علمی پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jwsf.2023.1990313.1871

نویسندگان

محسن دربندی¹؛ ناصر امینی^{* 2}؛ شهدخت آزادی³؛ کامران میرزایی⁴

¹دانشجوی دکتری ، گروه روان‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

²دانشیار ، گروه روان‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران. ( نویسنده مسئول )[e-mail]

³استادیار گروه روان‌شناسی واحد گچساران، دانشگاه آزاد اسلامی، گچساران، ایران

⁴دانشیار گروه پزشکی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر، بوشهر، ایران. گروه روان‌شناسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

چکیده

این پژوهش از حیث هدف از نوع کاربردی و از حیث روش یک مطالعه مقطعی از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون- پیگیری بود. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی افراد مبتلا به سرطان شهر بوشهر در آبان 1399 تا فروردین 1400 بود. از این جامعه 40 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در چهار گروه 10 نفری (سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل)، گمارده شدند. پرسشنامه‌های کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی(1996) و افسردگی بک(1998) به عنوان پیش‌آزمون بر روی کلیه‌ی شرکت‌کنندگان اجرا گردید. سپس افراد گروه آزمایش اول درمان گروهی فعال‌سازی رفتاری، گروه آزمایش دوم درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه آزمایش سوم نیز شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را در ده جلسه‌ی 90 دقیقه‌ای دریافت کردند. اما افراد گروه کنترل، مداخله‌ی دریافت نکردند. به دلیل شرایط کرونایی مداخلات درمانی، به صورت ویدیوکال برگزار گردید. در نهایت پرسشنامه‌های مذکور به عنوان پس آزمون بر رو کلیه‌ی شرکت‌کنندگان اجرا شد. به منظور پیگیری اثربخشی، پس از یک ماه، کلیه‌ی شرکت‌کنندگان مجدداً به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند. یافته‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری‌های مکرر و آزمون‌های تعقیبی توکی و بونفرونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج، میانگین نمرات پس‌آزمون بیماران هر سه گروه آزمایش در متغیر‌های افسردگی و کیفیت‌زندگی به ترتیب کاهش و افزایش معناداری نسبت به گروه کنترل داشت(05/0P<). این تفاوت‌ها در مرحله‌ی پیگیری نیز معنادار بود(05/0P<). با این حال تفاوت میزان اثربخشی سه درمان مذکور بر کاهش افسردگی و افزایش کیفیت زندگی، در سطح معناداری نبود(05/0P>).

کلیدواژه‌ها

فعال‌سازی رفتاری؛ پذیرش و تعهد؛ شناخت‌درمانی؛ ذهن‌آگاهی؛ افسردگی؛ کیفیت زندگی؛ سرطان

مراجع

ایزدی، راضیه؛ نشاط دوست، حمیدطاهر؛ عسگری، کریم؛ عابدی، محمدرضا (1393). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان شناختی- رفتاری بر علایم بیماران مبتلا به اختلال وسواس- اجبار. تحقیقات علوم رفتاری، 1(35):19-33.

براری بازیارخیلی، زهرا؛ ابراهیمی، صدیقه .(1400). پیش‌بینی درماندگی روانشناختی و تحمل ناکامی بر اساس نارسایی هیجانی در زنان مبتلا به سرطان پستان. نشریه پرستاری، 34(129): 96-108.

بنی اسدی فاطمه، پورشریفی حمید، برجعلی احمد و مفید بهرام. (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روان شناختی افراد مبتلا به سرطان پروستات طب پیشگیری، 8(1):12-22.

بی غم لعل آبادی الهه، نریمانی محمد، حاجی مرادی راضیه. (1401). فراتحلیل اثربخشی درمان فعالسازی رفتاری بر میزان افسردگی نوجوانان، روش ها و مدل های روانشناختی، 13(47): 161-174.

پورعبداله، هما؛ جعفری ورجوشانی، نسرین؛ نمدیان، معصومه .(1401). بررسی کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان معده و عوامل مرتبط با آن در شهر زنجان. سلامت جامعه، 16(3): 27- 35.

جعفری، سالم؛ کردتمینی، بهمن؛ کهرازئی، فرهاد (1400). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کاهش افسردگی و نشخوار ذهنی زنان مبتلا به سرطان. مجله علوم پزشکی رازی، 28(3): 210-219.

خدایاری‌فرد، محمد ؛ محمدی‌حاصل، کورش؛ دیده‌دار، مریم .(1398). شناخت رفتار درمانگری یکپارچه شده با ذهن آگاهی: اصول و روش اجرا‏‫. انتشارات دانشگاه تهران.

سوره، جمال؛ حاجلو، نادر؛ عطادخت، اکبر؛ بشرپور، سجاد .(1402). مقایسه اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی و درمان مبتنی بر معنی و هدف در ارتقای رشد پس از آسیب و سازگاری روانی-اجتماعی بیماران مبتلا به سرطان پستان. رویش روانشناسی، 12(2): 27-38.

علیایی زهرا، محمدی مسعود، انوری کاظم و حسینی سید ابراهیم (1401). برررسی اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر افسردگی، کیفیت زندگی و میزان کورتیزول سرم در افراد افسرده، زیست شناسی جانوری، 14(4):153-169.

محمدزاده، سلیمان؛ یوسفی، فایق؛ کمالی اردکانی، سارا؛ مرادویسی، برهان؛ سیدی‌نسب، سیده‌زهرا؛ طه‌زاده، سمیه .(1401). بررسی شیوع افسردگی در کودکان و نوجوانان مبتلا به سرطان بستری شده در بخش انکولوژی بیمارستان بعثت سنندج. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 9(5): 66-76.

میراویسی، سحر؛ احمدیان، حمزه؛ مرادی، امید؛ قادری، بایزید (1402). اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر سازش با درد بر افسردگی و اضطراب بیماران سرطانی. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 10(2): 107-117.

وهابی ماشک، معصومه؛ مجتبایی، مینا .(1401). اثربخشی آموزش درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی و کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله دانشکده پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد، 65(4): 1858-1869.

American Cancer Society. (2014). The History of Cancer. Available from: www.cancer.org/the-history-of-cancer-pdf. Accessed December 23.

Beck, A. T, Steer, A. R, Garbin, G. (1998). Analysis of the psychometric parties of the Spanish version of the Beck depression inventory in Argentina. Psychiatr Rev, 79(3): 275-85.

Cai T, Verze P, Johansen TE. (2021). The quality of life definition: Where are we going? Uro; 1(1):14-22. DOI: 10.3390/uro1010003

Chambless, D. L., Baker, M. J., Baucom, D. H., Beutler, L. E., Calhoun, K. S., & Crits Christoph, P. (1998). Update on Emprically Validated Therapies, ll. The Clinical Psychologist, 51, 3-16.

Chernyshov, P. V. Lallas, A. Tomas‐Aragones, L. Arenbergerova, M. Samimi, M. Manolache, L. ... & Finlay, A. Y. (2019). Quality of life measurement in skin cancer patients: literature review and position paper of the European Academy of Dermatology and Venereology Task Forces on Quality of Life and Patient Oriented Outcomes, Melanoma and Non‐Melanoma Skin Cancer. Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology, 33(5): 816-827.

DeSantis, C. E., Lin, C. C., Mariotto, A. B., Siegel, R. L., Stein, K. D. Kramer, J. L., Alteri, R., Robbins, A. S., & Jemal, A. (2014). Cancer treatment and survivorship statistics, 2014. Article first published online: 1 JUN 2014 DOI: 10.3322/ caac.21235

Fish, J. A., Ettridge, K., Sharplin, G. R., Hancock, B., & Knott, V. E. (2014). Mindfulness‐based Cancer Stress Management: impact of a mindfulness‐based programme on psychological distress and quality of life. European journal of cancer care, 23(3): 413-421.

Frostadottir, A. D., & Dorjee, D. (2019). Effects of Mindfulness Based Cognitive Therapy (MBCT) and Compassion Focused Therapy (CFT) on Symptom Change, Mindfulness, Self-Compassion, and Rumination in Clients with Depression, Anxiety, and Stress. Frontiers in Psychology, 10. doi:10.3389/fpsyg.2019.01099

Gollan, J., Atlis, M., & Marlow-OConnor, M. (2003). Behavioral activation: Group treatment for depression (pilot version). Unpublished manual, University of Chicago.

Haun M, Sklenarova H, Hartmann M. (2014). Depression, anxiety and disease-related distress in couples affected by advanced lung cancer. Lung Cancer, 86(2): 274-280.

Hayes SC, Levin ME, Plumb-Vilardaga J, Villatte JL, & Pistorello J. (2013). Acceptance and commitment therapy and contextual behavioral science: examining the rogress of a distinctive model of behavioral and cognitive therapy. Behav Ther, 4(2):180-198.

Hayes, S. C., Strosahl, K. D. & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change. New York: Guilford.

Karekla M, & Constantinou M. (2010). Religious coping and cancer: Proposing an acceptance and commitment therapy approach. Cognitive and Behavioral Practice, 17(4): 371-381.

Kim MS, Kim SY, Kim JH, Park B, Choi HG. (2017). Depression in breast cancer patients who have undergone mastectomy: a national cohort study. PLoS One. 12(4): e0175395.

L.Pott Jaime, Delgadillo & StephenKellett. (2022).  Is behavioral activation an effective and acceptable treatment for co-occurring depression and substance use disorders? A meta analysis of randomized controlled trials, Journal of Substance Abuse Treatment, Volume 132, January 2022, 108478.

Leiter, U. Keim, U. & Garbe, C. (2020). Epidemiology of skin cancer: update 2019. Adv Exp Med Biol; 1268:123-139.  doi: 10.1007/978-3-030-46227-7_6.

Li P, Hu Y, Martikainen P. (2023). Pre-existing psychological disorders, diabetes, and pancreatic cancer: A population-based study of 38,952 Finns. Cancer Epidemiology, 82, 102307.

Martell CR, Dimidjian S, Herman-Dann R.(2010). Behavioral activation for depression: a clinician’s guide. New York. The Guilford Press.

May David,  Litvin d, Boris and Allegrante John(2022). Behavioral Activation, Depression, and Promotion of Health Behaviors: A Scoping Review, Journal of Psychosomatic Research, Impact Factor: 4.444 / 5-Year Impact Factor: 3.943

 

Mols F, Schoormans D, de Hingh I, Oerlemans S, Husson O. (2018). Symptoms of anxiety and depression among colorectal cancer survivors from the population based, longitudinal PROFILES Registry: Prevalence, predictors, and impact on quality of life. Cancer, 124(12), 2621-2628.

Petrillo L, El-Jawahri A, Heuer L, Post K, Gallagher E, Trotter C, Plotke R, Temel J, Greer J. (2022).Quality of Life and Depression Symptoms in a Cross-Section of Patients with Advanced Lung Cancer before and During the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Pandemic (RP322). Journal of Pain and Symptom Management, 63(6), 1079-1080.

Porter, J. F., Spates, R., & Smitham, S. (2004). International Psychotherapy for depression? The need to define its ecological niche. Journal of affective disorders, 95, 1-11.

Rieke K, Schmid KK, Lydiatt W, Houfek J, Boilesen E, Watanabe-Galloway Sh. (2017). Depression and survival in head and neck cancer patients. Oral Oncol, 65, 76-82.

Sánchez-Migallón J, Seignot I, Sendros Madroño MJ. (2023). Prevalence of Obesity in Cancer Patients and Its Concordance with the Pathological History of the Clinical History of the Cancer Patient. Clinical Nutrition ESPEN, 54, 587.

Segrin, C., Badger, T.A., Meek, P., Lopez, A.M., Bonham, E., & Sieger, A.  (2006) Dyadic interdependence on affect and quality of life trajectories among women with breast cancer and their partners. Journal of Social and Personal Relationships. 27,673-689.

Shrestha AD, Neupane D, Vedsted P, Kallestrup P. (2018). Cervical cancer prevalence, incidence and mortality in low and middle income countries: a systematic review. Asian Pacific journal of cancer prevention. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 19(2), 319-324.

Spiegel D, Riba MB. (2015). Managing anxiety and depression during treatment. Breast J, 21(1): 97–103.

Steinmetz, J. L., Lewinsohn, P. M., & Antonuccio, D. O. (1983). Prediction of individual outcome in a group intervention for depression. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51(3): 331.

Temple J, Salmon P, Smith CT, Huntley CD, Byrne A, Fisher PL. (2020). The questionable efficacy of manualized psychological treatments for distressed breast cancer patients: An individual patient data meta-analysis. Clinical Psychology Review, 80, 101883.

ToonTab Haqiqi S, The quality of sex life among women with breast cancer in fertility ages, M.A thesis in midwifery, Tarbiyat Modarres University, 2019.

 Weitz, Kleiboer, van Straten&  Cuijpers (2018).The effects of psychotherapy for depression on anxiety symptoms: a meta-analysis, 39, 241–254.

Wieman ST, Hall KA, Hall DL. (2023). Treatment-related changes in insomnia, anticipatory pleasure, and depression symptoms: A proof-of-concept study with cancer survivors. Sleep Medicine, 103, 29-32.

Zettle, R. D., & Raines, J. C. (1989). Group cognitive and contextual therapies in treatment of depression. Journal of Clinical Psychology, 45, 438-445.

Zimmermann FF, Burrell B, Jordan J. (2018). The acceptability and potential benefits of mindfulness-based interventions in improving psychological well-being for adults with advanced cancer: a systematic review. Complementary therapies in clinical practice, 30, 68-78.